Pra­ca jako pa­sja czło­wie­ka. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Lal­ki Bo­le­sła­wa Pru­sa. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Autor opracowania: Piotr Kostrzewski. Redakcja: Aleksandra Sędłakowska.

Człowiek stworzony został do podejmowania różnych aktywności. Świadczy o tym jego budowa, psychika oraz fakt świadomego istnienia. W szerokim rozumieniu, praca to świadome działanie prowadzące do wytworzenia dóbr materialnych lub kulturowych, które są podstawą do istnienia i rozwoju społeczeństwa. Człowiek pracuje więc dla własnego dobra. Czy jednak ta świadoma działalność stanowi jedynie codzienny trud ludzkiego gatunku, czy też niesie ze sobą jakieś większe znaczenie? Wydaje się, że praca może być także pasją, czyli czymś, co zarazem nadaje kierunek i definiuje cel przebywania człowieka we wszechświecie.

Spis treści

Pra­ca jako pa­sja czło­wie­ka – zagadnienie

Lalka

Ignacy Rzecki jest jedną z ważniejszych postaci w „Lalce” Bolesława Prusa. Należy on do tych bohaterów, którzy uosabiają programowe dla pozytywistów umiłowanie pracy. Dla Rzeckiego jego rola starego subiekta w sklepie, stanowi prawdziwą pasję. Poczciwy, starszy mężczyzna podporządkował jej bowiem całe życie. W sklepie Wokulskiego każdy dzień zaczyna od skrupulatnego wykonywania zaplanowanych wcześniej czynności. Tworzy sobie plan z konkretnymi podpunktami i uważa za wielką katastrofę niewykonanie chociaż jednego z nich. Rzecki poświęca część niedzieli na wymyślanie nowych wystaw sklepowych. Widać więc, jak mocno angażuje się w życie sklepu. Wykracza to znacząco poza zwykłą skrupulatność pracowniczą. Nosi raczej znamiona czegoś dyktującego rytm jego życia. Rzecki utrzymuje swój tydzień w rytmie wyznaczanym przez obowiązki, dlatego cierpi, gdy zostaje odsunięty od prowadzenia sklepu. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że poza byciem subiektem starszy człowiek ma niewiele wolnego czasu. Samo prowadzenie interesu Wokulskiego nie przynosi mu większych profitów, mimo to wkłada w tą działalność własne serce. Dlatego właśnie jest to jego pasja, chociaż zarazem ciężka praca.

Poznany przez Wokulskiego w Paryżu profesor Geist to uczony i idealista zarazem. Człowiek ten stanowi przykład nowego typu bohatera, herosa w kitlu. Pracuje on w pocie czoła nad polepszeniem bytu całej ludzkości, starając się wynaleźć metal lżejszy od powietrza. Przez swoje działania uznawany jest za szarlatana pośród środowiska naukowego, zaś przez społeczeństwo za wariata. Niestety, badania pochłaniają również wszelkie jego pieniądze. Geist pozostaje więc na marginesie społeczeństwa - jednak nigdy się nie poddaje. W dużej mierze wynika to z jego idealizmu, chce bowiem pomóc ludzkości. Niemniej, by tego dokonać, musi doskonale znać swoją pracę i oddać się jej do głębi. Geist poświęca naukowemu postępowi swoje całe życie, tak jak Rzecki podporządkowywał wszystko prowadzeniu sklepu. Poza swoim laboratorium profesor nie odnajduje się społecznie. 

Chłopi

Innym przykładem na pracę jako pasję będzie los Macieja Boryny z „Chłopów” Władysława Stanisława Reymonta. Najbogatszy gospodarz w Lipcach poczuwał się do wyjątkowej więzi z ziemią. Człowiek ten przez całe swoje życie pracował na niej, gromadził ją i dbał o własne gospodarstwo. Prawdopodobnie wiąże się to również z jego pracowitością oraz pewnego rodzaju „chłopską chciwością”, która ma jednak swoje powody zakorzenione w kontekście kulturowym. Dając życie tej postaci, Reymont zarówno stworzył, jak i odtworzył specyficzny ideał chłopa „piastowskiego, którego wcześniej w literaturze nie było. Jest to człowiek, dla którego praca na roli stanowi zarazem sens życia oraz powód do dumy. Maciej z pewnością nie odnalazłby się nigdzie poza swoim gospodarstwem, chociaż jest z pewnością osobą dalece inteligentną. On zżył się ze swoją zagrodą, bycie gospodarzem to dla niego rodzaj pasji. Obrazuje to między innymi fakt, jak doskonale zna się na swojej robocie. Nie byłby przecież największym ze wszystkich gospodarzy, gdyby nie potrafił dbać o swoje morgi, nie rozumiał, jak prowadzi się gospodarstwo.

