W epoce romantyzmu rozwinięte zostały charakterystyczne dla tego okresu formy dramatu, a mianowicie dramat romantyczny i narodowy. Ten pierwszy ukształtował się w opozycji do dramatu klasycystycznego oraz dramatu barokowego oraz melodramatu. Jego kompozycja była dość luźna, sceny nie musiały być ze sobą ściśle powiązane, a na dodatek łączył on ze sobą wiele różnych gatunków - na przykład groteskę, patos, realizm i fantastykę. Z kolei dramat narodowy powiązany był z ważnymi wydarzeniami z historii danego kraju i narodu, zawierał on krytykę konkretnych działań i decyzji, opisywał społeczeństwo wraz z jego zaletami oraz wadami. Połączeniem tych dwóch rodzajów dramatu - romantycznego i narodowego - są przede wszystkim „Dziady” Adama Mickiewicza, ale można tak określić także „Kordiana” autorstwa Juliusza Słowackiego.
„Dziady” Mickiewicza spełniają szereg założeń połączenia dramatu romantycznego z narodowym. Przede wszystkim zwrócić uwagę należy na kompozycję utworu - składa się ona z niezależnych części, charakteryzujących się odrębną tematyką, a poszczególne fragmenty są ze sobą tylko luźno powiązane. Sceny nie są związane ciągiem przyczynowo-skutkowym, są natomiast zamkniętymi całościami. Zakończenie dzieła pozostaje otwarte, a losy Konrada tak naprawdę nie są szczegółowo wyjaśnione czytelnikom.
Zerwana została w dziele zasada trzech jedności - czasu, miejsca i akcji. „Dziady” są także połączeniem różnych gatunków, miesza się w nich fantastyka z realizmem, a patos z groteską. Taki eklektyczny dobór stylistyki utworu charakterystyczny jest właśnie dla dramatu romantycznego. W dramacie przeplatają się także ze sobą fragmenty liryczne (na przykład Wielka Improwizacja) z fragmentami bardziej kojarzącymi się z epiką - jak opowieść o losach Cichowskiego. Charakterystyczna jest także bogata symbolika tego dzieła oraz nurty filozoficzne, na których oparto jego przesłanie, jak na przykład mesjanizm czy martyrologia.
Z kolei cechy dramatu narodowego ujawniają się w tematyce „Dziadów”, która dotyczy narodu polskiego oraz jego cierpień pod zaborami. Mickiewicz opisuje, jak wyglądała działalność patriotyczna tamtych czasów i na co narażeni byli ludzie sprzeciwiający się caratowi. Czekało ich więzienie, tortury czy zsyłki na Sybir. Mickiewicz oddaje realia tamtych czasów znane mu z jego własnych doświadczeń, odnosi się do wydarzeń znanych mu z historii Polski i próbuje zgadywać przyszłość kraju. Najważniejszym wątkiem jest tu proces Filomatów i Filaretów, który staje się metaforą losy narodu polskiego.
Mickiewicz dokonuje także oceny działań społeczeństwa polskiego, a w scenie mającej miejsce w salonie warszawskim dzieli je na dwie grupy - jedną zaangażowaną i pełną patriotyzmu, a drugą zdradzającą swoją ojczyzną i bratającą się z rosyjskim zaborcą. „Dziady” są więc kompleksowym zobrazowaniem stanu społeczeństwa polskiego, krytyką narodu oraz przedstawieniem jego miejsca na arenie historyczno-politycznej tamtych czasów.
Innym dramatem, który można określić jako połączenie dzieła romantycznego z narodowym jest polemizujący z „Dziadami” Kordian Juliusza Słowackiego. W dziele tym także obecna jest dość luźna kompozycja, charakterystyczna dla dramatu romantycznego. Poszczególne fragmenty utworu mogą funkcjonować więc jako niezależne całości. Nie łączy ich żaden ściśle respektowany przez autora związek przyczynowo-skutkowy. Dzieło cechuje się także otwartym stylem oraz mitologicznym czasem akcji - nie jest on dokładnie określony przez autora, obejmuje przestrzenie takie jak niebo. piekło i ziemia, co sprawia, że akcja przenosi się na płaszczyzny związane z fantastyką.
W „Kordianie” mieszają się także w charakterystyczny sposób różne gatunki, na przykład fantastyka przeplata się w dziele Słowackiego z realizmem. „Kordian” jest także dramatem narodowym - opisuje on wydarzenia związane z historią narodu polskiego i z zaborami, pod którymi się znalazła. Dzieło inspirowane było także upadkiem powstania listopadowego oraz reakcją innych europejskich krajów na sytuację, w jakiej znalazła się Polska. Autor pochwalał bojowników o wolność narodu, którzy nie czekali na pojawienie się Mesjasza, za to sami brali los we własne ręce i starali się odzyskać wolną ojczyznę. Dramat zawiera więc element krytyki i oceny społeczeństwa polskiego tamtych czasów. Promuje także postawę patriotyczną i aktywne działania, których celem jest zmiana aktualnej sytuacji Polski i odzyskanie przez nią niepodległości.
Zarówno „Dziady”, jak i „Kordian” spełniają podstawowe założenia dramatu romantycznego i narodowego. Cechują się otwartą kompozycją, w której poszczególne sceny stanowią oddzielne całości, funkcjonujące niezależnie. Przeplatają się w nich różne style, na przykład realizm funkcjonuje na równi z fantastyką, oba plany łączą się. „Dziady” i „Kordian” odnoszą się także do podobnych wydarzeń z historii Polski, czyli do zaborów i prób odzyskania przez Polaków niepodległości. Zawierają także ocenę - oraz równie często krytykę - polskiego społeczeństwa, jego postawy i działań, jakie podjęło ono w tych trudnych czasach.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.