Rola autorytetu w życiu człowieka. Omów zagadnienie na podstawie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autorka opracowania: Marta Grandke. Redakcja: Aleksandra Sędłakowska.

Autorytet to według jednej z licznych definicji tego pojęcia osoba ciesząca się wyjątkowym uznaniem i szacunkiem. Taki człowiek jest kimś, komu inni ufają i kogo opinie odbierają z dużą dozą powagi. Ludzie, którzy wierzą w siłę autorytetu, są skłonni nie tylko słuchać jego opinii, ale również wprowadzać je w życie, naśladując jego postawę i sposób myślenia. Autorytet może pełnić rolę przewodnika, wskazującego, co jest słuszne, a co nie, pomagając innym podejmować decyzje zgodne z wartościami moralnymi. Właśnie dzięki takiemu wpływowi, osoby uznawane za autorytety mogą kształtować postawy, przekonania i wybory innych ludzi. Ich znaczenie dostrzegli również twórcy literatury, dlatego często postaci autorytetów pojawiają się w dziełach literackich. Dzięki nim autorzy mogą pokazywać, jak wpływ osób cieszących się szacunkiem zmienia życie bohaterów. 

Spis treści

Rola autorytetu w życiu człowieka – zagadnienie

Przedwiośnie

„Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego opowiada historię dorastającego Cezarego Baryki. Na początku powieści jest on młodym chłopcem mieszkającym wraz z rodzicami w Baku, a następnie dojrzewającym mężczyzną, który musi wyruszyć w drogę w poszukiwaniu swoich korzeni i własnej tożsamości. 

Okres dorastania to czas, kiedy szukanie autorytetów jest niezwykle ważne i naturalne, gdyż młody człowiek potrzebuje wzorców do naśladowania. Cezary na początku odrzuca autorytet swoich rodziców, przede wszystkim ojca Seweryna i fascynuje się rewolucją bolszewicką, której ideały wydają mu się pociągające. Jego życie i światopogląd ulegają ponownie przeobrażeniu, gdy przybywa do kraju i poznaje Szymona Gajowca, byłego ukochanego swojej matki. Początkowo zachęcony do przybycia do ojczyzny, orientuje się, że obiecane mu przez ojca „szklane domy” nie istnieją, a sytuacja polityczna oczekuje od obywateli aktywnego działania w odbudowie podstawowych struktur społecznych. Można powiedzieć, że wtedy zmitologizowana ojczyzna traci w oczach chłopaka. 

To właśnie Gajowiec, poprzez oddanie ojczyźnie i patriotyzm, staje się dla Cezarego nowym autorytetem. Choć początkowo różnią się poglądami na pewne tematy, Gajowiec ma duży wpływ na młodego Barykę, ucząc go szacunku do Polski i patriotyzmu. Ostatecznie to właśnie autorytet Gajowca skłania Cezarego do zmiany swoich przekonań i do uznania wartości ojczyzny, mimo że nadal wierzy w ideały rewolucyjne. Chociaż początkowo był krytyczny wobec wielu wartości, które Gajowiec reprezentował, to jednak mężczyzna stopniowo zdobywa jego zaufanie. Szymon, poprzez swoją postawę i osobisty przykład, pokazuje Cezaremu, że patriotyzm i troska o dobro ojczyzny są wartościami nadrzędnymi. Dzięki autorytetowi Gajowca Cezary przechodzi kolejną przemianę, co sprawia, że jego postawa wobec ojczyzny zmienia się diametralnie i chociaż zakończenie powieści sugeruje wybranie przez młodego Barykę własnej drogi rozwoju, z pewnością pozostaje Gajowiec nie bez wpływu na wykształcenie się jego dorosłej tożsamości.

Sklepy cynamonowe

„Sklepy cynamonowe” Brunona Schulza ukazują autorytet rodzica w oczach dziecka. Ojciec głównego bohatera jest dla niego kimś więcej niż tylko zwykłym człowiekiem. W jego oczach ojciec jest postacią niemal magiczną, kimś, kto posiada dostęp do tajemniczego świata. Pracuje co prawda jako zwykły kupiec, ale dla dziecka jest prawdziwym demiurgiem, kimś, kto tworzy i odkrywa rzeczywistości niedostępne dla innych. Mimo że z biegiem czasu ojciec odsuwa się od rodziny z powodu choroby, to jego wpływ na syna pozostaje niezmiennie silny. W oczach dziecka pozostaje on postacią fascynującą, która wykracza poza ramy zwykłego życia. Ojciec w „Sklepach cynamonowych” był kimś więcej niż tylko rodzicem. Dla głównego bohatera był on prawdziwym twórcą światów, kimś, kto potrafił wpływać na rzeczywistość wokół siebie. Jego niezwykłe zachowania, fascynacje i idee sprawiały, że wyróżniał się na tle innych ludzi. Nawet kiedy choroba osłabiła jego fizyczną obecność w życiu rodziny, jego autorytet pozostał nienaruszony. Dziecko nadal widziało w nim nie tylko ojca, ale także kogoś, kto ma dostęp do wyższych idei i światów, co czyniło go autorytetem o niemalże boskich cechach.

