Powieść Witolda Gombrowicza Ferdydurke jest dziełem awangardowym, co znajduje odzwierciedlenie również w zastosowanym języku, stylu i kompozycji. Utwór intryguje więc czytelników i krytyków, nie tylko ze względu na fabułę, ale też niecodzienną strukturę powieści.
Powieść wyróżnia się luźną kompozycją, ciąg przyczynowo-skutkowy nie został ściśle zachowany. Józio odwiedza kolejne miejsca, ale jego przygody nie do końca są ze sobą powiązane. Przypominają raczej niezależne epizody niż następujące po sobie wydarzenia. Autor wprowadził też dygresje, pojawiają się opowiadania Filidor dzieckiem podszyty i Filibert dzieckiem podszyty, które nie są bezpośrednio związane z historią Józia, chociaż na ich podstawie można dojść do podobnych wniosków, jak analizując doświadczenia głównego bohatera.
Gombrowicz nie zachował realizmu, pojawiają się liczne elementy absurdu i groteski. Wady bohaterów są tak przejaskrawione, że aż nierealne. Zachowują się w absurdalny sposób: trzydziestoletni Józio jest traktowany przez Pimkę i ciotkę Hurlecką jak dziecko, rodzice namawiają nastoletnią Zutę na nieślubną ciążę, Miętus gwałci Syfona przez uszy. W utworze pojawia się więc groteska, fragmenty komediowe przeplatają się z tragicznymi. Z pozoru niewinny i niepoważny pojedynek na miny kończy się samobójstwem Syfona.
Czytelnik może odnieść wrażenie, że w utworze wypowiada się dwóch narratorów. O swoich przeżyciach opowiada sam Józio Kowalski, który wypowiada się w poetycki, barwny sposób. Narrator w opowiadaniach o Filibercie i Filidorze – mówi bardziej rzeczowo, podobnie do relacji dziennikarskiej.
Język utworu jest charakterystyczny dla awangardy. Gombrowicz wprowadził kod językowy, którego poznanie jest niezbędne do zrozumienia przesłania utworu. Ludzkie postawy i przywary zostały opisane za pomocą prostych słów, takich jak pupa, łydka, gęba, forma. Józio z jednej strony wypowiada się kwieciście, a z drugiej w utworze nie brakuje kolokwializmów (Lecz przeliczyły się baby) oraz powtórzeń (Hajda, hajda, hajda, na styl, na urodę nowoczesnej pensjonarki!).
Mimo dość luźnej kompozycji powieści, w utworze pojawia się klamra kompozycyjna. Powieść rozpoczyna się i kończy porwaniem, ponieważ na początku Józio jest porwany przez profesora Pimkę, a na końcu – to Kowalski porywa Zosię.
Powieść Gombrowicza jest dziełem wyjątkowym, uznanym za wybitne dzieło jeszcze przed II wojną światową. Chociaż awangardowy język, brak realizmu oraz groteska sprawiają, że nie jest najprostsze w odbiorze, każdy czytelnik po lekturze może dojść do ważnych wniosków na temat panujących w społeczeństwie zasad.
Aktualizacja: 2022-09-20 22:01:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.