Stanisław Wokulski to główny bohater powieści społeczno-obyczajowej „Lalka” autorstwa Bolesława Prusa. To postać tajemnicza i wielowymiarowa, którą czytelnik poznaje głównie za pośrednictwem plotek oraz opowieści innych. Wokulski symbolizuje przemiany społeczne i konflikty w okresie późnego pozytywizmu.
Spis treści
Stanisław Wokulski urodził się w 1832 roku. W trakcie akcji powieści kończy czterdzieści sześć lat. Wywodzi się ze zubożałej rodziny szlacheckiej – jego ojciec, Piotr Wokulski, wspominał wysoką pozycję społeczną dziadka i zbierał środki na proces, w wyniku którego chce odzyskać jego majątek.
Jako młody chłopak rozpoczął pracę w winiarni Hopfera na stanowisku subiekta. Niemniej jednak ta pozycja nie była spełnieniem jego ambicji. Stanisław pracował, aby zarobić pieniądze na opłacenie dalszej edukacji. Było mu trudno, ponieważ jego ojciec często zabierał mu część wypłaty. W tym okresie Wokulski poznał Ignacego Rzeckiego, swojego przyszłego przyjaciela i pracownika. W 1861 roku główny bohater zrezygnował z pracy u Hopfera. Zamieszkał wtedy u Rzeckiego i całkowicie poświęcił się zdobywaniu wykształcenia. Chociaż wiele osób wyśmiewało jego plany, nie przejmował się złośliwymi uwagami.
Wokulski ukończył szkołę przygotowawczą i rozpoczął naukę w Szkole Głównej na wydziale matematyczno-przyrodniczym, ale nie udało mu się zdobyć wykształcenia. W 1863 porzucił studia dla obywatelskiego obowiązku i wyruszył, aby wziąć udział w powstaniu styczniowym. Za karę został zesłany do Irkucka na Syberii. Przebywał tam przez siedem lat. Po powrocie z Rosji Wokulski nie mógł odnaleźć się w Warszawie. Miał problemy ze znalezieniem pracy. Uczeni uważali go za kupca, a kupcy za uczonego. Pomógł mu Ignacy Rzecki, który zapewnił Stanisławowi posadę w sklepie Jana Mincla. Chociaż Wokulski wciąż był zafascynowany nauką i wynalazkami, musiał zatroszczyć się o swoją sytuację finansową. Życie zmusiło go do kierowania się zdrowym rozsądkiem. Po śmierci Jana Mincla Wokulski poślubił Małgorzatę, wdowę po właścicielu sklepu.
Wtedy ujawnił się jego talent do interesów, przez co rodzinny biznes prężnie się rozwijał. Jednak małżeństwo nie należało do udanych. Małgorzata była dużo starsza od swojego męża, a także zaborcza i zazdrosna. Związek nie potrwał długo, w piątym roku małżeństwa Małgorzata zmarła. Wokulski odziedziczył po niej sklep i kilkadziesiąt tysięcy rubli. Po śmierci żony, Stanisław ponownie skupił się na nauce. Prawdopodobnie poświęciłby swoje dalsze życie badaniom i wynalazkom, gdyby nie jedno zdarzenie, które całkowicie zmieniło jego priorytety.
Wiosną 1877 roku, Wokulski zobaczył w teatrze Izabelę Łęcką i zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia. Jednak zdaje sobie sprawy, że nie ma szans na rękę arystokratki, dlatego postanawia polepszyć swoją pozycję społeczną. Wokulski wyjeżdża do Bułgarii na wojnę rosyjsko-turecką, aby prowadzić tam interesy. Zajmuje się głównie dostawami żywności dla rosyjskiego wojska. Po jakimś czasie, z dziesięciokrotnie większym majątkiem na koncie, wraca do Warszawy, aby kontynuować plan zdobycia ręki Izabeli Łęckiej. O tym traktują główne wydarzenia powieści. Gdy plan się nie powodzi, Wokulski zapisuje swój majątek w testamencie Ochockiemu, Rzeckiemu, Stawskiej i pracownikom, po czym znika. Jego dalsze losy są nieznane. Być może zginął w eksplozji ruin zamku, choć spekuluje się też, że wyjechał do Paryża lub Moskwy.
