Każdy człowiek na świecie może powiedzieć, że ma matkę, która wydała go na ten świat. Jest ona jedną z najważniejszych osób w życiu większości osób, a relacje z nią mogą układać się lepiej lub gorzej, ale zazwyczaj wzbudzają one silne emocje. Matka jest także często wykorzystywanym w literaturze polskiej motywem, a postać Matki-Polki to praktycznie archetyp. To matka wychowuje i kształtuje dziecko, opiekuje się nim i cierpi, gdy odczuwa ono ból czy przeżywa nieszczęście. To ona bezinteresownie poświęca się dla dzieci i jest gotowa zrobić wszystko, by były one szczęśliwe i bezpieczne. Motyw Matki-Polki obecny jest w dramacie „Dziady” Adama Mickiewicza oraz w utworze „Elegia o chłopcu polskim” autorstwa Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
W przypadku „Dziadów” Mickiewicza archetyp Matki-Polki wypełnia postać pani Rollison. Jest to uboga, niewidoma wdowa, którą opiekuje się tylko jej jedyny syn. Bez niego nie dałaby sobie sama rady i żyłaby w głodzie i w nędzy. Jej syn jednak został uwięziony przez carat i jest przesłuchiwany i torturowany w więzieniu. Aresztowano go za udział w antycarskim spisku. Rollison odmawiał udzielania przesłuchującym go żołdakom informacji, dlatego więc upozorowali oni jego próbę samobójczą i wypchnęli go przez okno.
Tymczasem pani Rollison codziennie przychodziła prosić o litość dla swojego cierpiącego dziecka. Płakała i błagała ona samego senatora Nowosilcowa o miłosierdzie dla jedynego syna, który opiekował się nią, zanim został uwięziony. Żywiła ogromną nadzieję, że rosyjskiego urzędnika poruszy ból i rozpacz matki, która wyczuwa, że jej dziecko cierpi i jest torturowane. Przekonana była, że miłość matki poruszy każde, nawet najbardziej zatwardziałe i pozbawione empatii serce.
Pani Rollison wyczuła także to, że jej dziecku przydarzył się wypadek, mimo że nie była jego świadkiem i nie widziała ciała syna. Jej empatia i matczyna intuicja były wyjątkowe i wyczulone na to, co działo się z jej jedynym dzieckiem. Pani Rollison jest więc przykładem archetypu Matki-Polki, troszczącej się o dziecko, nigdy go nie porzucającej i cierpiącej razem z nim. Dodatkowo jej postać może zostać porównana do Maryi cierpiącej pod krzyżem po śmierci syna. Tak samo jak ona przechodziła przez koszmar, gdy jej dziecku zadawano ból, tak samo jak ona opłakiwała jego nieszczęście.
Pani Rollison jest także uosobieniem i przedstawieniem wszystkich matek cierpiących z powodu rosyjskich prześladowań ich dzieci. Ukazuje ona ból, przez jaki przechodziły kobiety, których synowie byli więzieni, torturowani, przesłuchiwani, mordowani oraz wywożeni na Syberię z powodów politycznych oraz ich patriotyzmu, który nie pozwolił im na zaprzestanie walki o wolność ich ojczyzny. Jest ona także zobrazowaniem tezy o bezinteresownej matczynej miłości oraz o tym, że matka często jest najważniejszą osobą w życiu swojego dziecka.
Innym przykładem Matki-Polki, która wraz cierpi ze swoim dzieckiem, jest matka z utworu „Elegia o chłopcu polskim” autorstwa Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. W utworze tym rodzic (przypuszczalnie kobieta) rozmawia ze swoim zabitym synem, który poległ w walkach II wojny światowej. Kobieta wspomina straszliwe rzeczy, jakie konflikt zbrojny uczynił jej ukochanemu synkowi. Boleśnie przeżywa wszystko, co go spotkało od momentu wybuchu wojny - zetknięcie ze śmiercią, z ciałami zmarłych, odebranie dziecku marzeń o przyszłości, trwogę i niepokój o przyszłość oraz rzucenie dziecka w nieznane mu miejsca, by walczyło za swój kraj.
Wszystkie te wydarzenia matka boleśnie przeżywa razem ze swoim dzieckiem, wciąż zwraca się do niego zdrobniale, mimo że zapewne jest on już prawie dorosłym mężczyzną. Prawdziwą tragedią jest także dla niej fakt, że oddzielono ją od syna, w wyniku czego nie wie, co się z nim dzieje, nie może się nim także właściwie zaopiekować, jak chciałaby to robić matka w stosunku do dziecka. Ostatecznie matkę i dziecko dosięga najstraszniejszy cios - syn ginie w walce z okupantem.
Matka myśli o nim jednak cały czas, a jej cierpienie nigdy się nie skończy, ponieważ nic nie wróci życia jej dziecku. Utwór jest więc skargą przeżywającej męki matki, której odebrano syna i skazano go na straszną śmierć. Jest on także wyrazem bólu, jaki przeżywały w czasie wojny wszystkie matki, niepokojące się o swoje dzieci, czekające na wieści od nich i obawiające się, by pewnego dnia nie przyszła ta ostatnia, po której już nic nigdy nie będzie już takie samo.
Utwór jest więc przekazaniem uczuć i emocji właściwych matkom całego pokolenia, które skazane zostały na utratę swoich dzieci. Jest to głos kobiety, brutalnie pozbawionej ukochanego dziecka i nie potrafiącej o tym zapomnieć i wrócić do codziennego życia.
Matka-Polka jest więc w literaturze często kreowana jako postać cierpiąca, porównywana z samą Maryją. Jej miłość do dziecka jest nieskończona, bezinteresowna i czysta, a macierzyństwo kojarzone jest z ogromną wrażliwością oraz empatią, które pozwalają jej na wyczucie cierpienia, jakie spotyka jej dziecko. Matki-Polki ukazane są także jako te, które przez skomplikowaną historię Polski, wielokrotnie musiały obserwować, jak ich dzieci oddają życie za ojczyznę.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.