Literatura dziecięca i wiersze dla dzieci nie mają w Polsce zbyt długiej historii. Także na świecie wyodrębniła się ona dość późno. Mniej więcej do XVIII w. zarówno w Polsce jak i na świecie dzieci miały do czynienia wyłącznie z literaturą mówioną. Bajki czy opowieści były przekazywane ustnie przez mamy i babcie. Dużą rolę w poznawaniu przez dzieci literatury odegrał teatr, głównie uliczny i ludowy, z którymi najmłodsi mieli do czynienia choćby na jarmarkach. Przełomem jeśli chodzi o literaturę dla dzieci na świecie było wydanie w 1719 r. „Robinsona Crusoe” Daniela Defoe, które dało początek pisarstwu dla najmłodszych. Jeszcze w tym samy wieku powstały „Podróże kapitana Guliwera” Jonathana Swifta czy „Historia Don Kichota” Miguela de Cervantesa.
Na polski grunt tę swego rodzaju powieść przygodową przeniósł Ignacy Krasicki tworząc „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”. Jeśli chodzi o wiersze to autor ten odegrał dużą rolę w rozwoju gatunku bajki. Krasicki bezpośrednio nawiązywał do starożytnego bajkopisarza Ezopa, a także do żyjącego sto lat przed Krasickim – La Fontaine’a. Choć wszyscy oni pisali bajki to nie adresowali ich do dzieci. Bajki Krasickiego jednak ze względu na swój dydaktyczny charakter świetnie nadawały się dla najmłodszych. W wierszu „Czapla, ryby i rak” poruszał on ważną kwestię naiwności ryb z jednej strony i podstępności czapli z drugiej. Ptak fałszywie troszcząc się o życie ryb, które miały być niby wyłowione przez rybaków, zaproponował przeniesienie w dziobie mieszkańców jeziora do innego stawu. Tak naprawdę chodziło jedynie o łatwy łup, bo ryby same wskakiwały do dzioba czapli. Jedynie rak zauważył podstęp w ostatniej chwili i „o zemstę zaraz się pokusił. Tak dobrze za kark ujął, iż czaplę udusił”. Bajki Krasickiego miały przede wszystkim charakter dydaktyczny, ganiły złe cechy i chwaliły cnoty.
W epoce romantyzmu wiersze dla dzieci pisane były coraz częściej, a do najważniejszych twórców literatury dla najmłodszych był Aleksander Fredro. Ciągle najważniejszą cechą utworów dla dzieci były wychowanie i dydaktyka. Tak jak choćby w przypadku wierszyka „Małpa w kąpieli”, gdzie naiwne zwierzę chcąc skorzystać z uroków ciepłej wody, nie umiejąc korzystać z kranu oparza się i ostatecznie z kąpieli nic nie wychodzi. Na bardzo ważną kwestię relacji międzyludzkich i wzajemnego szacunku Aleksander Fredro zwraca uwagę w wierszu „Paweł i Gaweł”. Wiersz uczy, że żyjąc wśród ludzi nie należy być dla innych uciążliwym, bo z ich strony może spotkać nas to samo. Morał „jak ty komu, tak on tobie” jest aktualny do dziś. Wiersze dla dzieci pisał również największy polski wieszcz – Adam Mickiewicz. Morał z jego wiersza „Przyjaciele”, że „prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie” stał się jednym z najpopularniejszych polskich przysłów.
Pierwsze wierszyki dla dzieci miały charakter dydaktyczny i dopiero Maria Konopnicka jako pierwsza zwróciła uwagę, że literatura dla dzieci nie musi tylko i wyłącznie uczyć, ale także bawić i wzruszać. Właśnie Maria Konopnicka po raz pierwsza skupiła się nie tylko na treści utworów dla dzieci, ale również na formie, uznając, że dzieci również "czują" poezję. Jej baśń „O krasnoludkach i sierotce Marysi” to pierwszy taki utwór w historii polskiej literatury. Stał się on pierwowzorem tej formy literackiej w naszym kraju. Maria Konopnicka stworzyła również popularną postać Pimpusia Sadełko, niesfornego kotka, który przeżywa swoje szkolne przygody.
