Karą za oszustwa i intrygi znieważające bogów olimpijskich, a będące wyrazem pychy i braku pobożności, stało się, z wyroku Zeusa, wtaczanie rękoma i głową ciężkiego głazu na szczyt góry. Gdy kamień jest już blisko wierzchołka, spada, zaś Syzyf rozpoczyna swą pracę od nowa. ...
Prometeusz przedstawiany jest jako dobroczynny tytan - dał ludziom duszę, ogień, nauczył sztuk i rzemiosł. Spotkała go za to sroga kara, z woli Zeusa został przykuty do skał Kaukazu....
Niobe była matką czternaściorga dzieci, siedmiu córek i siedmiu synów. Była tak dumna ze swojego potomstwa, że zaczęła znieważać boginię Latonę. Karę Niobe wymierzyła dwójka jej dzieci - Artemida i Apollo. ...
Stoików można określić jako jedną z najbardziej wpływowych szkół filozoficznych świata grecko-rzymskiego. Ich z założenia „nieakademicka” filozofia pragnęła być „drogą życia”, prowadzącą ku szczęściu....
Mit o Orfeuszu, który schodzi do Hadesu, by odzyskać swoją żonę, ukochaną Eurydykę jest jednym z najpopularniejszych greckich mitów. Sam Orfeusz był nazywany najznamienitszym greckim śpiewakiem. Jak trzeba interpretować ten mit?...
Teatr od momentu swego powstania stanowił istotny element życia polis w jego aspekcie społecznym, religijnym i politycznym. Był nie tyle "sztuką" w sensie nam współczesnym, co wyrazem i składnikiem tożsamości wspólnoty. Trudno wprowadzać tu, podobnie jak w dziedzinie ustroju, ostry podział między wymiarem politycznym i kulturalnym ("laickością" czy "profanum") a wymiarem religijnym, podobnie jak w innych państwa antyku, z Rzymem na czele....
Demokracja to efektywne panowanie ludu złożonego z pełnoprawnych obywateli przez instytucje prawa ustrojowego (w Atenach: Zgromadzenie, Radę, sądy przysięgłych itd.) i jego rzeczywisty wpływ na kształtowanie polityki swego państwa (w tym wyraża się druga składowa greckiego słowa demokracja (Δημοκρατία), κράτος – siła, władza)....
Epikureizm i Stoicyzm to dwa najpopularniejsze nurty filozoficzne Starożytności, z czasem łączone w jedność (np. przez Horacego). Jakie są najważniejsze różnice między nimi?...
Dedal (Δαίδαλος; łac. Daedalus, etruskie Taitale) w mitologii greckiej był mistrzem architektury, wirtuozem rzemiosła i artystą, zatem twórcą o bardzo wszechstronnych predyspozycjach i zadziwiających talentach. Nie dziwi zatem, że starożytność helleńska i rzymska uczyniła zeń symbol mądrości, wiedzy i będącą ich konsekwencją władzy nad światem, siłami natury i ludźmi. Dedala poważano jako pierwszego wynalazcę. Był też ojcem pierwszego nieszczęśliwego lotnika - Ikara, a ponadto wujem Perdyksa (Talosa) i, jak sugerują poszlaki źródłowe, ojcem Japyksa....
Demeter należała do grona Olimpijczyków, stąd też trudno określić ją jako bóstwo chtoniczne, w szczególności nie była stworzycielką zbóż i owoców, jednak to od niej zależał urodzaj, zatem można mówić o mocy nadawania siły życiowej uprawom, zatem porządkowania energii przyrody i wykorzystywania jej dla dobra ludzi. ...
Tantal wśród autorów antycznych najczęściej uchodził za potomka Zeusa i Pluto, córki Kronosa lub Atlasa. Panował we Frygii albo w Lydii, na górze Sipylos. Podobnie jak Syzyf (najprzebieglejszy i najbezwzględniejszy) i inni mityczni władcy, był postacią wyjątkową, m.in. zgromadził wielkie bogactwa, stając się również ulubieńcem bogów, którzy zapraszali go na swe uczty. ...
Powodem pasma nieszczęść potomstwa Lajosa mogło być naruszenie przezeń prawa gościnności przez uprowadzenie i zgwałcenie syna swego gospodarza. Przyczyną klątwy ciążącej nad rodem mogło być również postąpienie wbrew pouczeniu wyroczni by nigdy nie miał dzieci....
