Średniowiecze było epoką, w której szczególne znaczenie przykładane było do wartości duchowych i religii. Wynika stąd ówczesna duża popularność poglądu, jakim był teocentryzm, czyli wiara, że Bóg jest przyczyną i celem istnienia wszystkich bytów na ziemi. Teocentryzm znacząco wpływał na postawę człowieka średniowiecznego i zmieniał jego sposób patrzenia na świat. Chrześcijaństwo było bowiem główną wyznawaną wówczas religią i dotyczyło każdej sfery życia ludzkiego. Wpływy teocentryzmu widać więc także w literaturze pochodzącej z tamtego okresu. Można pokazać to na przykładach dzieł takich jak „Bogurodzica”, „Pieśń o Rolandzie” czy „Legenda o świętym Aleksym”.
„Bogurodzica” to jeden z najstarszych polskich zabytków literatury, znana jest przede wszystkim z tego, że to właśnie nią zagrzewali się do walki rycerze przed bitwą pod Grunwaldem. Jej tekst jest wezwaniem do Maryi, która ma wstawić się za śpiewającymi u swojego syna, Chrystusa. Śpiewanie „Bogurodzicy” tuż przed bitwą oraz zawierzanie swojego losu Maryi to jeden z dowodów na to, jak teocentryzm wpływał na perspektywę średniowiecznego człowieka. Wierzył on bowiem, że to Bóg ma nad wszystkim władzę i nic nie dzieje się bez jego udziału. Dlatego rycerze przed bitwą, w której mogli zginąć, zwracali się właśnie do Maryi, a co za tym idzie - bezpośrednio do Boga. Cała ich wiara opierała się na nim, wierzyli, że Bóg może zachować ich od złego, a po śmierci wziąć ich dusze do nieba.
Innym przykładem tego, jak teocentryzm wpływał na postawę średniowiecznego człowieka, jest epos rycerski „Pieśń o Rolandzie”. Roland był rycerzem, który zginął walcząc z poganami w imię Francji i Karola Wielkiego. Swoje ostatnie chwile spędził w sposób podyktowany założeniami wiary chrześcijańskiej - wspiął się na wzgórze, by być bliżej nieba, dokonał rachunku sumienia i spoglądał w stronę pogańskiej Hiszpanii, wyrażając w ten sposób gotowość do dalszej walki. Dzięki temu oraz przez to, że Roland walczył z poganami w imię chrześcijaństwa, jego dusza została zabrana przez aniołów do nieba. Życie Rolanda i jego działania były motywowane wiarą w Boga oraz w to, że wszystko dzieje się z jego powodu oraz dla niego. Poświęcił swoje życie w imię wiary chrześcijańskiej.
Kolejnym przykładem średniowiecznego tekstu, który ukazuje niezwykle silny wpływ teocentryzmu na ówczesne społeczeństwo, jest „Legenda o świętym Aleksym”. Opowiada ona o losach tytułowego świętego, który całe swoje życie poświęcił, by przypodobać się Bogu. Jego wiara była tak silna, że porzucił rodzinę, żonę i dom, majątek rozdał ubogim i rozpoczął życie jako nędzarz. Praktykował też ascezę i umartwiał swoje śmiertelne ciało. Wszystko to Aleksy robił, by przypodobać się Bogu i zadbać o swoje życie wieczne. Każdy jego czyn podyktowany był wiarą, że życie ziemskie jest tylko tymczasowe, przejściowe, a wszystko to prowadzi do życia jego duszy w królestwie bożym.
Teocentryzm miał więc niezwykle silny wpływ na ludzi w czasach średniowiecza, gdy chrześcijaństwo dominowało wśród religii. Podane przykłady z literatury pochodzącej z tamtego okresu pokazują, że popularne było podporządkowywanie całego swojego życia pod wiarę w to, że Bóg jest przyczyną i celem istnienia każdego bytu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.