„Nad Niemnem” autorstwa Elizy Orzeszkowej to jedna z najważniejszych polskich powieści okresu pozytywizmu, która na stałe weszła do kanonu literatury polskiej. Autorka opisuje w niej losy dwóch rodów, Korczyńskich i Bohatyrowiczów, kreśląc wiele różnych wątków, które pozwalają przekazać czytelnikowi najważniejsze postulaty pozytywistów.
Spis treści
Centralny wątek miłosny powieści przedstawia rozwijające się uczucie między Jankiem Bohatyrowiczem i Justyną Orzelską. Dziewczyna była obiektem zainteresowania wielu mężczyzn. W przeszłości przeżyła nieudany romans z Zygmuntem Korczyńskim, który mężczyzna próbował odnowić po latach. Jednocześnie do małżeństwa namawiał ją Teofil Różyc, widząc w kobiecie lekarstwo dla swojego nałogu. Justyna odrzuciła wszystkie propozycje, związując się z Janem Bohatyrowiczem — uczciwym, pracowitym chłopcem, który uosabia wszystkie wartości pozytywistów. Losy Justyny i Janka można czytać jako odbicie nieudanej relacji Marty Korczyńskiej i Anzelma Bohatyrowicza.
W okresie pozytywizmu bardzo często powracał wątek klęski powstania styczniowego, które naznaczyło świadomość pisarzy drugiej połowy XIX wieku. W „Nad Niemnem” wyidealizowany obraz powstańców jest przedmiotem żywej pamięci. Świadczą o tym takie postaci, jak Anzelm i Jan Bohatyrowicza, a także rola mogiły powstańczej w powieści.
Równocześnie powieść Orzeszkowej opowiada o relacjach klasowych, konkretniej między dworem i zaściankiem. Przez pryzmat relacji między bohaterami autorka przekonuje o konieczności współpracy i wzajemnego zrozumienia.
Za pomocą postaci Benedykta i Witolda Korczyńskich autorka poruszyła problem konfliktu międzypokoleniowego. Spór między ojcem i synem symbolizuje różnice w podejściu do życia między pokoleniem starych romantyków i pozytywistów. Benedykt, doświadczony przez życie i zmęczony problemami gospodarczymi, jest bardziej pesymistyczny i konserwatywny, z kolei Witold reprezentuje młodzieńczy zapał, idealizm i chęć zmian.
Ponieważ autorka jest przedstawicielką epoki pozytywizmu, nie mogło w jej dziele zabraknąć wątku związanego z pracą w gospodarstwie. Wykonują ją Benedykt i Witold Korczyńscy, ale też członkowie rodu Bohatyrowiczów. W „Nad Niemnem” praca jest eksponowana jako przyczyna rozwoju całego społeczeństwa.
U Orzeszkowej oprócz postaci godnych naśladowania, Orzeszkowa prezentuje też wiele antywzorców zachowań wśród reprezentantów wyższego stanu. Mowa o takich bohaterach, jak Zygmunt Korczyński, Teofil Różyc, Teresa Plińska, Emilia Korczyńska czy Bolesław Kirło. Łączy ich niechęć do pracy, poszukiwanie prostych rozrywek czy egocentryczność. Są to postaci jednoznacznie negatywne, których postawy są jawnie krytykowana.
Sporo miejsca w powieści zostało poświęcone historii rodu Bohatyrowiczów, konkretniej mitu założycielskiego. Mieści się tu opowieści o Janie i Cecylii. Ich praca doprowadziła nie tylko do założenia pięknej i szczęśliwej rodziny, ale też do rozrostu osady, co docenił jeden z królów polskich. Ten wątek ma znaczenie nie tylko fabularne, ale i symboliczne, pokazując, jak ważne są korzenie, tradycje i przekazywanie wartości z pokolenia na pokolenie.
Orzeszkowa w „Nad Niemnem” pokazuje, że małżeństwo może być źródłem szczęścia lub smutku. Zawarte z prawdziwej miłości, tak jak to Justyny i Janka, będzie z pewnością niosło ze sobą spełnienie. Tymczasem Benedykt i Emilia Korczyńscy tkwią w nieszczęśliwym związku, co wynika z różnic światopoglądowych. W ten sposób pisarka porusza problem rodziny jako istotnej komórki w społeczeństwie.
Uosobieniem tego wątku jest postać Justyny Orzelskiej, której losy są zawieszone między rzeczywistością średniej i zubożałej szlachty. Bohaterka nie jest dobrze urodzona czy wykształcona, ale wychowała się wśród Korczyńskich. W czasie akcji powieści Justyna odkrywa, że ciężka praca w gospodarstwie i ślub z Jankiem Bohatyrowiczem nadają jej życiu sens.
Aktualizacja: 2024-08-29 11:41:07.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.