Anna Stogowska, zwana w szkole "Birutą" to postać epizodyczna z powieści Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego. Najstarsza córka Polaka pracującego jako lekarz wojskowy przy jednostce w Klerykowie oraz Rosjanki, córki czynszownika z Petersburga. Doświadczona przez życie, posępna dziewczyna staje się pierwszą miłością Marcina Borowicza. Niestety, nim uczucie to ma szansę rozkwitu ojciec "Biruty" wyrusza wraz z rodziną w głąb Rosji.
Czytelnik doświadcza obrazu Anny w ciągu kilku miesięcy, kiedy Borowicz dostrzega ją najpierw idącą do cerkwi i potem czytającą w parku. Początkowo jest to młoda dziewczyna o jasnych jak len włosach, różowych ustach i smutnych oczach koloru lazurowego. Wkrótce przeistacza się ona jednak w młodą kobietę, której urody nie można przeoczyć. Autor przyrównuje rysy jej twarzy do wizerunków Pallady-Ateny, wychwalając przy tym w pełni kobiecą figurę. W jej oczach nadal mieszka jednak wieczysta, chłodna troska.
Anna urodziła się jako najstarsza córka wojskowego lekarza polskiego pochodzenia oraz Rosjanki, córki czynszownika z Petersburga. Małżeństwo to nie było udane, pomimo posiadania aż szóstki dzieci. Matka "Biruty" przez całe życie sądziła, że mąż nie kocha jej ze względu na pochodzenie. Stała się więc zadeklarowaną Polką, nauczyła języka i odrzuciła pochodzenie.
Do domu Stogowskich nie mieli wstępu Rosjanie, matka Anny zerwała nawet stosunki z rodziną. Nauczyła nienawidzić Rosję własne dzieci i kochać Polskę, tak jak ona z czasem sama uczyniła. Gdy Anna miała czternaście lat, jej matka zmarła. Dziewczyna przejęła jej obowiązki domowe oraz poglądy na zaborcę. Będąc przez ostatnie lata życie kobiety jej powierniczką, postanowiła nie skończyć jak ona i pozostać niezamężna.
Przezwisko "Biruta" nadały jej koleżanki ze względu na niechęć do chłopców oraz unikanie spotkań poza szkołą. Po prawdzie dziewczyna nie miała takiej możliwości, ponieważ zajmowanie się domem oraz korepetycje z licznym rodzeństwem pochłaniały cały jej czas. Dzięki lekturze dodatkowej była niezwykle dobrze wykształcona, szczególnie na tle kultury polskiej. Świadczy o tym wykradziony przez Borowicza wpis z pamiętnika koleżanki, gdzie "Biruta" cytuje wiersz poety Mieczysława Romanowskiego.
Anna była "służebnicą narodowej nędzy", ponieważ często buntowała się przeciwko rusyfikacji w szkole i chodzeniu do cerkwi. Ze względu na taką postawę często grożono jej wydaleniem ze szkoły, a ojciec błagał ze łzami w oczach o zmianę nastawienia. Anna pozostawała jednak nieugięta.
Początkowo nieufna i zdystansowana od Borowicza, ostatecznie również uległą dziewiczemu uczuciu. Oboje nie byli jednak w stanie nawet ze sobą porozmawiać. Nim ich miłość mogła rozkwitnąć, "Biruta" musiała wyjechać wraz z ojcem w głąb Rosji.
"Biruta" jest postacią epizodyczną w powieści, jednak niezwykle istotną dla Marcina Borowicza. Stanowi jego pierwszą, niespełnioną miłość. Ciężko doświadczona przez utratę matki i ojca o skłonności do hazardu, w pełni oddała się rodzinie oraz ojczyźnie. To oraz postanowienie stronienia od chłopców ze względu na przykrą historię matki rysuje obraz młodej kobiety o niezwykle silnej woli. Anna, choć od początku niezwykle wycofana, budzi szacunek czytelnika oraz obawę o jej dalsze losy w głębi Rosji. Jest zarazem przykładem, jak wiele w życiu młodego człowieka może zmienić wręcz przypadkowa znajomość.
Aktualizacja: 2022-09-09 13:07:12.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.