Człowiek stworzony został do aktywności. Świadczy o tym jego budowa, psychika oraz fakt świadomego istnienia. W rozumieniu szerszym praca to świadome działanie prowadzące do wytworzenia dóbr materialnych lub kulturalnych, które są podstawą do istnienia i rozwoju społeczeństwa. Ujmując wprost, człowiek pracuje więc dla własnego dobra. Czy jednak ta świadoma działalność stanowi jedynie codzienny znój ludzkiego gatunku, czy też niesie ze sobą jakieś większe znaczenie? Wydaje się, że praca może być ludzką pasją, czymś, co zarazem nadaje kierunek i definiuje powód przebywania na tym świecie. Literatura, jako zapis ludzkich myśli, uczuć i dziejów, już dawno zafascynowała się pracą jako pasją. Można przedstawić rozliczne przykłady potwierdzające tę tezę. W poniższej pracy zostaną omówione trzy z nich. Będą to postacie subiekta Rzeckiego i profesora Geista z Lalki Bolesława Prusa oraz Macieja Boryny z Chłopów Władysława Reymonta.
Ignacy Rzecki jest jedną z ważniejszych postaci w Lalce Bolesława Prusa. Autor poświęca mu nawet rozdziały dotyczące pamiętników starego subiekta. Należy on do tych bohaterów, którzy uosabiają pozytywne postrzeganie przez Prusa pracy. Rzecki idzie jednak o krok dalej, jego rola starego subiekta to pasja. Poczciwy, starszy mężczyzna podporządkował jej bowiem całe życie. W sklepie Wokulskiego każdy dzień zaczyna od skrupulatnego wykonywania zaplanowanych wcześniej czynności. Tworzy sobie plan z konkretnymi podpunktami i uważa za wielką katastrofę niewykonanie chociaż jednego z nich. To jednak mogłoby jedynie udowadniać szczególną skrupulatność starego bonapartysty.
Rzecki jednak robi znacznie więcej. Chociażby poświęca część niedzieli na wymyślanie nowych wystaw sklepowych. Widać więc, jak mocno angażuje się w życie sklepu. Wykracza to znacząco poza zwykłą skrupulatność pracowniczą. Nosi raczej znamiona pasji, czegoś dyktującego rytm życia. Rzecki w istocie utrzymuje swój tydzień w rytmie wyznaczanym przez obowiązki, cierpi, gdy zostaje odsunięty od prowadzenia sklepu. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że poza byciem subiektem starszy człowiek ma niewiele życia. Samo prowadzenie interesu Wokulskiego nie przynosi mu większych profitów, mimo to wkłada w tą działalność własne serce. Dlatego właśnie jest to jego pasja, chociaż zarazem ciężka praca.
Poznany przez Wokulskiego w Paryżu profesor Geist to uczony i idealista zarazem. Człowiek ten stanowi przykład nowego typu bohatera, herosa w kitlu. Pracuje on w pocie czoła nad polepszeniem bytu całej ludzkości, starając się wynaleźć metal lżejszy od powietrza. Przez swoje działania uznawany jest za szarlatana pośród środowiska naukowego, zaś przez społeczeństwo za wariata. Niestety, badania pochłaniają również wszelkie jego pieniądze. Geist pozostaje więc na marginesie społeczeństwa - jednak nigdy się nie poddaje.
W dużej mierze wyniki to z jego idealizmu chce bowiem pomóc ludzkości. Niemniej, by tego dokonać, musi przecież doskonale znać swoją pracę i oddać się jej do głębi. Nosi to wiec znamiona pasji. Co więcej, spełnia wszelkie wymogi definicji pracy. Jest to bowiem działanie świadome, przynoszące korzyść społeczeństwu. Wręcz fanatyczne oddanie naukowemu postępowi udowadnia jak wielkie znaczenie miał dla niego ten proces. Geist poświęca mu całe życie, tak jak Rzecki podporządkowywał wszystko prowadzeniu sklepu. Poza swoim laboratorium profesor nie odnajduje się społecznie. Praca jest wiec dla niego całym życiem, jest jego pasją.
Ostatnim przykładem na pracę jako pasję będzie życie Macieja Boryny z Chłopów. Najbogatszy gospodarz w Lipcach poczuwał się do wyjątkowej więzi z ziemią. Człowiek ten przez całe swoje życie pracował na niej, gromadził ją i dbał o własne gospodarstwo. Prawdopodobnie wiąże się to również z jego pracowitością oraz pewnego rodzaju "chłopską chciwością", niemniej specyficzny związek Boryny z pracą na roli nie może być tak łatwo wytłumaczony.
Dając życie tej postaci, Reymont zarówno stworzył, jak i odtworzył specyficzny ideał chłopa "piastowskiego", którego wcześniej w literaturze nie było. Jest to człowiek, dla którego praca na roli stanowi zarazem sens życia oraz powód do dumy. Maciej z pewnością nie odnalazłby się nigdzie poza swoim gospodarstwem, chociaż jest z pewnością osobą dalece inteligentną. On zwyczajnie zżył się ze swoją zagrodą, bycie gospodarzem to jego pasja. Obrazuje to między innymi fakt, jak doskonale zna się na swojej robocie. Nie byłby przecież największym ze wszystkich chłopów, gdyby nie potrafił dbać o swoje morgi, nie rozumiał, jak prowadzi się gospodarstwo.
Koniec żywota Macieja Boryny stanowi symboliczne zbratanie się z ziemią-karmicielką. Zaraz przed śmiercią gospodarz po raz ostatni zasiewa pole, jak to czynił zawsze. Ziemia, konkretnie praca na niej, stanowi więc sens życia Boryny i tak też gospodarz postanawia ten żywot zakończyć. Wrócić do ziemi, która wcześniej karmiła go, której oddał tyle ciężkiej pracy. Która była jego jedyną pasją.
Pasja to dziwne i trudne do uchwycenia zjawisko. Jako element życia, zarazem ukształtowuje jego tor. Zazwyczaj kojarzy się raczej z czymś pokroju hobby, jednak traktowanym poważniej. Patrząc teraz na definicję pracy, można zauważyć, że oba zjawiska różni jedynie subiektywne podejście. Nastaje więc pytanie: czy praca, której człowiek się oddaje, staje się pasją, czy też może przynosząca profity pasja to praca? To interesujący temat do rozważenia, szczególnie gdy w grę wchodzi jeszcze zagadnienie sensu życia.
Przedstawieni powyżej bohaterowie Lalki i Chłopów dzięki swojej pracy nie tylko byli pożyteczni dla społeczeństwa, organizowała ona również ich cały świat. To smutne, że w dzisiejszych czasach pojęcie pasji wydaje się zarazem nadużywane oraz zagubione. Coraz mniej jest bowiem ludzi, którzy sumiennie i z pełnym oddania sercem potrafią wykonywać swoje codzienne obowiązki. Być może dlatego tak wielu ludzi zdaje się pogrążonych w chaosie życia. Można więc wysnuć ogólną konkluzję, że dobrze mieć pasję. Nawet najprostszą, taką jak codzienna praca swoich własnych rąk.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.