Romantyzm odegrał w dziejach polskiej literatury znaczącą rolę, miał ogromny wpływ na kształtowanie naszej tożsamości narodowej. Epoka ta na łamach rodzimej literatury wykształciła swoją własną, unikalną charakterystykę. Jedną z jej znaczących cech jest przemiana bohatera romantycznego. W swoim charakterze stanowił on postać dynamiczną, przechodzącą na oczach odbiorcy "drogę" wynikającą z jego wewnętrznych i zewnętrznych doświadczeń. Można to dokładnie zaobserwować na podstawie najsłynniejszych dzieł romantyzmu polskiego: Dziadów i Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Nie-boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego oraz Kordiana Juliusza Słowackiego.
Dziady to dramat romantyczny, dlatego niezwykle trudno uchwycić w nim ciągłość fabularną. Jest on bowiem mocno fragmentarycznych, części wydają się przedstawiać wydarzenia niepasujące do siebie pod względem chronologicznym, bądź logicznym. Chodzi tu rzecz jasna o dzieje Gustawa-Konrada. Do tej zmienności imion wrócimy jeszcze, ponieważ również stanowi ciekawy element motywu przemiany bohatera romantycznego.
Gustawa poznajemy jako widmo, ukazujące się na koniec obrzędu Dziadów w cz. II. Jak wnioskujemy z części IV to młodzieniec nieszczęśliwie zakochany, owładnięty wizją miłości rodem z książek epoki. Nosi typowe cechy bohatera werterycznego, a jego proweniencja nie jest do końca jasna-w czasie obrzędu na pewno jeszcze żyje, choć jest jak upiór. Interesujące jest to, co dzieje się na początku części III dramatu. Wtedy to bohater ryje na ścianie słowa "Umarł Gustaw, narodził się Konrad". Owładnięty miłością bohater przechodzi przemianę w wieszcza skierowanego ku działaniom na rzecz narodu. Motyw zmiany imienia jest tu starożytnym symbolem-wejściem na nową drogę, zerwaniem ze "starym człowiekiem". Konrad nie tylko zmienia cele, przestaje być również bohaterem werterycznym. Dokonuje się jego przemiana wewnętrzna.
Mickiewicz skorzysta potem z tego motywu podczas pisania Pana Tadeusza. Zmiana imienia związana z uśmierceniem starego życia jest elementem wyróżniającym księdza Robaka. Jacek Soplica kieruje się chęcią poprawy oraz zadośćuczynienia-gdzie dawniej skrzywdził Stolnika, jego córkę i matkę Tadeusza chce teraz pokutować pracą na rzecz ojczyzny. To motyw swoistego nawrócenia, przemiany ku lepszemu. Ksiądz Robak również może być nazwany przez nas bohaterem dynamicznym, jego losy mają bowiem wpływ na całokształt tej postaci. Po raz kolejny widzimy też odejście od prywaty na rzecz myślenia w kategorii wspólnoty. Wieszcz narodowy zdaje się więc sugerować, że jednostka wybitna powinna dążyć do swoiście rozumianej pracy na rzecz ogółu.
Nieco odmiennie przedstawił swojego Hrabiego Henryka Zygmunt Krasicki. On również przedstawia krytykę pewnych tendencji romantycznych, w tym wypadku chodzi o poświęcenie poezji. Gonienie za marami "kochanki" niszczy rodzinne szczęście Hrabiego i doprowadzaj jego najbliższych do tragedii. Sztuka okazuje się więc niewarta niczego, jeżeli jej cel to "bycie samą dla siebie". Z owładniętego prawie szaleńczym natchnieniem poety, Hrabia zmienia się jednak w obrońcę tradycyjnego świata, ostatniego bohatera arystokratycznej Europy. Porzuca tym samym fałszywe idee i poświęca tym prawdziwym, które uważa za słuszne. Po raz kolejny gradacja bohatera ma charakter pozytywny. Wynika przy tym z jego doświadczeń, bolesnych i często będących efektem jego własnych błędnych decyzji. Przemiana ta jest jednak istotna, nadaje postaci ludzki, dynamiczny charakter.
Kordian z kolei to kwintesencja romantycznego bohatera dynamicznego. Dramat zbudowany jest wokół motywu podróży tytułowej postaci, będącej w istocie jej duchową drogą oświecenia. Jak u Mickiewicza, Kordian rozpoczyna z cechami werterycznymi. Po nieudanej próbie samobójczej podejmuje poszukiwania "idei wielkiej" - takiej, dla której warto poświęcić życie. Odrzuca kolejno każdy prąd myślowy epoki, aż ostatecznie na górze Mont Blanc doznaje oświecenia. Winkielriedyzm staje się jego drogą, misją godną przelania własnej krwi. Po raz kolejny bohater zmienia się pozytywnie na bazie własnych doświadczeń. Po raz kolejny również przechodzi od zagubionego wybitnego romantyka ku zdeterminowanemu patriocie.
Przemiana bohatera jest wiec unikalną cechą polskiej literatury romantycznej. Możemy ponadto wyróżnić jej dwa elementy-pozytywną gradację oraz przejście od postaci skupionej na sobie do jednostki wybitnej walczącej w imię wspólnoty. Unikalność tej cechy wyrosła z historii polskiego romantyzmu, rozkwitającego w czasie rozbiorów. Bohater niejako "dorastał" do służby narodowi, ponieważ losy ojczyzny zależały właśnie od takiej przemiany jednostek wybitnych w rzeczywistości.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.