Różnorodność ludzkich charakterów, aspiracji i postaw od zawsze rodzi konflikty. Wykorzystywane jako motyw literacki mogą napędzać działania bohaterów literackich, czy stanowić choćby ważny element fabuły.
Konflikt międzyludzki to częsty motyw literacki. Nasza różnorodna natura sama rodzi do nich sposobność. Literatura korzysta zwyczajnie z tego, co autor obserwuje w rzeczywistości.
Zarzewiem konfliktu międzyludzkiego może być wszystko. Niejednokrotnie są to różnice charakterów, aspiracje czy zwyczajne nieporozumienia. Dramatyzmu dodaje im charakter osobisty, a tragizmu bliskość obu stron.
Za motywem konfliktu może się kryć coś więcej, niż kopiowanie rzeczywistości. Niejedna literacka waśń stanowi ostrzeżenie przed destrukcyjnym charakterem niezgody. Konflikt to też doskonały motor napędowy fabuły - zmusza bohaterów do działania.
Osią konfliktu tragicznego w dramacie Sofoklesa jest wybór pomiędzy prawami boskimi a ludzkimi. Tytułowa bohaterka musi zdecydować, czy chce uhonorować zmarłego brata zgodnie z boskim nakazem miłości, czy podporządkować się rozkazom Kreona i ocalić własne życie.
Chociaż główny konflikt ma miejsce na płaszczyźnie ideologicznej, to łatwo dostrzec napięcie między postaciami Antygony i jej wuja. Butna dziewczyna nie chce podporządkować się woli króla ze względu na wyznawane ideały. Kreon odbiera to jako podkopanie jego autorytetu, osobistą zniewagę. Jako nowo mianowany władca nie może pozwolić na podważanie swoich rozkazów przez młodocianą buntowniczkę. Konflikt między Kreonem i Antygoną ma więc również podłoże osobiste - podważenie autorytetu Kreona jako władcy Teb.
Biblia jako księga mądrościowa odwołuje się często do życiowych doświadczeń ludzi. Jako że jesteśmy gatunkiem niezwykle konfliktowym, jej autorzy opisali na jej łamach wiele osobistych waśni. Pierwszą i bodaj najbrzemienniejszą w skutki jest konflikt Kaina i Abla. Zazdrość o przyjęcie przez Boga ofiary całopalnej doprowadził do pierwszego w historii morderstwa. Zagarnięcie przez Jakuba błogosławieństwa ojca wywołało wieloletni spór między nim, a jego bratem Ezawem.
W Nowym Testamencie warto wspomnieć choćby spory Jezusa z Faryzeuszami, czy nieprzychylną relację Heroda Antypasa z Poncjuszem Piłatem.
Takich konfliktów wymienić można na łamach Biblii wiele. Za wszystkimi stoi głębszy sens filozoficzny i religijny. Autor przedstawia je w celu pewnej nauki, wyciągnięcia wniosków idących dalece poza przedstawiony konflikt.
Tragiczna historia miłosna Tristana i Izoldy nie jest jedynie opowieścią o nieszczęśliwych kochankach. Możemy się w niej dopatrzeć konfliktu powodowanego przez zawiść, zazdrość i gniew.
Dzielny Tristan był przykładem rycerza idealnego. Dzięki licznym cnotom, ale też wybawieniu Kornwalii od płacenia trybutu Irlandii zdobył wysoką pozycję na dworze króla Marka. To w sposób oczywisty nie podobało się prominentnym baronom: Gweneleonowi, Gondolinowi i Denoalenowi. Chcieli oni wykorzystać romans rycerza z królową do wyeliminowania Tristana z dworu. Wspomagał ich w tym karzeł Frocyn - zły czarnoksiężnik. Roztropność kochanków pozwoliła im jednak uniknąć każdej z pułapek niegodziwych baronów.
Opierając się o historię wojny trojańskiej, Kochanowski pokazuje, jak prywatny konflikt może zaważyć na istnieniu państwa. Dramat obejmuje okres przed wybuchem wojny między Trojanami i Achajami. Parys próbuje nakłonić podarkami i gładkimi słowami miejską młodzież do stawienia czoła obcym. Robi to w swoim interesie - porwał żonę króla Starty Menelaosa i nie chce jej porwać. Konflikt miłosny między nim, Heleną i jej mężem doprowadza ostatecznie do wybuchu krwawej wojny.
Kochanowski w swoim dziele przestrzega, że kierowanie się prywatą w życiu społecznym państwa prowadzi do jego upadku. Tyczy się to również konfliktów - jeżeli osobiste sprawy przesłonią nam dobro wspólne, ojczyzna będzie zgubiona.
Bodaj najsłynniejsza historia miłosna wszech czasów jest również źródłem niezwykle rozpoznawalnej waśni rodzinnej. Konflikt rodzin Kapuletów i Montekich rozrywa Weronę na długo przed akcją dramatu. Nosi on znamiona vendetty - zemsty rodowej, zwykle powstającej na skutek wzajemnego mordowania. Miłość między Romeem i Julią daje chwilowy promyk nadziei na załagodzenie konfliktu. Jednak nim młodzi zdołają położyć choćby podwaliny pod pokój, vendetta daje o sobie znać i młody Monteki zabija Tybalta w zemście za Merkucja.
