Okres pozytywizmu to moment, w którym kobiety mają większą możliwość sięgnąć po pióro, co pod koniec epoki zaowocowało powieścią „Nad Niemnem”. Narracją książki przewodzą dwa krzyżujące się ze sobą konflikty – starego i młodego pokolenia oraz szlachty zaściankowej i ziemian. Tym sposobem Elizie Orzeszkowej udało się stworzyć panoramę społeczeństwa polskiego końca XIX wieku. Jedną z bardziej intrygujących postaci w książce jest Emilia Korczyńska.
Emilia Korczyńska jest żoną Benedykta, właściciela dworu Korczyn, od ponad dwudziestu lat. Razem doczekali się dwójki dzieci, Witolda i Leonii. Kobieta pochodzi z zamożnego rodu, dzięki czemu zdobyła stosowne wykształcenie. W trakcie trwania powieści ma około czterdziestu lat.
Pomimo upływu czasu Emilia Korczyńska zachowała szczupłą sylwetkę i wdzięczną posturę. Ma duże, czarne oczy o łagodnym spojrzeniu, a także włosy tego samego koloru, zawsze starannie ułożone. Nie widać u niej jeszcze ani śladu siwizny. Oprócz tego można dodać, za samą Orzeszkową, że: „jakkolwiek kibić jej i cera zdradzały do niedołęstwa posuniętą fizyczną słabość, drobne jej wargi były pąsowe i świeże jak u młodziutkiej dziewczyny. Rączki drobne, tak chude i delikatne, że prawie przezroczyste, tak pielęgnowane, że paznokcie ich posiadały kolor listka róży i połysk politury. Z wyrazem niemocy lub słodkiej rezygnacji splatała je ona i opuszczała na suknię albo rozmawiając czyniła nimi gesty rzadkie, drobne, powolne, objawiające śmiertelną obawę przed wszelkim żywszym i choćby odrobinę energiczniejszym poruszeniem ciała czy ducha”.
Oddanie literackiego portretu Emilii Korczyńskiej nie należy do najprostszych zadań, ponieważ wymaga wytężonej uwagi, która pozwala sięgnąć dalej niż pierwsze wrażenie. Z powierzchownego poziomu kobieta wydaje się osobą rozkapryszoną i egocentryczną. Nieustannie dręczą ją rozmaite dolegliwości, takie jak migreny, nazywane przez nią globus histericus. Uważa się za bardzo delikatną osobę, której może zaszkodzić każde gwałtowniejsze wzruszenie. Sposób, w jaki inne postaci wypowiadają się o Korczyńskiej, a także komizm towarzyszący tym sytuacjom, mogą sugerować o popadaniu w urojenia. Jednak nie należy zapominać, że dolegliwości, z którymi mierzy się Emilia, sprawiają jej rzeczywisty ból i utrudniają funkcjonowanie.
Z powodu swojej chorowitości, Emilia nie jest wparciem dla swojego męża, zatraconego w walce o utrzymanie dworu w Korczynie. Co więcej, nie posiada ona żadnej wiedzy ani kompetencji dotyczących prowadzenia gospodarstwa. Trudno powiedzieć, aby małżeństwo Korczyńskich należało do udanych. Ich związek jest pozbawiony uczucia i przypomina raczej udaną transakcję matrymonialną, która w czasie zamienia się w gorzkie rozczarowanie. Z pewnością to jeden z powodów jej ciągłego przygnębienia i powracania psychofizycznych dolegliwości.
W oddalonym od świata i jego rozrywek Korczynie Emilia czuje się osamotniona i odizolowana, co prowadzi ją do utraty chęci, rezygnacji z życia. W konsekwencji bohaterka unika słońca i świeżego powietrza, a większość czasu spędza w czterech ścianach salonu, gdzie słucha francuskich romansów czytanych przez Teresę Plińską, jej jedyną towarzyszkę. Książki, w szczególności powieści sentymentalne, przynoszą jej ulgę w cierpieniu. Niestety, eskapizm w wyidealizowane światy przedstawione karmi również poczucie niezadowolenia i smutek.
Bez wątpienia w „Nad Niemnem” znajdziemy liczne przykłady, które świadczą o negatywnym usposobieniu Emilii Korczyńskiej. Wydaje się, jakby obecność tej bohaterki miała kontrastować z pozostałymi osobami, a tym samym wzmacniać główne przesłanie powieści. Niemniej sugestie o przyczynach jej zachowań i podejścia do świata, które Orzeszkowa pozostawiła na kartach powieści, każą myśleć o tej postaci w mniej jednoznaczny sposób.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.