Konopnicka tworzyła w czasie, kiedy Polski nie było na mapie świata. Dlatego wiersze dla dzieci i cała literatura powstająca dla dzieci odgrywała ogromną rolę w nabywaniu przez dzieci świadomości narodowej oraz w poznawaniu tradycji i historii Polski. Przykładem takiego dzieła jest „Rota” – utwór który stał się na swój sposób drugim hymnem znajdującej się pod zaborami Polski. Zanim powstała jednak „Rota” w 1900 r. powstał jeden z najważniejszych patriotycznych utworów tamtego czasu – „Katechizm młodego Polaka” Władysława Bełzy. Wiersza zaczynającego się od słów „Kto ty jesteś? – Polak mały!” dzieci uczą się do dziś. Była to prosta w formie, łatwa do nauczenia wyliczanka, dzięki której dziecko w przystępny sposób uczyło się symboli narodowych. Utwór ten był zakazany przez cenzurę w komunistycznej Polsce od 1951 r.
Dwudziesty wiek był wiekiem dziecka. To w tym wieku wiersze dla dzieci stały się gatunkiem literackim. W dwudziestoleciu międzywojennym czołowym przedstawicielem twórczości dziecięcej byli Julian Tuwim oraz Jan Brzechwa. Ten drugi pisał wiersze i utwory dla dzieci jeszcze długo po wojnie. Obaj stworzyli najpopularniejsze wiersze dla dzieci. „Lokomotywa”, „Rzepka”, „Bambo” – te utwory Tuwima zna prawie każde dziecko w Polsce. „Biega krzyczy pan Hilary” – pierwszy wers wierszyka „Okulary” jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych wersów polskiej literatury dziecięcej. Wiersz uczy, że często szukamy daleko czegoś co okazuje się być bardzo blisko. Pełnię swojego poetyckiego kunsztu Julian Tuwim pokazał w wierszu „Ptasie radio”, gdzie autor wykorzystuje szereg środków stylistycznych m.in. wyrazów dźwiękonaśladowczych („ra¬dio, ra¬di¬jo, dijo, ijo, ijo, Tijo, tri¬jo, tru lu lu lu lu”), dzięki którym niemal słychać śpiewające ptaki.
Jedne z najpiękniejszych wierszyków dla dzieci są autorstwa Jana Brzechwy. Jego utwory znane są nie tylko w formie pisanej, ale stanowią słowa wielu popularnych piosenek takich jak „Kaczka-dziwaczka”, „Na Wyspach Bergamutach”. Swoją popularności zawdzięczają adaptacjom filmowym powieści Jana Brzechwy takich jak „Akademia Pana Kleksa” czy „Podróże Pana Kleksa”. Ich autor stworzył mnóstwo dziecięcych bohaterów, wśród nich jest postać niesfornej Pchły-Szachrajki, która początkowo kłamiąc i naciągając przechodzi przemianę, by ostatecznie wziąć ślub i mieć „dzieci pięć tysięcy”.
Wiersze dla dzieci mają krótką historię w polskiej literaturze, bo sięga ona ledwie około 200 lat. Mimo, że wierszyki dla najmłodszych tworzono już wcześniej to dopiero XIX i XX w., a zwłaszcza twórczość Marii Konopnickiej podniosła literaturę dziecięcą do rangi sztuki. Dzięki temu powstały niezapomniane utwory dziecięce, których do dziś uczą się kolejne pokolenia.
Choć czasem można odnieść wrażenie, że najmłodsi nie będą zainteresowani poezją - to nieprawda! Dzieci są bardzo wrażliwe na piękne słowa rymowanek i piosenek, jak też wierszy. Im szybciej rozpocznie się dziecięca przygoda z poezją, tym lepiej. Wierszyki pomagają rozwinąć emocjonalną wyobraźnię maluchów, a także pamięć. Słysząc wiersz, dziecko łatwiej nauczy się rozpoznawać znaczenie poszczególnych słów, dostrzeże także rytm i melodyjność mowy. Warto wspomnieć, że osłuchanie z językiem to podstawa rozwoju mowy. Otaczaj więc swoje dziecko piękną poezją, a ono w przyszłości odwdzięczy się, używając pięknego języka. Piękne wiersze dla dzieci ułatwią maluchom również zasypianie.
Zanim się obejrzysz, dziecko będzie samo recytować swoje ulubione wiersze. Nierzadko są to te same utwory, które recytowały poprzednie pokolenia. Nic w tym dziwnego. Utwory polskich mistrzów są piękne, zabawne i wartościowe! Ich ponadczasowa forma i uniwersalny przekaz nigdy nie przeminą. Nie czekaj dłużej i zapoznaj dziecko z najpiękniejszymi wierszykami dla dzieci.
Najpopularniejsze zbiory wierszy w naszym serwisie.