Edyp dzięki dziełu Sofoklesa o tym samym tytule stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci Starożytności. Historia Edypa to przykład greckiej tragedii, gdzie los prowadzi postać ku jej przeznaczeniu. Lajos, któremu wyrocznia przepowiada śmierć z rąk syna i jego związek z własną matką, zleca porzucenie swojego pierworodnego w górach. Edyp przeżyje i trafia pod opiekę władców Koryntu....
W najbardziej znanej wersji mitu o Narcyzie, przekazanej w Metamorfozach przez Owidiusza, jest synem boga-rzeki Kefisosa i nimfy Liriope. Ciążyła na nim swego rodzaju klątwa, bowiem po jego narodzinach wieszczek Tejrezjasz przepowiedział rodzicom, że dziecko będzie żyło wiele lat, o ile „nie będzie oglądało siebie”....
Temida kojarzona często jedynie z sądami i kancelariami adwokackimi (popularne posążki i rzeźby), to Tytanida należąca, jak podaje Hezjod, do sześciu córek Uranosa i Gai (Nieba i Ziemi). W mitologii greckiej była bóstwem i uosobieniem boskiego prawa wyższego (thesmos), istotowo różnego od stanowionego przez ludzi. ...
Minotaur to potwór o ciele człowieka i głowie byka, urodzony ze związki królowej Pasifae i byka posłanego panującemu na Krecie Minosowi przez boga mórz Posejdona. Minos miał złożyć byka w ofierze, jednak obietnicy swej nie dotrzymał. Rozgniewany Posejdon sprawił, że Pasifae zapłonęła żądzą do zwierzęcia. Gdy urodziła wbrew prawom natury Minotaura, Minos polecił Dedalowi skonstruować dlań Labirynt. Potwór żywił się ciałem dziewcząt i chłopców posyłanych pod przymusem przez Ateńczyków dopóki nie został zabity przez attyckiego herosa Tezeusza z pomocą Ariadny i jej słynnej nici, pozwalającej na wydostanie się z plątaniny przejść i komnat....
Rzym założono 21 kwietnia – w dzień święta bogini trzód i pasterzy Pales, czyli rolniczej uroczystości Pariliów. Antyczne chronologie podają różne daty roczne: 754, 752, a nawet 772. W kulturze jako data założenia Rzymu utrwalił się jednak 21 kwietnia 753 p.n.e.....
Dwanaście prac to według popularnej do dziś systematyki antycznych mitografów, a dobrze znanej w Polsce np. dzięki Mitologii Jana Parandowskiego, wielkie, przekraczające możliwości ludzkie czyny dokonane przez Heraklesa z polecenia jego krewnego, króla Tirynsu, Eurysteusza. Herakles służył u niego za pokutę, którą wyznaczyła mu wyrocznia w Delfach za zabicie w szale zesłanym przez zawsze wrogą bohaterowi Herę swych dzieci i żony. ...
Herakles - heros, który po śmierci dostąpił apoteozy. Ojcem jego był Zeus, matką Alkmena, zaś przybranym rodzicem jej mąż Amfitrion. Był prawnukiem i przez ojcostwo Zeusa bratem przyrodnim wielkiego attyckiego herosa i założyciela mykeńskiej dynastii panującej Perseusza. Herakles, najbardziej zasłużony i najsłynniejszy z ludzkich bohaterów mitologii zarówno Jonów jak i Dorów, uchodził za ideał męskiej siły i dzielności. Cykl opiewający jego czyny nie ma, odmiennie niż mity o Tezeuszu, charakteru lokalnego, lecz panhelleński, podobnie jak mity o bogach olimpijskich....
Przyjemność doznanie kluczowe dla nurtu określanego bardzo ogólnie jako hedonizm, stała się przedmiotem refleksji autorów greckich dość wcześnie. Również w XX i XXI wieku widać ponowne zwrócenie uwagi na dużą rolę przyjemności oraz jej związki ze świadomością (awareness) i motywacją (motivational attraction), a zwłaszcza jej biologiczną istotę....
Dionizos należy do najstarszych bogów świata greckiego. Był synem Zeusa i śmiertelnej kobiety Semele, córki Kadmosa i Harmonii. Zalicza się wobec tego do drugiego pokolenia Olimpijczyków, wspólnie m.in. z Hermesem, Apollinem i Artemidą....
