Wolność to jedna z najważniejszych wartości w życiu ludzkim. Ceni ją bardzo wiele osób, a jej utrata zawsze jest dotkliwa i bolesna. W historii świata różne społeczności walczyły o wolność, którą im odbierano przemocą. Odzyskanie jej było zawsze priorytetem i często poświęcano życia, by do tego doprowadzić. Wolność wydaje się więc czymś wspaniałym, ale nie można zapominać, że równocześnie wiąże się ona z prawdziwą odpowiedzialnością. Wolny człowiek jest bowiem odpowiedzialny za siebie, a jego decyzje mają konsekwencje, jakie ona sam ponosi. Widać to w wielu codziennych sytuacjach, ale także literatura dostarcza wielu przykładów na to, że wolność musi się wiązać z odpowiedzialnością. Ten motyw pojawia się antycznym micie o Dedalu i Ikarze, w Biblii, w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego czy w „Dziadach” Adama Mickiewicza.
Dedal i Ikar to chyba najbardziej klasyczna znana opowieść o tym, jak nadużywanie wolności doprowadziło do tragedii. Bohaterowie byli uwięzieni przez władcę Krety, Minosa. Król bowiem doceniał liczne talenty Dedala, który był wybitnym rzemieślnikiem i architektem. To on właśnie wybudował na Krecie labirynt, w którym uwięziono pustoszącego wyspę Minotaura. Minos nie chciał zatem stracić Dedala, zatem gdy rzemieślnik poprosił go o możliwość powrotu do swojej ojczyzny, czyli Aten.
Dedal jednak nie porzucił swoich marzeń o ucieczce z Krety. Ponieważ był świetnym inżynierem, to skonstruował skrzydła, które miały go wznieść ponad morze i pozwolić ulecieć z Krety. Wykonane one były z drewnianej konstrukcji, do której gorącym woskiem przytwierdzono pióra. Dedal przygotował dwie pary skrzydeł, dla siebie i dla swojego syna, Ikara. Przed wylotem pouczył go, by nie wzlatywał zbyt wysoko, bo wtedy słońce rozpuści wosk i zniszczy skrzydła. Niestety upojony lotem Ikar nie posłuchał ojca i doszło do tragedii. Słońce rozpuściło wosk i chłopak runął do morza, gdzie zginął.
Ikar nie potrafił zatem odpowiedzialnie podejść do wolności, jaką zyskał wraz ze skrzydłami. Odrzucił mądre rady ojca, co skończyło się dla niego tragicznie. Gdyby posłuchał rozsądku, to wraz z ojcem doleciałby do swojej ojczyzny. Ikar jednak chciał zakosztować pełni wolności, odrzucił ograniczenia narzucone mu przez innych i zapłacił za to najwyższą cenę. Ikar nierozsądnie podszedł do zdobytej wolności. Chciał cieszyć się nią bez żadnych ograniczeń, co doprowadziło do jego upadku. Wystarczyło, że zrozumiałby, że istnieją ograniczenia, do których trzeba się stosować i mógłby dalej żyć.
Biblia to kolejny przykład wolności, która została źle wykorzystana. Adam i Ewa w raju mogli prowadzić długie, szczęśliwe i beztroskie życie. Obdarzono ich też wolną wolą, a jedyną zasadą, jakiej nie mogli złamać, był zakaz kosztowania owoców poznania dobrego i złego. Gdyby ludzie nie spróbowali tych owoców, to nigdy nie wygnano by ich z raju. Jednak dali się skusić wężowi i nadużyli swojej wolności. Najpierw Ewa, a potem Adam zjedli owoc z zakazanego drzewa i zyskali wówczas rozróżnienie dobra i zła. Wykorzystali swoją wolność do złamania jedynego zakazu, jaki ich obowiązywał. W związku z tym ponieśli tego konsekwencje, Bóg wypędził ich z raju i skazał na życie w trudzie i cierpieniu.
W ten sposób wolność ludzi wiązała się z odpowiedzialnością, nawet w raju. Mogli oni podjąć zgodnie ze swoją wolą każdą decyzję, zdecydowali się zatem na złamanie zakazu i musieli się zmierzyć z tym, co się wiązało z popełnieniem tego czynu. Wolna wola wiąże się bowiem z możliwością dokonywania własnych wyborów, ale konieczne jest też zmierzenie się z tym, jakie konsekwencje to ze sobą niesie, o czym Adam i Ewa boleśnie się przekonali
„Przedwiośnie” to opowieść między innymi o tym, jak po ponad wieku niewoli Polska uwolniła się z mocy zaborców i wreszcie odzyskała niepodległość. Naród ponownie mógł cieszyć się wolnością, ale wiązała się ona z odpowiedzialnością za odzyskane państwo. Należało włożyć mnóstwo pracy w to, by tereny te zjednoczyć po wieku zaborów oraz odbudować je po kilku latach wojny. Wolność dla Polaków nie oznaczała wtedy po prostu swobody i uwolnienia się spod wpływów innych krajów, ale przede wszystkim była ogromnym obowiązkiem i ciężką pracą. Polacy z dnia na dzień stali się ponownie odpowiedzialny za samych siebie i za to, jak będzie wyglądał ich kraj.
„Dziady” to kolejny przykład tego, że wolność to odpowiedzialność. Aby ją odzyskać, Polacy brali na siebie obowiązek walki o wolność pod rządami zaborców. Często kończyło się to dla nich aresztowaniami, prześladowaniami czy też wywózkami, jednak wiedzieli, że wolność to odpowiedzialność i walka o nią ma swoje konsekwencje. Wiedzieli także, że nie mogą się poddać, bo to na nich leży obowiązek odzyskania utraconej niepodległości.
Wolność to też odpowiedzialność w codziennym życiu. Najłatwiej pokazać to też na przykładzie wolności ojczyzny. Jest to coś, o co trzeba dbać i brać za to odpowiedzialność, ponieważ nie jest to wartość dana raz na zawsze, a jej jakość zależy od wysiłku, jaki włożył w nią naród. Tylko w ten sposób można ze swojej wolności naprawdę korzystać.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.