Uległość czy walka? Uzasadnij swój wybór, odwołując się do wybranych bohaterów literackich

Autorka opracowania: Marta Grandke. Redakcja: Aleksandra Sędłakowska.

Ludzie mogą radzić sobie z różnymi sytuacjami na wiele sposobów. Mogą przyjąć postawę walki z przeciwnościami lub się im poddać. Często zastanawiamy się, która z tych postaw jest dla nas korzystniejsza, bo choć walka niesie ze sobą ryzyko przegranej i różne idące za nią straty, uległość często kojarzy się z rezygnacją z godności i upokorzeniem. W efekcie niektórzy walczą za wszelką cenę, nawet ryzykując swoje życie, podczas gdy inni wybierają kompromis lub podporządkowanie się, aby uniknąć konfliktu lub niebezpieczeństwa. Najlepszym rozwiązaniem bywa znalezienie równowagi między tymi dwiema postawami i ocena, które podejście jest bardziej odpowiednie w danej sytuacji, ponieważ bezrefleksyjna walka lub uległość mogą prowadzić do niepowodzenia. Czasem można i warto walczyć o sprawę, a w innych sytuacjach lepiej jest przyjąć postawę uległą i poszukać alternatywnych rozwiązań, by osiągnąć zamierzone cele. Tego rodzaju postawy bohaterów wobec konfliktów i wyzwań są tematem wielu dzieł literatury polskiej.

Spis treści

Uległość czy walka? – rozprawka

Dziady cz. III

Akcja „Dziadów cz. III” Adama Mickiewicza rozgrywa się w okresie zaborów, a bohaterowie odrzucają możliwość uległej postawy wobec okupanta i decydują się na opór. Dla wielu z nich oznacza to udział w tajnych spiskach, działalność konspiracyjną i działania wymierzone w cara oraz jego przedstawicieli w Polsce. Ponieważ warunki zaborów sprawiają, że naród jest pozbawiony zasobów i środków do prowadzenia otwartej walki, Polacy zmuszeni są przenieść swoją aktywność do podziemia, angażując się w działania ryzykowne i niebezpieczne. Każdy akt oporu staje się symbolem ich determinacji i niezłomności, jednak wiąże się to z konsekwencjami – wieloma stratami, takimi jak przesłuchania, tortury czy zesłania na Syberię. Mimo to bohaterowie walczą, ponieważ widzą w tym jedyną możliwość zachowania godności i wyrażenia sprzeciwu wobec narzuconej im niewoli. Nawet, gdy ich działania okazują się skazane na porażkę, zyskują poczucie sprawczości i satysfakcję z walki w obronie ojczyzny i swoich wartości.

Kordian

„Kordian” Juliusza Słowackiego to z kolei dramat, w którym główny bohater stopniowo przechodzi od bierności do walki. Na początku Kordian to młody chłopiec, najwięcej czasu spędzający na rozmyślaniach niż na działaniu i mierzy się z głębokim poczuciem bezcelowości istnienia, co prowadzi go do próby samobójczej. Po tych doświadczeniach wyrusza w podróż po Europie, odwiedza Anglię, Włochy i Watykan, gdzie próbuje uzyskać wsparcie papieża dla sprawy Polski. Kiedy jego prośba zostaje zignorowana, Kordian uświadamia sobie, że proszenie o pomoc innych jest nieskuteczne i postanawia podjąć walkę samodzielnie, co symbolizuje jego przemianę z osoby biernej w buntownika. Decyduje się na zamach na cara, by w ten sposób przyczynić się do wyzwolenia ojczyzny, lecz jego misja kończy się niepowodzeniem. Dramat ten pokazuje, że chociaż walka wydaje się niekiedy właściwą drogą, wymaga rozsądnej oceny sytuacji i odpowiednich przygotowań, by mogło skończyć się sukcesem.

Inne konteksty literackie

  • „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego - To opowieść o walce Polaków przeciwko rusyfikacji, którą zaborcy próbują narzucić młodemu pokoleniu. Na początku powieści młody bohater, Marcin Borowicz, przechodzi fazę uległości wobec zaborcy. Zdaje się coraz bardziej poddawać się wpływom rosyjskiej propagandy, wierząc, że kultura rosyjska przewyższa polską. Z czasem, dzięki kontaktowi z innymi młodymi patriotami, Marcin przeżywa duchowe przebudzenie i zaczyna rozumieć, że poddanie się rusyfikacji oznacza zdradę własnej tożsamości. Jego wewnętrzna przemiana staje się oznaką oporu, który, mimo że jest cichy i subtelny, okazuje się skuteczny w zachowaniu ducha polskości w młodym pokoleniu. Pisarz pokazuje, że nie każda walka przynosi natychmiastowe efekty, ale nieustanne dążenie do zachowania własnych wartości i kultury jest niezwykle ważne, szczególnie w obliczu presji ze strony zaborców.
  • „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego - Dramat przedstawia z kolei obraz narodu pogrążonego w marazmie i uległości, społeczeństwa, które nie dąży już do odzyskania niepodległości, lecz zajmuje się sprawami codziennymi i materialnymi. Bohaterowie „Wesela” wydają się pogodzeni z losem i nie podejmują aktywnych działań w walce o wolność, a ich postawa stanowi obraz pewnej bezradności i rezygnacji. Wyspiański wyraźnie krytykuje tę postawę, ukazując ją jako coś godnego pogardy, wskazując, że jedyną drogą do wolności i suwerenności jest odwaga i jedność narodowa. „Wesele” staje się więc nie tylko dramatem o stagnacji, lecz także dramatycznym wezwaniem do działania, by naród wstał z letargu i podjął wspólną walkę o wyzwolenie.

Zakończenie

W literaturze polskiej postawy walki i oporu wobec przeciwności są częstym motywem, choć niejednokrotnie niesie za sobą tragiczne konsekwencje dla bohaterów. W prawdziwym życiu warto jednak zachować umiar i rozsądek w wyborze postawy – nie każda sytuacja wymaga walki, czasem uległość lub kompromis są najlepszym wyjściem. Kluczowa jest umiejętność oceny, które podejście będzie skuteczniejsze w realizacji celu, co pozwala uniknąć niepotrzebnych strat i zbliża do osiągnięcia zamierzonego rezultatu.


Przeczytaj także: Różne metody walki z wrogiem. Omów zagadnienie na podstawie Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Aktualizacja: 2024-11-15 20:20:08.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.