Atena, bogini najważniejszej polis Hellady, była córką Zeusa i tytanidy Rozwagi - Metis. Jednak przyszła na świat nie z łona matki, lecz z głowy ojca, z której wyskoczyła z okrzykiem wojennym jako dorosła kobieta w pełnym rynsztunku bojowym i świetlistej zbroi (malarstwo wazowe przedstawia ją odpowiednio pomniejszoną)....
Spartakus pochodził z Tracji. Urodził się ok. roku 111 p.n.e., zginął w roku 71. Kierował największym, najsłynniejszym i najbardziej niebezpiecznym dla państwa rzymskiego powstaniem niewolników, które przybrało formę wielkiej kampanii wojennej. Skala porażek Republiki przypominała przerażające pasmo sukcesów Hannibala i zdobycie Rzymu przez Gallów znad Padu w roku 309...
Afrodyta urodziła się, jak podaje Hezjod w Teogonii, z odciętych genitaliów Uranosa Według części mitów miała nie mieć ojca, zrodziło ją morze, z którego piany wyłoniła się w pobliżu Cypru (stąd i przydomek: „wynurzająca się z fal”). Hezjod pisał, że gdy odcięte sierpem narządy rodne pokonanego przez Kronosa Uranosa-Niebo (stale jednoczącego się płciowo z Gają – Ziemią) spadły do morza w okolicach Cypru, woda otoczyła je białą pianą, z której wyłoniła się niezrównanej urody bogini – Afrodyta. Tym samym istotą jej bytu była seksualność, siła płodzenia i akt płciowy. Trudno nie wziąć pod uwagę również poglądów starożytnych lekarzy i fizjologów o poczynaniu się dzieci ze złączenia nasienia i krwi menstruacyjnej w cieple dróg rodnych....
Podwaliny klasycznych stylów architektonicznych kładziono w dobie archaicznej. Brzemienne były również skutki najazdu Dorów, prowadzące do upadku Grecji mykeńskiej. Rozwija się architektura związana z kultem, świątynie stają się coraz to wspanialszymi „domostwami” posągów kultowych. ...
Ares był synem Zeusa i Hery. Należał do elitarnego grona dwunastu Olimpijczyków. I w antyku i współcześnie jest znany przede wszystkim jako bóstwo wojny, zwłaszcza ofensywnej, czy, by lepiej rzecz ująć, walki zbrojnej i ducha wojennego. Wraz z rodzeństwem – boginiami porodu Eileithyią i młodości Hebe, stanowią odzwierciedlenie początku, rozkwitu i kresu życia. Kres ten przyjmuje często formę śmierci gwałtownej na polu walki lub od ran odniesionych w boju (np. Kuros z Anawisos– pomnik nagrobny poległego młodego wojownika o tym imieniu z inskrypcją mówiącą o zabiciu go przez „dzikiego Aresa”)....
Artemida (Ἄρτεμις; Ártemis) była córką Zeusa i Latony, bliźniaczą siostrą Apollina. Można ją określić jako boginię przejścia – narodzin i dojrzałości obu płci, śmierci kobiet m.in. przy rozwiązaniu oraz łowiectwa i śmierci, zadawanej jej strzałami...
Religia kraju nad Nilem wzbudza emocje od wieków, począwszy od starożytności, przez średniowiecze, barok z jego alegorycznymi i symbolicznymi próbami odczytania hieroglifów, aż po dokonania Jeana-François Champollion – zmarłego przedwcześnie „ojca założyciela” egiptologii....
Podania związane z legendarną wyprawą Achajów pod wodzą Agamemnona, spowodowaną uprowadzeniem Heleny, żony króla Sparty Menelaosa przez syna Priama Parysa-Aleksandra ukształtował przede wszystkim epos Homera oraz poetów cyklicznych....
Mit o uprowadzeniu Kore wskazuje na nią jako na uosobienie wegetacji i płodnych sił natury (urodę podkreślają jej epitety w hymnach homeryckich), odżywającej i wychodzącej spod płaszcza ziemi wraz z wiosną, by po żniwach i zbiorach owoców znów przygotować się do ukrycia się w obliczu nadchodzącej zimy....
