Jan Kochanowski w swojej pieśni XII z ksiąg wtórych (nazywanej również „pieśnią o cnocie”) zawarł następujące stwierdzenie: „A jeśli droga otwarta, komu do nieba. Tym, co służą ojczyźnie", z którego wynika, że osoby, które są dobrymi patriotami, mają większe szanse na dostąpienie zbawienia. Łączy się to z przekonaniem, że oddanie swojego życia ojczyźnie to jedno z najwspanialszych poświęceń, jakich może dokonać człowiek. Miłość do kraju rodzinnego stanowi wręcz istotę życia wielu osób, co znalazło swoje odzwierciedlenie w wielu literackich portretach bohaterów. Za swój cel wiele postaci postawiło pracę i poświęcenie się na rzecz ojczyzny. Widać to na przykładzie powieści takich jak „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego, „Dziady” i „Konrad Wallenrod” autorstwa Adama Mickiewicza czy też „Pieśń o Rolandzie”.
„Pieśń o Rolandzie” to najstarszy z przywołanych tekstów, co udowadnia, że bohaterowie, dla których ojczyzna liczyła się ponad wszystko, są obecni w literaturze od zawsze. Pieśń jest bowiem średniowiecznym eposem rycerskim, opisującym zmagania Karola Wielkiego z poganami zamieszkującymi tereny hiszpańskie. Roland był jego siostrzeńcem i walczył u jego boku. W pewnym momencie został zdradziecko zaatakowany przez siły muzułman, nie ugiął się on jednak, nie wezwał posiłków i podjąć tę nierówną walkę w imię swojej ojczyzny. Jej honor i bezpieczeństwo były bowiem dla niego najważniejszymi wartościami, tuż obok wiary chrześcijańskiej.
Roland ostatecznie poległ w imię Boga oraz Francji, co było dla niego piękną i właściwą śmiercią, ponieważ niczemu nie był tak oddany jak swojej ojczyźnie. Po bitwie jego dusza została przez to zabrana wprost do nieba.
Innym przykładem bohaterów, dla których ojczyzna była sensem życia, są postaci stworzone przez Adama Mickiewicza w dziełach takich jak „Konrad Wallenrod” czy „Dziady”. W przypadku tego pierwszego utworu, czytelnik ma do czynienia z bohaterem, który jest wierny swojej ojczyźnie i chce jej służyć, mimo tego, że uprowadzono go z niej, gdy był dzieckiem i wychowano go w zupełnie innym kraju.
Konrad Wallenrod nie zapomniał jednak, skąd pochodzi i mimo że był wychowany przez Krzyżaków i zyskał wśród nich znaczną pozycję, to nie porzucił jednak Litwy i w ostatecznym starciu między zakonem a Litwinami, doprowadził do klęski Krzyżaków, zmieniając w trakcie bitwy strony. Kosztowało go to życie, jednak Konrad Wallenrod cenił swoją ojczyznę wyżej niż samego siebie.
Z kolei w „Dziadach” Mickiewicz stworzył postać Konrada, duchowego przewodnika narodu i bojownika o jego wolność. Konrad poświęcił swoje własne szczęście w imię ojczyzny i wziął na swoje barki odpowiedzialność za całe społeczeństwo. Przyjął też na siebie jego cierpienie, by Polska mogła zostać zbawiona. Dla Konrada ojczyzna była ważniejsza niż cokolwiek innego, nawet on sam czy Bóg, poświęcił więc wszystko, co miał, by przyczynić się do odzyskania przez nią niepodległości. Ojczyzna zaczęła stanowić istotę jego życia, nie miał w pewnym momencie nic oprócz niej. Konrad jest przykładem bohatera, który bez swojej ojczyzny nie mógłby istnieć. Oddał dla niej swoją wolność, miłość oraz przyszłość.
Kolejnym przykładem bohaterów, dla których ojczyzna stanowiła istotną część życia, są ci znani z powieści Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”. Opowiada ona historię, która wydarzyła się naprawdę - Alek, Rudy i Zośka byli realnymi ludźmi, którzy swoje życie oddali okupowanej ojczyźnie. Byli oni bardzo młodzi, gdy rozpoczęła się II wojna światowa. Nie odwrócili oni jednak wzroku i zaczęli oni podejmować coraz bardziej ryzykowne akcje, które miały uprzykrzyć życie okupanta. Z każdym takim działaniem ryzykowali oni własne, młode życie, jednak to ojczyzna i jej wolność były dla nich najważniejsze, dlatego mimo zagrożenia, wciąż podejmowali oni to ogromne ryzyko. Poświęcili dla niej siebie, swoją wolność oraz przyszłość, nie wyobrażali sobie bowiem siebie i swoich dalszych losów w Polsce zniewolonej, cierpiącej pod okupacją.
Ostatecznie swoje umiłowanie ojczyzny i wolności Rudy, Alek i Zośka przypłacili życiem w czasie wykonywanych przez nich akcji. Zapłacili za swój kraj najwyższą cenę i nie doczekali jego wyzwolenia, jednak z pewnością była to dla nich gra warta świeczki. Ojczyzna była bowiem jedną z najważniejszych wartości w ich życiu, bez wahania stanęli więc w jej obronie. Była ona prawdziwą istotą ich życia, sensem, którego bronili za wszelką cenę. Życie bez niej nie miało dla nich sensu, dlatego bez wahania ryzykowali nim i narażali się na śmierć praktycznie codziennie.
Podane przykłady z literatury pokazują, że dla wielu literackich bohaterów ojczyzna była sensem ich życia, najważniejszą wartością, której bronili za wszelką cenę. Gotowi oni bowiem byli poświęcić dla niej własne szczęście, bezpieczeństwo, zdrowie i przyszłość, a nawet zaryzykować życiem, gdy zachodziła taka potrzeba. Zapewne, zgodnie ze słowami Jana Kochanowskiego, dzięki tej miłości do rodzinnego kraju po śmierci droga do nieba stała przed nimi otworem, a ich starania zostały należycie docenione.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.