„Lilla Weneda” to tragedia historiozoficzna Juliusza Słowackiego, napisana w 1839 roku i wydana rok później w Paryżu. Utwór, osadzony w przedhistorycznych realiach, przedstawia konflikt między celtyckimi Wenedami a Słowianami-Lechitami, inspirowanymi przez nordycką królową Gwinonę. Tragiczna walka podbitego narodu, naznaczona fatum i niemożnością ocalenia, wpisuje się w romantyczne rozważania o losie Polski po upadku powstania listopadowego. Kluczowym symbolem w dramacie jest królewska harfa, której posiadanie mogłoby odmienić losy Wenedów, lecz zostaje im odebrana przez najeźdźców. Tytułowa bohaterka, córka króla Derwida, uosabia łagodność i pokój, ale jej wysiłki na rzecz ratowania bliskich okazują się daremne, podczas gdy jej siostra Roza, stylizowana na druidkę, wieszczy klęskę i w pewnym sensie popycha swój lud ku zagładzie.
Słowacki w Lilli Wenedzie wykorzystał zarówno elementy klasycznej tragedii, jak i groteski, ukazując moralny upadek postaci i społeczności. Czerpał inspiracje z mitologii celtyckiej, nordyckiej oraz osjanizmu, tworząc uniwersalną opowieść o narodowym fatum i konieczności heroicznej ofiary. Motyw magicznej harfy, podobnej do tej z irlandzkich legend, staje się metaforą poezji tyrtejskiej, której moc – czy to sprawcza, czy iluzoryczna – pozostaje pytaniem otwartym. Dramat Słowackiego miał istotny wpływ na literaturę i sztukę, inspirując m.in. Jacka Malczewskiego, Ferdynanda Ruszczyca oraz pisarzy okresu Młodej Polski. Jego znaczenie podkreślono również po II wojnie światowej, gdy w 1946 roku wybrano go na premierowy spektakl Teatru Polskiego w zrujnowanej Warszawie, co nadało mu wymiar symbolicznej odnowy ducha narodowego.