Stanisław Wokulski jest wysoki i postawny. Nie można zarzucić mu braku urody, chociaż nie wyróżnia się wśród innych mężczyzn. Przyciąga uwagę Heleny Stawskiej i wdowy Wąsowskiej. Izabela pogardliwie określa go jako „pień z czerwonymi rękami”, ze względu na wygląd jego okaleczonych syberyjskimi mrozami dłoni.
Miłość do Izabeli Łęckiej determinuje wszystkie działania Wokulskiego. Mężczyzna pozostaje jednak realistą i zdaje sobie sprawę, że piękna i młoda Izabela prawdopodobnie nie zwróci na niego uwagi. Po powrocie do Warszawy z wojny rosyjsko-tureckiej, bohater stopniowo coraz bardziej zbliża się do środowiska arystokracji. Rozwija swój biznes, wchodzi też w spółkę do handlu ze Wschodem. Wydaje pieniądze, aby uratować Łęckich, znajdujących się w poważnych problemach finansowych.
Miłość do Izabeli staje się obsesją Wokulskiego, z której nie potrafi się uwolnić. Kilkukrotnie zostaje ośmieszony przez Łęcką, która wypomina mu nieznajomość angielskiego i na jego oczach flirtuje z Kazimierzem Starskim. Aby zyskać w oczach ukochanej, bohater postanawia nauczyć się obcego języka. O idealizmie jego uczuć świadczy fakt, że wypiera ze świadomości wszystkie dowody na egoizm i nieszczerość Izabeli. Wokulski sprzedaje nawet swój sklep galanteryjny, żeby zadowolić kapryśną Łęcką, która nie chce zostać żoną kupca.
Bohater pozornie osiąga swój cel – zostaje narzeczonym Izabeli. Gdy jednak ponownie przyłapuje Łęcką na flircie ze Starskim, wpada w rozpacz. Wielka miłość Wokulskiego kończy się nieudaną próbą samobójczą.
Wokulski to postać złożona, która posiada cechy zarówno pozytywisty, jak i romantyka. Przejawem tych drugich jest idealizm, który określa szaleńczą miłość do Łęckiej. W tej perspektywie główny bohater „Lalki” przypomina bohatera romantycznego, który cierpi z powodu nieszczęśliwego uczucia, ale jednocześnie nie potrafi się uwolnić od obsesji bycia z wybranką serca. Mimo niewielkich nadziei na wspólne życie rezygnuje dla niej z badań naukowych i poświęca się gromadzeniu majątku. Na korzyść Wokulskiego-romantyka przemawia również jego udział w powstaniu styczniowym, jak też wpływ tego doświadczenia na jego postawę.
Jednak pod wieloma innymi względami Stanisław Wokulski jest typowym pozytywistą. Chociaż porzuca nauki, nie przestaje się nimi interesować, o czym świadczą jego relacje z profesorem Geistem i Julianem Ochockim. Wokulski ceni myślenie racjonalne, przez większość kariery z powodzeniem udaje mu się prowadzić interesy. Bohater wierzy też w ideały pracy organicznej i pracy u podstaw czego dowodem jest pomoc, którą niesie Mariannie, Węgiełkowi i Wysockim. Nie ogranicza się ona do wręczenia pieniędzy, ale zapewnia im miejsca pracy, dzięki którym są w stanie zarobić na własne utrzymanie. Wokulski angażuje się też w działalność dobroczynną, a co więcej, w przeciwieństwie do arystokracji, jest w tym szczery. Bohater sprzeciwia się antysemityzmowi, szerzącemu się w Warszawie. Jest tolerancyjny i otwarty, współpracuje ze Szlangbaumami.
Stanisław Wokulski to człowiek niejednoznaczny, pełny sprzeczności i rozdarty wewnętrznie. Z jednej strony pragnie zbliżyć się do arystokracji, w tym Izabeli Łęckiej, z drugiej dostrzega dekadencję i moralne zepsucie tego świata. Wśród mieszczaństwa wyróżnia się ambicją, postępowymi poglądami i pokaźnym majątkiem na koncie. Ostatecznie dochodzi on do wniosku, że jest niezrozumiany, a jego wartość i dążenia są sprzeczne z rzeczywistością, w której przyszło mu żyć. Romantyczna natura w połączeniu z pozytywistyczną wiarą powoduje u niego głęboki kryzys.
Aktualizacja: 2024-09-10 18:35:23.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.