Hobbit, czyli tam i z powrotem (ang. The Hobbit, or There and Back Again) – powieść fantasy autorstwa J.R.R. Tolkiena, wydana 21 września 1937 roku przez wydawnictwo Allen & Unwin. Polskie wydanie ukazało się w 1960 roku w tłumaczeniu Marii Skibniewskiej. Książka opowiada o przygodach Bilbo Bagginsa, hobbita, który wyrusza na wyprawę z kompanią krasnoludów pod przewodnictwem Thorina Dębowej Tarczy, aby odzyskać skarb strzeżony przez smoka Smauga w Samotnej Górze. W trakcie podróży Bilbo zdobywa magiczny pierścień, który staje się kluczowym elementem w późniejszej trylogii "Władca Pierścieni".
Po wydaniu powieść szybko zyskała uznanie krytyków i czytelników, a także została nominowana do Medalu Carnegie i zdobyła nagrodę New York Herald Tribune za najlepszą literaturę młodzieżową. "Hobbit" jest uznawany za klasykę literatury dziecięcej i sprzedano go w ponad 100 milionach egzemplarzy na całym świecie. Książka opiera się na staroskandynawskich legendach, którymi fascynował się Tolkien, oraz czerpie inspiracje z islandzkiej "Eddy starszej", postaci boga Radogosta, baśni o Królewnie Śnieżce i historii narodu żydowskiego.
Fabuła książki rozpoczyna się od nieoczekiwanej wizyty czarodzieja Gandalfa i trzynastu krasnoludów w domu Bilbo Bagginsa. Gandalf i Thorin proponują Bilbo udział w wyprawie, której celem jest odzyskanie skarbu i dawnej siedziby krasnoludów. Podczas podróży bohaterowie napotykają liczne niebezpieczeństwa, w tym trolle, gobliny, olbrzymie pająki i elfy. Bilbo, dzięki swojej odwadze i sprytowi, staje się nieocenionym członkiem kompanii, zwłaszcza po znalezieniu pierścienia dającego niewidzialność. Książka kulminuje w Bitwie Pięciu Armii, gdzie różne frakcje walczą o skarb Smauga.
Sukces "Hobbita" zachęcił wydawcę do zamówienia kontynuacji. Pracując nad nią, Tolkien stworzył epicką trylogię "Władca Pierścieni". Aby spójnie połączyć oba dzieła, autor wprowadził zmiany do drugiego wydania "Hobbita", m.in. retrospektywne zmiany uwzględniające rozwiniętą mitologię Śródziemia. Książka nigdy nie przestała być drukowana, a jej dziedzictwo obejmuje liczne adaptacje teatralne, filmowe, radiowe oraz gry planszowe i wideo. Wiele z tych adaptacji zdobyło uznanie krytyków, co dowodzi trwałej popularności opowieści Tolkiena.