Opowiadania Tadeusza Borowskiego – zbiór opowiadań, w których autor porusza tematykę II wojny światowej, a szczególnie życia w obozach koncentracyjnych. Pierwszy zbiór, "Pożegnanie z Marią," został wydany w 1947 roku i zawiera opowiadania takie jak "Pożegnanie z Marią," "Dzień na Harmenzach," "Proszę państwa do gazu," "Śmierć powstańca" oraz "Bitwa pod Grunwaldem." Z czasem, zgodnie z wolą autora, do cyklu tego dołączono również opowiadania: "Chłopiec z Biblią," "U nas w Auschwitzu," "Ludzie, którzy szli," "Ojczyzna" i "Ofensywa styczniowa."
Opowiadania Borowskiego są ściśle związane z jego własnymi przeżyciami jako więźnia obozu koncentracyjnego, choć główny bohater i narrator, Tadek, nie jest bezpośrednim alter ego autora. Borowski używa w swoich opowiadaniach metody behawiorystycznej, skupiając się na zewnętrznych działaniach i reakcjach bohaterów, rezygnując z opisywania ich wewnętrznych przeżyć i psychiki. Narracja dąży do obiektywizmu, unikając oceniania i klasyfikowania postaci.
Centralnym tematem opowiadań jest wpływ wojny i życia w obozie koncentracyjnym na moralność człowieka. Borowski ukazuje, jak ekstremalne warunki obozowe prowadzą do odwrócenia dotychczasowych wartości etycznych i moralnych, zmuszając więźniów do podejmowania działań na niekorzyść innych współwięźniów w celu przetrwania. Proces ten powoduje, że różnica między katem a ofiarą staje się niejasna.
Opowiadania przedstawiają różnorodne postawy ludzkie w obliczu skrajnych sytuacji – od biernej akceptacji, przez aktywne działanie, po próbę adaptacji do brutalnych warunków życia obozowego. Pisarz pokazuje, jak wojna i obóz koncentracyjny deformują ludzki charakter i psychikę, prowadząc do desensytyzacji i dehumanizacji jednostki.
Tytułowe "Pożegnanie z Marią" odnosi się do Marii Borowskiej-Bayer, żony autora, co dodaje osobistego wymiaru całemu zbiorowi. Opowiadania Tadeusza Borowskiego są ważnym świadectwem literackim doświadczeń II wojny światowej, oferując głęboką refleksję nad naturą człowieka w obliczu niewyobrażalnego cierpienia i moralnych dylematów.