Koniec żywota Macieja Boryny stanowi symboliczne połączenie się z ziemią-karmicielką. Zaraz przed śmiercią gospodarz po raz ostatni zasiewa pole, jak to czynił zawsze za życia. Ziemia, konkretnie praca na niej, stanowi więc sens życia Boryny i tak też gospodarz postanawia ten żywot zakończyć. Wrócić do ziemi, która wcześniej karmiła go, której oddał tyle ciężkiej pracy. Która była jego jedyną pasją.

Inne konteksty literackie

  • Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego – Tomasz Judym to lekarz, który widzi swoją pracę jako powołanie i misję na rzecz najuboższych. Jego pasja do medycyny nie ogranicza się do wykonywania codziennych obowiązków zawodowych – Judym traktuje ją jako narzędzie do walki z nierównościami społecznymi i chorobami, które dotykają biednych. Działania Judyma wynikają z głębokiego poczucia moralnej odpowiedzialności. Judym czuje, że jako lekarz ma nie tylko prawo, ale i obowiązek pomagać tym, którzy sami nie mogą sobie poradzić.
  • Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej - Bogumił Niechcic to mężczyzna znajdujący głęboki sens życia w pracy na roli. Jego praca nie jest tylko środkiem do zarabiania na życie, ale sposobem na bliski kontakt z naturą, co daje mu wewnętrzną satysfakcję i poczucie spełnienia. Dąbrowska kreuje postać Bogumiła jako człowieka pełnego ciepła i miłości do ziemi, która stanowi dla niego źródło nie tylko materialnego utrzymania, ale też duchowego zaspokojenia.
  • Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej - Jan Bohatyrowicz to człowiek, dla którego praca na roli jest nie tylko koniecznością, ale również pasją i sposobem na życie. Orzeszkowa ukazuje jego głębokie związanie z ziemią, które jest zakorzenione w tradycji i wartości wspólnoty. Praca dla Jana nie jest jedynie ciężarem, lecz wyrazem szacunku dla przeszłości jego rodziny i narodu. W pracy na gospodarstwie odnajduje radość, satysfakcję oraz poczucie wewnętrznej wolności.
  • Dżuma” Alberta Camusa – Doktor Bernard Rieux to lekarz, który zmaga się z epidemią dżumy w mieście Oran. Jego praca to nie tylko profesjonalne działanie, ale prawdziwa misja, w której odnajduje sens swojego istnienia. Rieux nie wierzy w Boga, ale mimo to poświęca się ratowaniu innych, ponieważ głęboko wierzy w moralny obowiązek niesienia pomocy. Jego praca staje się dla niego wyrazem etycznej odpowiedzialności, a nie tylko wykonywaniem zawodu.

Podsumowanie

Pasja to element życia, który w dużej mierze kształtuje jego tor. Czy praca, której człowiek się oddaje, może stać się pasją dla człowieka? To interesujący temat do rozważenia, szczególnie, gdy w grę wchodzi jeszcze zagadnienie sensu życia i tego, co go przynosi. Przedstawieni powyżej bohaterowie literaccy dzięki swojej pracy nie tylko byli pożyteczni dla społeczeństwa, organizowała ona również ich cały świat - przekonania, zwyczaje i poglądy. Praca jako pasja to zatem siła, która kształtuje człowieka, nadaje jego życiu rytm, cel i moralny wymiar. Jest czymś, co potrafi zorganizować nie tylko codzienne obowiązki, ale także stanowić fundament poczucia sensu życia.


Przeczytaj także: Kto lub co de­cy­du­je o ży­ciu ludz­kim? Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Lal­ki Bo­le­sła­wa Pru­sa. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Aktualizacja: 2024-10-04 18:56:12.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.