„Nad Niemnem” to najbardziej znana powieść autorstwa Elizy Orzeszkowej, jak również epoki polskiego pozytywizmu. Akcja utworu rozgrywa się w latach 80. XIX i koncentruje na losach dwóch rodzin – Korczyńskich i Bohatyrowiczów. W ten sposób pisarce udało się sproblematyzować konflikt klasowy, ale także wskazać drogi pojednania w obliczu trudnej sytuacji politycznej. Poważny ton łagodzi oś fabularna, która skoncentrowana jest na relacji romantycznej Jana Bohatyrowicza i Justyny Orzelskiej.
Justyna Orzelska to młoda, dwudziestoczteroletnia kobietą. Pochodzi ze zubożałej szlachty, dlatego nie posiada żadnego posagu ani nie otrzymała starannego wykształcenia. Jej matka zmarła, gdy dziewczyna miała kilkanaście lat. Od tamtego czasu Justyna wraz z ojcem Ignacym, o którego bardzo się troszczy, mieszka w dworze swojego wuja Benedykta Korczyńskiego.
Orzeszkowa opisuje Justynę jako osobę pięknej urody, wysoką, smukłą i delikatną. Jej włosy, które najczęściej splata wokół głowy, są długie i czarne jak heban. Ten kolor kontrastuje z szarymi, żywymi oczami i purpurowymi ustami. Dziewczyna nosi się skromnie, najczęściej ubiera proste sukienki w ciemnych kolorach. Najkrócej można ją opisać jako uosobienie zdrowia, siły i kobiecego piękna.
W przeszłości Justyna była zauroczona Zygmuntem Korczyńskim, synem Andrzeja Korczyńskiego, czyli brata Benedykta. Niestety, uczucie nie doczekało się spełnienia. Matka mężczyzny uznała, że Orzelska nie jest odpowiednią kandydatką na partnerkę i postanowiła wysłać syna na nauki za granicę. Wraz z powrotem Zygmunta, do Justyny powracają również bolesne wspomnienia. Mimo to, gdy on próbuje odzyskać jej uznanie i uczucia, dziewczyna pozostaje konsekwentna swoim przekonaniom i odrzuca propozycję zostania jego kochanką.
Młodzieńczy zawód miłosny sprawił, że Justyna zamknęła się w sobie, stała się chłodna, spokojna i zdystansowana. Nie mogąc zaakceptować nudnego, bezcelowego życia, postanowiła pomóc Marcie w prowadzeniu dworu. Jej relacje z rodziną Korczyńskich można określić jako skomplikowane. Kobieta czuje się tam niedoceniania i traktowana jako ciężar. Stąd wybiera samotność i nie angażuje się w życiu towarzyskie w Korczynie.
Życie Justyny zmienia się wraz z poznaniem Jana Bohatyrowicza. Znajduje w nim przewodnika, który opowiada jej historię o najbliższej okolicy, pokazuje mogiłę powstańczą i przekazuje prawdę o zrywie niepodległościowym. Z powodu tej kwitnącej znajomości do Justyny powraca radość. Zaczyna rozumieć, że cieszy ją praca na roli i dostrzega wartość prostego, uczciwego życia w bliskości z naturą. Nie obchodzi ją zdanie najbliższego środowiska na temat nierównej klasowo relacji. Przyjmując oświadczyny Bohatyrowicza, odnajduje własną ścieżkę, zupełnie inną niż ta, jaką wybrało dla niej środowisko, w którym się urodziła i wychowała.
Przemiana Justyny Orzelskiej jest prawdopodobnie najistotniejszym wątkiem w „Nad Niemnem”, ponieważ pomaga zaakcentować znaczenie takich wartości, jak uczciwa praca czy miłość. Jednocześnie kobieta staje się uosobieniem cech pozytywistycznego ideału kobiety – inteligencji, godności i niezależności.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.