Syzyfowe prace – powieść autorstwa Stefana Żeromskiego, po raz pierwszy opublikowana w krakowskim dzienniku „Nowa Reforma” od 7 lipca do 24 września 1897 roku. Początkowo miała nosić tytuł "Wybawiciel". Żeromski wydał ją pod pseudonimem Maurycy Zych, a pierwsza publikacja książkowa ukazała się we Lwowie w 1898 roku nakładem Lwowskiego Towarzystwa Wydawniczego. W zaborze rosyjskim powieść, przygotowana do druku i ocenzurowana przez autora, ukazała się w 1909 roku (z datą 1910) pod tytułem "Andrzej Radek, czyli Syzyfowe prace". Jest to pierwsza opublikowana powieść Żeromskiego, która zawiera wiele elementów autobiograficznych i opiera się na osobistych doświadczeniach autora z dzieciństwa i młodości w Kongresówce pod rządami rosyjskimi.
Powieść przedstawia życie szkolne oraz walkę polskiej młodzieży z rusyfikacją narzuconą przez władze carskie. Główny wątek skupia się na przemianie Marcina Borowicza, który początkowo zafascynowany kulturą rosyjską, pod wpływem Andrzeja Radka przekształca się w polskiego patriotę. Tytuł "Syzyfowe prace" odnosi się do greckiego mitu o Syzyfie i symbolizuje daremność starań władz rosyjskich o indoktrynację młodzieży polskiej. Fikcyjna miejscowość Kleryków, gdzie toczy się akcja, jest odwzorowaniem szkoły w Pińczowie i gimnazjum w Kielcach.W powieści Żeromski pod postacią Andrzeja Radka ukrył swego bliskiego przyjaciela Jana Wacława Machajskiego. Tekst zawiera również nawiązania literackie, takie jak wiersz Mieczysława Romanowskiego w rozdziale XVII, co podkreśla głębię kulturową i historyczną utworu.
W 2000 roku powieść została zaadaptowana na film o tym samym tytule przez Pawła Komorowskiego.