Przyjaźń to jedna z najważniejszych więzi w życiu człowieka. Wiele osób nie doświadcza tej głębokiej relacji z inną osobą, przez co trudno podać jego pełną definicję. Bliżej mu chyba do pojęcia pierwotnego, znanego naturalnie po kontakcie z nim. Przyjaźń nie jest przy tym zjawiskiem jednolitym, to skomplikowany konglomerat wzajemnych postaw i zachowań, przybierający rozmaite formy. Przyjaźń może być wyrażona troską, wiernością oraz oddaniem dla drugiego człowieka. Literatura poświęciła temu zagadnieniu sporo miejsca tak jak wszystkim szlachetnym zjawiskom w ludzkim życiu. Dlatego też można udowodnić powyższą tezę przy pomocy argumentów wziętych właśnie z literatury. W poniższej pracy zostaną przedstawione trzy: jeden z Lalki Bolesława Prusa, Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza oraz Kamieni na szaniec Aleksandra Kamińskiego. Na koniec zostanie przedstawione krótkie podsumowanie oraz dygresja.
Bolesław Prus nakreślił w swojej Lalce kilka istotnych kwestii społecznych dla swojego okresu. Jedną z nich było ewidentne spłycenie najważniejszych ludzkich powiązań, szczególnie wśród warstw wyższych społeczeństwa. To właśnie tam małżeństwa z rozsądku stanowią normę, ludzie zaś traktowani są jak przedmioty i oceniani wedle swojego pochodzenia. Na tle tak jawnego zmniejszenia wartości jakiejkolwiek relacji odcina się bliska znajomość Ignacego Rzeckiego i Stanisława Wokulskiego.
Stary subiekt oraz główny bohater darzą się niekwestionowaną przyjaźnią. Rzecki pomógł nawet w przeszłości Wokulskiemu przetrwać trudne chwile, kupiec za to zapisuje mu ostatecznie część swojego spieniężonego majątku. Być może pogląd na tę dwójkę psuje nieco relacja pracodawca-pracownik, niemniej Rzecki z prawdziwą troską podchodzi do Wokulskiego. Elementy powieści stanowiące jego pamiętniki zawierają część historii głównego bohatera, ale również przemyślenia dotyczące jego zachowania. Próba zeswatania go ze Stawską czy dociekania o jego losie na koniec książki to ewidentny akt troski jednego przyjaciela o drugiego. Rzecki być może nie oddaje życia za Wokulskiego czy też nie postępuje bardziej aktywnie dla wyrwania go z uścisku nieszczęśliwej miłości do Łęckiej, jednak wyraźnie martwi się o głównego bohatera. Tym samym udowadnia prawdziwość swojej przyjaźni.
Ogniem i mieczem nosi pewne podobieństwa do westernu. Między innymi występuje tu motyw "męskiej przyjaźni". Dobrzy druhowie, których połączyło niebezpieczeństwo i wspólny cel, okazują się przyjaciółmi zdolnymi zginąć jeden w obronie drugiego. Sienkiewicz przedstawił tym samym również pewien archetyp rycerskiej przyjaźni, występującej między towarzyszami broni. Kompania Skrzetuskiego, Wołodyjowskiego, Podbipięty i Zagłoby stanowi tutaj doskonały przykład wierności oraz oddania. Szczególnie sytuacja, gdy trzej ostatni szlachcice ruszają odbić ukochaną Skrzetuskiego z rąk wiedźmy Horpyny. Działają tutaj dla dobra swojego przyjaciela, narażają życie za jego szczęście.
Równie istotny jest czas oblężenia Zbaraża, gdy decydują się przekraść z wiadomością do króla. Chociaż Zagłoba ma opory przeciwko takiemu aktowi czystej desperacji, nie odstępuje przyjaciół. Jest wierny, gotowy zginąć razem z nimi. Inna to przyjaźń niż ta między Rzeckim a Wokulskim, niemniej tak samo ważna. Można wręcz wysnuć wniosek, iż zjawisko to zmienia się w zależności od osoby, która ma je reprezentować. Wśród szlachty pojęcie wierności oraz oddania było istotne ze względu na burzliwe czasy XVII wieku, tak więc ich przyjaźń miała szczególnie właśnie taki charakter.
Kamienie na szaniec to ostatni argument potwierdzający tezę tej pracy. Ma on szczególne znaczenie ze względu na oparcie w autentycznych wydarzeniach okresu II wojny światowej. Aleksander Kamiński nakreślił obraz młodych ludzi podczas hitlerowskiej okupacji, którzy zdecydowali się do końca walczyć o wolność ojczyzny. Ukazuje przy tym ich normalne oblicza, pozbawione heroicznego "wyniesienia". Zwyczajni chłopcy darzyli się przy tym "zwyczajną" przyjaźnią, której każdy człowiek może być świadkiem codziennie.
Ta przyjaźń pchnęła ich jednak do wyjątkowego oddania oraz wierności, które dały efekt podczas Akcji pod Arsenałem. Przeprowadzona dla uwolnienia "Rudego" przywodzi na myśl największe wyczyny bohaterów sienkiewiczowskiej Trylogii. Niemniej sytuacja ta była o wiele bardziej desperacka, miała też miejsce w rzeczywistości. Dodać należy, dokonali jej relatywnie młodzi ludzie.
Akcja pod Arsenałem stanowi przykład, że przyjaźń w realnym świecie również przybiera postać bezkompromisowej wierności. "Zośka" i reszta zaryzykowali życiem dla uwolnienia przyjaciela, ten z pewnością na ich miejscu zrobiłby to samo. Ukazuje również, jak wielką siłą jest więź zdolna pchnąć człowieka do tak bohaterskich czynów, przy tak relatywnie młodym wieku. Kamiński obdarł swoich bohaterów z nimbu heroizmu, chcąc tym samym ukazać realne postacie. One jednak swoim zachowaniem udowodniły, że zasługują na miano podobnych wielkim bohaterom. Wszystko dzięki przyjaźni.
Słowo "przyjaciel" jest dzisiaj mocno nadużywane. Wielu ludzi używa go w zastępstwie "kolegi" lub innego znajomego człowieka. Pojęcie to uległo dewaluacji, zapewne z powodu zwiększenia się ilości samych ludzi i natężenia relacji między nimi. Dawniej nazwanie kogoś "przyjacielem" znaczyło bardzo wiele. Trudno było bowiem zachowywać bliskie relacje w świecie pełnym wojen, chorób i niebezpieczeństwa. Posiadanie chociaż jednego przyjaciela znaczyło, tyle że można było komuś powierzyć własne życie, zaufać mu. Dlatego też przedstawione w powyższej pracy przykłady wydają się tak szlachetnie nakreślone. Przynajmniej w dwóch przypadkach bohaterowie danych dzieł oddaliby życie za swoich przyjaciół. Z podejścia autorów wyraźnie bije wyjątkowość tak głębokiej relacji. Przyjaźń jest więc cenna i rzadka. Gdy raz zaistnieje, warto o nią walczyć, pielęgnować ją. Szczególnie w dzisiejszym świecie, gdzie częstotliwość powiązań z innymi ludźmi przewyższyła ich jakość. Być może nadszedł czas przemyślenia wartości przyjaźni i powrotu tego słowa do jego dawnego, poważnego znaczenia.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.