Adam Mickiewicz w trzeciej części swojego dramatu romantycznego „Dziady” opisał męczeństwo narodu polskiego pod batogiem moskiewskiego zaborcy. Wizje brutalności Moskali wobec młodzieży litewskiej i bezradności Polaków nie miały jednak na celu tylko ukazania losu rodaków. Dla Mickiewicza cierpienie narodu miało sens w kwestii walki o niepodległość. Odwoływał się on bowiem do idei mesjanizmu, która widziała Polskę na podobieństwo Chrystusa narodów. Niczym Zbawiciel na krzyżu, Polska musiała cierpieć pod zaborami dla ostatecznego uwolnienia świata spod tyranii autokratów.
Dramat Mickiewicza nawiązuje do prawdziwych wydarzeń, związanych z uwięzieniem samego autora i jego kolegów z towarzystwa Filomatów w 1823 roku. Wieszcz przedstawił w utworze wizję krwawej rozprawy z litewski młodzieżą, której dopuszcza się moskiewski zaborca. Niejawne sądy, uwięzieni i wywózki pokazane są przez Mickiewicza w sposób niezwykle dobitny, co podkreśla jeszcze wymierzenie tych potworności w ludzi młodych. Szczególnie brutalny jest opis potraktowania Cichowskiego oraz opowieść Sobolewskiego o odjeżdżających na Syberię kibitkach.
Istotne jest tutaj przedstawienie najmłodszych jako ofiar przemocy zaborcy. Dzięki temu Mickiewicz podkreśla niezawiniony charakter tego cierpienia, pokazuje Polaków z perspektywy bezbronnej ofiary. Ofiara pragnie jednak wolności.
Na bazie tego cierpienia i pragnienia wolności, Mickiewicz buduje swoją ideę mesjanizmu. Polega ona na postrzeganiu szczególnej roli Polski w dziejach świata poprzez pryzmat jej męczeńskiej historii. Cierpiąca z rąk zaborców, przypomina tym Chrystusa, powieszonego na krzyżu za ludzkie grzechy. Tak jak Chrystus swoją męczeńską śmiercią, tak też Polska miała przynieść światu wolność swoim cierpieniem. Mesjanizm był więc przeświadczeniem o sensowności ofiary narodu Polskiego, który w istocie cierpiał dla obalenia wszelkiej tyranii.
W pełni oddaje to scena V dramatu, zatytułowana Widzenie księdza Piotra. Pokorny zakonnik zostaje tam obdarzony wizję, w której inne narody prowadzą sąd nad Polską. Stanowi on nawiązanie do sądu Piłata nad Chrystusem, gdzie rolę sędziego obiera Gal, zaś zaborcy stanowią krzyż męki. Tak jak Jezus, naród ostatecznie jednak powstaje z martwych i swoim powrotem niesie zwycięstwo nad wszelką tyranią.
Sensem cierpienia narodu Polskiego w walce o niepodległość jest więc upodobnienie się do Chrystusa. Mickiewicz postrzegał los ojczyzny poprzez pryzmat osoby Zbawiciela, upatrując w kolejnych ciosach zaborców analogii do ewangelicznych losów Jezusa. Polska również miała zmartwychwstać, a to odrodzenie przynieść innym narodom wolność. Cierpienie to można więc rozumieć za Mickiewiczem jako ofiarę krwi, niosącą ostateczne zwycięstwo.
Warto przy tym podkreślić, że już wielu współczesnych wieszczowi uważało mesjanizm za ideę bierną, nieprowadzącą do zwycięstwa. Najbardziej znanym przeciwnikiem tego nurtu był Juliusz Słowacki, który stworzył dla niego przeciwwagę - winkelriedyzm.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.