Antyczny ideał piękna - główne cechy

Ostatnia aktualizacja: 2023-11-29 11:13:41
Epoka literacka Starożytność

Za jeden z ideałów piękna może uchodzić Afrodyta. fot: Sailko, wikimedia, domena publiczna

W czasach antyku społeczeństwo ogromną wagę przykładało do zagadnienia piękna. Tuż obok dobra i prawdy stanowiło ono według Platona jedną z trzech najważniejszych dla człowieka wartości. Idealny człowiek musiał w sobie łączyć piękno fizyczne z duchowym. Wyróżniono także główne cechy, jakie miały wyróżniać antyczny ideał piękna w tamtych czasach.

Przede wszystkim antyczny ideał piękna musiał wyróżniać harmonią. Proporcje nie mogły być zaburzone, wszystko musiało harmonijnie do siebie pasować. W związku z tym studiowano starannie wszelkie proporcje i na przykład określano, w jakiej odległości od siebie muszą pozostawać części ciała. Nieodzowna stawała się też zatem symetria, wszystko musiało być regularne. Piękno łączono także z prostotą. Oznaczało to między innymi oszczędność środków wyrazu, korzystanie tylko z tego, co niezbędne. Konieczny był także zatem umiar i on także składał się na ideał greckiego piękna, jaki można odnaleźć dziś w zachowanej greckiej sztuce z tego okresu. Dołączyć można do tego jeszcze jasność.

W antyku zatem piękno kojarzone było z dobrem, użytecznością, było ono słuszne, cenne i ważne. W sztuce skupiano się przede wszystkim na odpowiedniej formie. Istotne było mimesis, czyli doskonałe naśladowanie rzeczywistości w sztuce. Nie powinna być ona jednak jej lustrzanym odbiciem. Wykorzystywano także iluzję i złudzenie. 

Szczególnym przedmiotem powiązanym z pięknem było ludzkie ciało. To właśnie tam szukano idealnych proporcji i widziano symetrię w połączeniu z harmonią. Odbicie tego wciąż widoczne jest w rzeźbach z tego okresu czy zachowanych malowidłach. W kreowaniu piękna bardzo ważny udział miała matematyka. Liczbowo określano bowiem na przykład, w jakiej odległości powinny się znajdować od siebie poszczególne elementy ciała, by zachowana została harmonia i by osiągnąć ideał piękna. Na dodatek uznawano, że to, co jest piękne, jest także dobre i pożyteczne. To stąd właśnie wywodzi się przekonanie, że piękne osoby są uważane za dobre.

Dzięki zachowaniu tych wszystkich cech osiągano prawdziwą doskonałość formy, a co za tym idzie także piękno. Surowa prostota, ład, harmonia, idealne proporcje - wszystko to liczyło się w antycznej sztuce. Widoczne jest to zwłaszcza w rzeźbach z tego okresu, które doskonale wpisują się w ówczesny kanon piękna, są harmonijne i pełne prostoty oraz wdzięku. Ich doskonałe proporcje są przedmiotem podziwu już od wielu wieków, a dokładność, z jaką zostały wykonane, pozwala na dostrzeżenie nawet najmniejszego, idealnego detalu. To właśnie takimi cechami kierowali się twórcy, gdy poszukiwali tysiące lat temu tego, co uznawali za piękne.


Czytaj dalej: Kim był człowiek zlagrowany? Cechy, przykłady w literaturze