Powieść Stefana Żeromskiego zatytułowana „Syzyfowe prace” po raz pierwszy ukazała się w roku 1897. Pierwotnie jej tytuł miał brzmieć „Wybawiciel”. Dzieło opowiada o obrazie szkoły w czasach zaboru rosyjskiego, który oparty jest na własnych doświadczeniach autora z czasów dzieciństwa oraz młodości. To odtworzenie trudnej rzeczywistości, w jakiej znalazła się polska tożsamość narodowa, którą zaborca próbował zniszczyć przez wiele lat. Jedną z głównych postaci powieści jest Marcin Borowicz, który na oczach czytelnika dorasta i przechodzi przez kolejne etapy edukacji szkolnej. Bohater ten odbywa także drogę, która prowadzi go prosto to stania się patriotą.
Marcin Borowicz to postać, która w dużej mierze zdana była sama na siebie, zwłaszcza po śmierci matki, gdy zajęty obowiązkami ojciec nie poświęcał mu zbyt wiele uwagi. Wychowywała go więc szkoła i on sam. Dorastał w trudnych warunkach zaboru rosyjskiego, dlatego też przez chwilę uległ prowadzonej na terenie kraju rusyfikacji i przystąpił do teatru szkolnego, gdzie wystawiano sztukę rosyjską.
Czyny Borowicza podyktowane były tym, że ze wszystkich stron otaczał go język rosyjski i taka też kultura, a przez brak ich znajomości groziło mu, że nie dostanie się do szkoły i nie zakończy swojej edukacji. Język polski był więc w zdecydowanej mniejszości w stosunku do języka zaborcy. Wszystko to doprowadziło do tego, że Borowicz zaczął postrzegać swoją ojczyznę jako kraj słaby, nieważny, niepotrzebny. Wpływ na jego opinię miał także inspektor Zabielskij, który pokazywał chłopcu rosyjskich twórców i wtajemniczał go w różne aspekty tej kultury. Znajomość ta była szczególnie ważna dla chłopca pozbawionego wsparcia ojca. Zabielskij stał się właściwie jego mentorem.
Borowicz ze względu na swoją rusofilię był wielokrotnie krytykowany przez swoich szkolnych kolegów, nie zmieniało to jednak jego opinii. Przełomowym momentem okazało się dla niego dopiero wysłuchanie deklamacji „Reduty Ordona” na jednej z lekcji języka polskiego, prowadzonej przez pana Sztettera. W jej trakcie kolega szkolny Marcina, Bernard Zygier, recytował jeden z najważniejszych utworów Adama Mickiewicza, opowiadający o walce polskich wojsk z rosyjskim zaborcą oraz przywołujący liczne okrucieństwa, których wobec swoich poddanych dopuszczał się rosyjski car. Dzieło to przywoływało więc wspomnienie mężnej walki zbrojnej o niepodległość Polski, którą naród prowadził za wszelką cenę, mimo przeważających sił wroga i okrutnych konsekwencji, jakie spotkały społeczeństwo za ten wyraz oporu.
Był to dla Marcina moment, w którym zrozumiał, jak biernie poddał się rusyfikacji i poczuł w sobie rozbudzony patriotyzm i miłość do ojczyzny. Przyłączył się wówczas do kolegów, którzy czytywali dzieła polskich autorów, na przykład „Dziady” Adama Mickiewicza. Borowicz zmienił swoje nastawienie wobec Polski i Rosji, lektury te wywarły na nim ogromny wpływ, który przełożył się także na jego zachowanie, Marcin po tym rozwoju duchowym potrafił nawet obrzucić błotem rosyjskiego inspektora Majewskiego i ostrzec swoich towarzyszy przed grożącym im niebezpieczeństwem.
Patriotyzm był więc elementem dojrzewania Borowicza i jego przemiany w odpowiedzialnego młodzieńca, świadomego tego, jak pedagodzy i rosyjscy urzędnicy próbują nim manipulować i jak okrutnie Rosja traktuje jego ojczyznę. Postawa Marcina jest więc przykładem tego, co Mickiewicz opisywał w „Dziadach” - ducha patriotyzmu nie da się ugasić, zawsze będzie on żył, nawet przykryty skorupą zimnej, zastygniętej lawy, jaką widać z wierzchu. Borowicz pokazuje, że nigdy nie jest za późno na zrozumienie swoich błędów i zmianę postawy.
Powieść „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego opisuje więc trudny i bolesny proces zmiany, jaki towarzyszy zrozumieniu, że wierzyło się w nie te rzeczy, w które się powinno. Przedstawia również to, jak łatwo czasami można kształtować postawy niedoświadczonych, młodych ludzi i wykorzystywać ich do własnych celów. Historia Borowicza pokazuje jednak, że każdy może dojrzeć do patriotyzmu i zacząć działać na rzecz własnej ojczyzny.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.