Dopiero śmierć obojga kochanków kładzie kres waśni Kapuletów i Montekich. Nad trupami własnych dzieci ojcowie podają sobie ręce na znak pokoju.
Fabuła komedii przedstawia dwa konflikty. Jeden to wyraźna różnica poglądów politycznych pomiędzy Podkomorstwem a Starostą i jego żoną. Pierwsi to patriotycznie nastawieni zwolennicy reform ustrojowych. Drudzy stoją na stanowisku prymatu interesu prywatnego, dawnego porządku z liberum veto i zapatrzenia w kulturę francuską. Konflikt ten przedstawia współczesną Niemcewiczowi sytuację polityczną Rzeczpospolitej, gdzie ścierały się poglądy reformatorów i zwolenników szlacheckiej anarchii.
Drugim konfliktem jest rywalizacja Walerego i Szarmanckiego o rękę Teresy. Obaj mężczyźni pragną zdobyć dziewczynę z różnych powodów, które łączą się zarazem z ich spojrzeniem na świat. Szlachetny patriota Walery kocha Teresę. Pozbawiony miłości do ojczyzny Szarmancki pragnie ją tylko uwieść.
Dwaj szlachcice, Cześnik Raptusiewicz i Rejent Milczek, mieszkają w podzielonym murem zamku. Obaj Sarmaci pałają do siebie otwartą niechęcią, która ciągle przeradza się w nie mające końca utarczki. W tle tego sporu jest zaś miłość podopiecznej Cześnika, Klary i syna Rejenta, Wacława.
Młodzi nie mogą być razem, ze względu na wzajemną awersję dwóch szlachciców. Dochodzi do tego, że Sarmaci wyzywają się na pojedynek, a Rejent namawia narzeczoną Cześnika do wyjścia za swojego syna. W odpowiedzi ten knuje plan zemsty. Schwytawszy Wacława, zmusza go do ślubu z Klarą. Młodzi nie oponują, w końcu taki był ich zamiar od samego początku. Rejent daje się przekonać do takiego obrotu spraw obietnicą wysokiego posagu panny młodej. Po wszystkim obaj Sarmaci podają sobie ręce. Zemsta przynosi tu więc paradoksalnie zgodę między zwaśnione strony.
Jednym z powodów konfliktu polsko-kozackiego, będącego tłem powieści Sienkiewicza, jest osobisty spór podstarościego Czaplińskiego z Bohdanem Chmielnickim.
Najważniejszym konfliktem międzyludzkim powieści pozostaje jednak wątek romantyczny - walka Bohuna i Skrzetuskiego o miłość Heleny Kurcewiczówny. Szlachcic zmuszony jest wybierać pomiędzy poszukiwaniem porwanej przez Kozaka ukochanej a służbą ojczyźnie. Ostatecznie ich konflikt kończy się pojmaniem Bohuna podczas oblężenia Zbaraża i darowaniem mu życia przez Skrzetuskiego.
Maciej Boryna mocno dzierży stery swojej rodziny, nie licząc się z dziećmi. W konflikt z nim wchodzi jego syn Atek. Obaj mężczyźni mają niezwykle podobny charakter, do czego dochodzi jeszcze chęć emancypacji syna od ojca. Otwarty spór między mężczyznami, spotęgowany pożądaniem przez obu Jagny. Ta żeni się z Maciejem, zarazem romansując z Antkiem. Dochodzi do rozbicia jedności rodziny i przepędzenia młodszego Boryny wraz z żoną i dziećmi.
Dopiero podczas konfliktu o las synowska miłość okaże się silniejsza od nienawiści. Antek uratuje ojcu życie, a po śmierci Macieja przejmie gospodarkę.
Pragnąc wyzwolić się od ciągłego wpadania w formy, Józio konfliktuje się z otoczeniem. Kiedy profesor Pimko zabiera go do szkoły w celu upupienia, bohater przeciwstawia się nadaniu infantylnej roli dogodnej jednostce autorytatywnej. W domu Młodziaków postanawia wykazać fałsz ich liberalnego podejścia do rzeczywistości, co udaje mu się przy pomocy niedwuznacznej sytuacji Pimki i Zuty.
Ostatecznie jednak Józiowi nie udaje się wyrwać z formy. Okazuje się bowiem, że nie może być całkowicie sobą. Ucieczka od konfrontacji swojej indywidualności z otoczeniem polega na przyjęciu najbardziej odpowiadającej formy.
Młody Artur skonfliktowany jest ze swoimi rodzicami - Stomilem i Eleonorą. Należą oni do pokolenia rewolucji obyczajowej, która obaliła „mieszczański porządek”. Wprowadzając totalną wolność, pozbawili Artura możliwości buntu. Bohater podejmuje go więc, próbując nadać swojemu światu rodzinnemu formę. Próba ustanowienia porządku poprzez tradycyjny ślub z kuzynką Alą nie przynosi rezultatu. Dlatego Artur postanawia wprowadzić dyktaturę. Ta kończy się jednak śmiercią bohatera i przejęciem władzy przez prymitywnego Edka.