Ferdydurke – awangardowa powieść Witolda Gombrowicza opublikowana w 1937 roku (datowana na 1938), uznawana za jedno z najważniejszych dzieł literatury polskiej XX wieku. Powieść została przetłumaczona na wiele języków i zdobyła uznanie już przed II wojną światową. Głównym bohaterem jest trzydziestoletni początkujący literat Józio Kowalski, który niespodziewanie zostaje odwiedzony przez swojego byłego nauczyciela, profesora Pimkę, i cofnięty do czasów szkolnych, gdzie zostaje poddany procesowi „upupiania” – infantylizacji młodzieży gimnazjalnej.
Powieść składa się z trzech części, w których Józio przechodzi przez różne etapy formowania się pod wpływem środowisk społecznych i kulturowych. W szkole jest zmuszany do konformizmu i podporządkowania się narzuconym normom. Następnie trafia do domu mieszczańskiego, gdzie samokształtowanie ma prowadzić do norm nowoczesnego społeczeństwa. Ostatecznie, za namową kolegi Miętusa, Józio ucieka, aby odnaleźć „człowieka bez formy”. W dalszych przygodach trafia do dworu wujostwa Hurleckich, gdzie dominują tradycje ziemiańskie.
„Ferdydurke” to przede wszystkim dyskusja o formowaniu się człowieka i jego nieustannym podleganiu wpływom zewnętrznym oraz „samowidzeniu się”. Gombrowicz zadaje pytania o tożsamość i możliwość bycia „sobą”. Powieść łączy w sobie elementy satyry społeczno-obyczajowej, groteski i surrealizmu, obnażając przywary i nawyki polskich klas społecznych, w tym narodowe świętości takie jak wiara, patriotyzm i poczucie honoru.
Etymologia tytułu powieści nie została jednoznacznie określona przez autora. Jedna z teorii głosi, że Gombrowicz zaczerpnął go z imienia i nazwiska jednego z bohaterów powieści „Babbitt” Sinclaira Lewisa – Freddy'ego Durkee. Inna teoria sugeruje, że tytuł odnosi się do angielskiego wyrażenia „thirtieth door key”, co miałoby nawiązywać do wieku głównego bohatera. Jeszcze inna interpretacja, przedstawiona przez Michała Głowińskiego, mówi, że tytuł ma być z zasady bezsensowny, a jego znaczeniem jest właśnie brak znaczenia.
„Ferdydurke” była pierwszą i najbardziej kontrowersyjną powieścią Gombrowicza, która stała się kultową książką. Powieść zachowała swoją awangardową moc przez dekady, zachwycając czytelników swoją zdolnością do prowokowania i szokowania. Jest to dzieło, które pozostaje aktualne i inspirujące, stanowiąc ważny element kanonu literatury polskiej.