Legenda o świętym Aleksym – średniowieczny utwór hagiograficzny, opowiadający o losach Aleksego Wyznawcy. Najstarsza zapisana polska wersja legendy pochodzi z XV wieku i jest przechowywana w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie.
Święty Aleksy urodził się w 361 roku w Rzymie w rodzinie pobożnych rzymskich patrycjuszy: senatora Eufemiusza i Agleidy (Agle). Od wczesnych lat ojciec Aleksego pomagał biednym, organizując posiłki dla sierot, wdów, podróżników i ubogich. Po wielu modlitwach rodzice doczekali się syna, którego nazwali Aleksym, co z greki oznacza "obrońca". Kiedy Aleksy osiągnął pełnoletność, rodzice zdecydowali się go ożenić z dziewczyną cesarskiej krwi. Jednak tuż po ślubie Aleksy uciekł z domu i udał się do Ziemi Świętej, a następnie do miasta Edessa, gdzie żył jako żebrak przy tamtejszej świątyni.
Po siedemnastu latach Aleksy wrócił do Rzymu, gdzie przez szesnaście lat, nierozpoznany przez nikogo, spędził czas jako żebrak u progu rodzinnego domu. Przeczuwając zbliżającą się śmierć, opisał swoją historię w liście, który znaleziono po jego śmierci w 411 roku. Legenda głosi, że list mógł odczytać tylko jego żona. Po śmierci z ciała Aleksego wydzielała się przyjemna woń, a jego grób stał się miejscem uzdrowień. W 1216 roku stwierdzono, że jego ciało nie uległo rozkładowi, i na miejscu jego grobu wzniesiono świątynię św. Bonifacego.