Dziady część III – dramat Adama Mickiewicza powstały w 1832 roku w Dreźnie i opublikowany po raz pierwszy w tym samym roku jako IV tom Poezji, a rok później w edycji osobnej. Ze względu na miejsce powstania, utwór bywa określany mianem "Dziadów drezdeńskich". Trzecia, ostatnia ukończona część dramatu, jest uważana za arcydzieło polskiego dramatu romantycznego, głównie z powodu połączenia problematyki polityczno-historycznej z metafizyczną.
Charakterystyczną cechą tej części dramatu jest jej nieciągłość, fragmentaryczność i otwarta, swobodna kompozycja. Żaden z licznych wątków fabularnych nie został ukończony, a losy bohaterów pozostają niedopowiedziane (z wyjątkiem Doktora, który ginie od uderzenia piorunem). Do całego cyklu nawiązuje scena IX, w której przedstawiony jest obrzęd tytułowych Dziadów.
Plan historyczny utworu dzieli się na dwie części: jawną (oficjalny wymiar rzeczywistości) i ukrytą (martyrologia, spiski i walka narodowowyzwoleńcza). W części jawnej (Dom wiejski pode Lwowem, Salon Warszawski, Pan Senator) Mickiewicz staje się bezlitosnym analitykiem i krytycznym obserwatorem zaprezentowanej zbiorowości, dzieląc ją na „lewą” i „prawą” stronę. W części ukrytej poeta zawarł swoją drezdeńską koncepcję martyrologicznej historii Polski.
Jedną z cech charakterystycznych dla tej części Dziadów jest mesjanizm, polegający na eksploatowaniu paraleli pomiędzy cierpieniem Jezusa a ofiarą Polaków pozbawionych własnej państwowości i prześladowanych. Ofiara ta, według Mickiewicza, ma charakter uniwersalny i stanowi powtórzenie odkupienia Chrystusa. Wyrazicielem takiej postawy w utworze jest Ksiądz Piotr, który posiada zdolność przewidywania przyszłości (widzenia). Jego przepowiednie mają charakter optymistyczny, choć ich treść jest nieprecyzyjna (np. liczba 44).
Przeciwieństwem Księdza Piotra w utworze jest Konrad, którego cechuje indywidualizm, świadomość własnej wyjątkowości, a nawet duma urastająca do pychy. Konrad, przekonany o swojej wielkości jako poeta, wierzy, że dysponuje wyjątkową mocą ("Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę, / Cóż ty większego mogłeś zrobić - Boże?"). Posiada zdolność do odczuwania bólu za cały naród polski i w "Wielkiej Improwizacji" podnosi bunt przeciwko Bogu, żądając od Niego władzy nad światem, aby urządzić go lepiej. Oskarża Boga o całe zło, a jego gwałtowne żądania są wynikiem cierpienia jego narodu ("Ja i ojczyzna to jedno. / Nazywam się Milijon - bo za milijony / Kocham i cierpię katusze"). Konrad żąda od Stwórcy całkowitej kontroli nad ludźmi, a jego marzenie o szczęściu i pokoju na Ziemi nosi cechy tyranii. Jednak w utworze nie zostaje wyraźnie potępiony.
Trzecia część "Dziadów" jest głęboką refleksją nad losem narodu polskiego, ukazując dramatyczne losy bohaterów na tle narodowej martyrologii i metafizycznych rozważań.