„Wesele” jest najbardziej znanym dziełem Stanisława Wyspiańskiego, a sceną, która najpowszechniej zapisała się w świadomości Polaków - kończący dramat chocholi taniec. Ma on bogate znaczenie symboliczne, ze względu na czasy, w których powstał utwór. Polska wciąż znajdowała się wtedy pod zaborami, a w kraju brakowało silnych przywódców, którzy mogliby poprowadzić rodaków do walki o niepodległość.
W dramacie Wyspiańskiego, fantastyka przeplata się z realizmem. Pierwszy akt utworu jest głównie realistycznym przedstawieniem relacji między inteligencją a chłopstwem, ale w drugim i trzecim pojawiają się liczne postaci i zdarzenia nadprzyrodzone, dzięki którym autor mógł pełniej przedstawić przesłanie swojego utworu. Niespodziewanie, jedną z bardzo ważnych postaci stał się w dramacie Chochoł. W rzeczywistości jest to snop słomy, który chroni rośliny podczas mrozów, aby na wiosnę ponownie mogły rozkwitnąć. Nie inaczej było w Bronowicach, gdzie chochoły chroniły rosnące w sadzie róże, ponieważ akcja dramatu rozgrywa się w listopadową noc.
Snop słomy zainspirował Wyspiańskiego prawdopodobnie z powodu ludowych wierzeń, według których urażony chochoł miał płatać figle domownikom. Chochoł nie pojawił się na weselu przypadkowo - został zaproszony przez parę młodą, przekonaną do tego przez zafascynowanych poezją Poetę i Rachelę. Artyści chcieli dodać weselu wyjątkowości, pragnęli niezwykłych, fantastycznych zdarzeń. Chochoł rzeczywiście pojawił się na zabawie, ale został przepędzony przez Isię, za co zemścił się, rzucając czar na zgromadzonych w chacie gości. Chochoł odegrał niezwykle ważną rolę pod koniec utworu, kiedy wprowadził bohaterów w trans. Jego muzyka sprawiła, że goście weselni stali się bierni, bezwładni, pogrążeni w obłąkańczym, sennym tańcu. Nie mieli pojęcia, co robią, ich ruchami nie kierowała żadna logika. Chochoł nakazał też Jaśkowi odebranie wszystkim chłopom kos i szabli, co przypieczętowało porażkę powstania, spowodowaną zgubieniem przez chłopaka złotego rogu ofiarowanego przez Wernyhorę.
Chocholi taniec ma bogate znaczenie symboliczne, z jednej strony negatywne, ale z drugiej - dające nadzieję na lepszą przyszłość. Scena zazwyczaj jest interpretowana jako symbol uśpienia narodu polskiego. Wyspiański chciał zwrócić swoim rodakom uwagę na bierność, w której się pogrążyli. Polacy zdawali się już tracić nadzieję na odzyskanie niepodległości, przyzwyczaili się do swojej sytuacji, kolejne pokolenia wychowywały się w niewoli. Chocholi taniec symbolizuje bezwolność narodu polskiego rządzonego przez obce mocarstwa i co gorsza - niezdolnego do postawienia zdecydowanego oporu.
Z drugiej strony, chocholi taniec można jednak odbierać pozytywnie. Chochoły były wykorzystywane do ochrony roślin podczas zimy, ale kiedy nadchodziła wiosna, zdejmowano je, aby kwiaty ponownie mogły rozkwitnąć. Chocholi taniec można więc interpretować jako oczekiwanie na odpowiedni moment do walki. Chochoł pogrążył Polaków we śnie, ponieważ nie nadszedł jeszcze czas na wywołanie powstania. Wciąż jednak pozostawała nadzieja, że w przyszłości naród się obudzi i zawalczy o upragnioną niepodległość. Jak się później okazało, te słowa się ziściły, a Polacy ponownie zaczęli żyć w wolnej ojczyźnie.
Przekaz utworu staje się w pełni zrozumiały, jeśli weźmiemy pod uwagę czas jego powstania. Opisane w dramacie wesele miało miejsce w 1900 roku. Minęło więc już ponad 100 lat od III rozbioru Polski, na skutek którego Polska zniknęła z mapy Europy. Polacy mieli za sobą nieudane zrywy narodowo-wyzwoleńcze: powstanie listopadowe i styczniowe. Nadzieja na odzyskanie niepodległości zdawała się słabnąć, a wychowani w niewoli Polacy nie znali życia w wolnej ojczyźnie. Wyspiański starał się zdiagnozować przyczynę bierności swoich rodaków, aby skłonić ich do refleksji i działania.
Podobnie jak w XVIII wieku, powodem była w dużej mierze słabość elit. Egoizm i bierność polskiej szlachty doprowadziła do upadku Rzeczypospolitej. Jak się okazuje, przywileje nie zawsze idą w parze z poczuciem odpowiedzialności za losy ojczyzny. Przedstawiona w dramacie inteligencja uważała się za elitę, następców szlachty, prowadzącej cały naród. Poczucie wyższości i lekceważący stosunek do chłopów nie wiązały się jednak z chęcią wzięcia odpowiedzialności i poprowadzenia rodaków. Inteligencja pogrążała się w bierności i dekadentyzmie, niegotowa do przyjęcia roli przywódcy. Podobnie nie było z Dziennikarzem czy Poetą, którzy za pomocą prasy czy poezji powinni dodawać rodakom siły do walki, a w rzeczywistości byli apatyczni i znudzeni życiem.
Wyspiański przyjął rolę, której obawiali się Poeta i Dziennikarz - postanowił poruszyć Polaków i wyrwać ich z marazmu. „Wesele” jest gorzkim, choć realistycznym obrazem polskiego społeczeństwa końca XIX wieku. Wyspiański przyjął w dramacie rolę zbliżoną do romantycznych wieszczów. Wynikało to w dużej mierze z założeń modernizmu, nazywanego w naszym kraju Młodą Polską lub neoromantyzmem. Moderniści odrzucili racjonalne, praktyczne podejście pozytywistów. Podobnie jak twórcy romantyczni (stąd nazwa neoromantyzm), bardziej cenili sobie uczucia niż zdrowy rozsądek. Byli też przekonani o wyjątkowej pozycji artysty w społeczeństwie. Podobnie został on podniesiony do rangi jednostki nieprzeciętnej, wieszcza, który dostrzega rzeczy, niezauważalne dla zwyczajnego człowieka.
Twórcy Młodej Polski kontynuowali też wątki wyzwoleńcze, charakterystyczne dla epoki romantyzmu, czego przykładem jest właśnie „Wesele”. Podobnie jak wieszcze romantyczni, nie obawiał się on wytykać Polakom ich błędów. Można zauważyć podobieństwa między dramatem Wyspiańskiego, a trzecią częścią „Dziadów” Adama Mickiewicza. Wieszcz epoki romantyzmu przedstawił tam słabość elit, które wolały się układać z zaborcą, niż walczyć o niepodległość. Podobnie jak twórcy romantyczni, Wyspiański starał się jednak dodawać rodakom otuchy, zostawiając nadzieję na lepszą przyszłość.
W czasach, kiedy Polska znajdowała się pod zaborami, kultura i sztuka w dużej mierze były zdominowane przez motywy wyzwoleńcze. Dramat Wyspiańskiego jest doskonałym przykładem powrotu do wzorców epoki romantyzmu. Jak się okazało, nadzieje autora się sprawdziły. Kilkanaście lat po napisaniu „Wesela”, nadszedł właściwy moment i Polska odzyskała niepodległość.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.