Inne konteksty literackie

  • Sposób na Alcybiadesa” Edmunda Niziurskiego – Powieść pokazuje, jak nauczyciel może stać się autorytetem dla swoich uczniów. Początkowo Alcybiades nie wzbudzał u młodzieży większego szacunku, a jego lekcje historii były uważane za nudne i nieciekawe. Jednak w miarę upływu czasu uczniowie zaczynają zauważać, że nauczyciel posiada głęboką wiedzę i pasję do przedmiotu, który wykłada. Ich początkowa niechęć zmienia się w fascynację, a Alcybiades staje się kimś, kogo uczniowie szanują i podziwiają. Jego miłość do historii zaczyna zarażać młodzież, która wcześniej próbowała unikać nauki, ale teraz angażuje się w nią z własnej woli. Dzięki temu nauczyciel, mimo że początkowo był marginalizowany, staje się prawdziwym autorytetem, którego opinie i postawa inspirują uczniów.
  • Madame” Antoniego Libery– W powieści nauczycielka francuskiego staje się wzorem do naśladowania dla swojego ucznia. Kobieta reprezentuje świat zachodni, zupełnie inny od szarej i ograniczonej rzeczywistości PRL-owskiej Polski. Jej sposób bycia, plany na przyszłość i inteligencja są dla młodego bohatera inspirujące. Dzięki niej zaczyna dostrzegać możliwości, które wcześniej wydawały się dla niego nieosiągalne. Madame staje się dla niego autorytetem, który zmienia jego życie i motywuje go do działania. Przykład nauczycielki sprawia, że uczeń postanawia dążyć do realizacji swoich marzeń, podążając za wartościami, które ona reprezentuje. Autorytet Madame wpływa na jego rozwój, pozwalając mu na osiągnięcie osobistego sukcesu i zmianę swojego losu.
  • Antygona” Sofoklesa – Tragedia wywodząca się z antyku opowiada losy tytułowej Antygony, córki Edypa, która traci swe rodzeństwo w bratobójczej walce po dwóch stronach barykady wojennej. Ze względu na obowiązujące prawo, jeden z nich zasługuje na godny pochówek, drugi na pohańbienie. Autorytet prawny ucieleśnia Kreon, król Teb, który przejął władzę po ojcu Antygony i jej zmarłych braciach. Bohaterka nie może zaakceptować decyzji Kreona, dlatego postanawia zbuntować się wobec jego stanowiska i pochować brata wbrew politycznym układom. W efekcie dochodzi do serii tragicznych wydarzeń, samobójstw i wyroków, które nie miałyby miejsca, gdyby Kreon nie nadużywał swojego autorytetu lub gdyby Antygona nie postanowiła go podważyć.
  • Skąpiec” Moliera – Tytułowym skąpcem jest Harpagon, ojciec córek, dla których powinien stanowić bezwzględny autorytet. Niestety przez swój problem jakim jest wada skąpstwa, normalne rodzinne życie nie jest dla nich możliwe. Zgodnie z ówczesnymi normami, Harpagon posiada pełną kontrolę nad Kleantem i Elizą, co tym bardziej dodaje tragiczności ich położeniu. Konflikt jest poważny, ponieważ dotyczy przyszłości młodego pokolenia, które bywa nawet szantażowane, że zostanie całkowicie bez środków do życia, nie mówiąc o zdrowych relacjach z ojcem. Doprowadza to do rozpadu już i tak kruchych relacji rodzinnych, co w końcu obejmuje również służbę, która przestaje traktować swego pracodawcę poważnie. Dzieci Harpagona stają przed wyborem – muszą zbuntować się przeciw ojcu, jeśli chcą osiągnąć szczęście i niezależność. 
  • Quo vadis” Henryka Sienkiewicza – Po poznaniu wiary chrześcijańskiej, Ligii i świętego Piotra Marek Winicjusz porzuca rozpustne życie rzymskiego patrycjusza i staje się gorliwym wyznawcą Jezusa. Chrześcijanie stanowią dla niego autorytet, a po poznaniu ich Marek Winicjusz odrzuca dawne przyjemności, a zamiast tego przyjmuje wartości chrześcijańskie, dzięki którym staje się zupełnie inną osobą. To sprawia też, że Ligia odwzajemnia jego miłość i razem opuszczają Rzym, czyli stolicę zepsucia.
  • Tango” Sławomira Mrożka – Utwór pokazuje upadek, jaki powoduje brak autorytetów. Artur tak bardzo potrzebuje ich w swoim życiu, że buntuje się przeciwko nieograniczonej wolności i brakowi wzorców. Mrożek wskazuje, że brak pewnych wartości i przekonań może prowadzić w ludzkim życiu do wielkiej tragedii. Artur ginie, kiedy próbuje przywrócić dawny porządek świata, ale upadek autorytetów i zasad mu na to nie pozwala.

Podsumowanie

Autorytety w literaturze mają ogromny wpływ na życie bohaterów. Często stają się wzorami do naśladowania, których wartości i postawy kształtują poglądy młodych ludzi. W wielu dziełach literackich autorzy ukazują, jak autorytet może zmienić bieg życia postaci, wskazując im nowe drogi rozwoju i inspirując do działania. To właśnie dzięki autorytetom bohaterowie, jak Cezary Baryka, syn ze „Sklepów cynamonowych” czy uczniowie z „Madame” i „Sposobu na Alcybiadesa”, stają się dojrzalsi, mądrzejsi i lepiej przystosowani do radzenia sobie z wyzwaniami życia.


Przeczytaj także: Siłaczka – streszczenie

Aktualizacja: 2024-12-05 17:33:11.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.