Stanisław Wokulski to główny bohater powieści społeczno-obyczajowej „Lalka”, autorstwa Bolesława Prusa. Jest skomplikowaną i tajemniczą postacią. Jego historię czytelnik poznaje głównie z opowieści innych bohaterów oraz plotek. Bohater łączy w sobie cechy pozytywisty i romantyka.
Wokulski urodził się w 1832 roku. Podczas akcji powieści kończy więc czterdzieści sześć lat. Wywodzi się ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec, Piotr Wokulski, wciąż wspomina wysoką pozycję społeczną dziadka i zbiera środki na proces, w wyniku którego chce odzyskać jego majątek. Bohater jest wysoki i postawny. Nie można zarzucić mu braku urody, chociaż nie wyróżnia się wśród innych mężczyzn. Przyciąga uwagę Heleny Stawskiej i wdowy Wąsowskiej. Izabela pogardliwie określa go, jako „pień z czerwonymi rękami”.
Wokulski jest ambitny i mimo swojej niskiej pozycji społecznej, postanowił się kształcić. Jako młody chłopak rozpoczął pracę jako subiekt w winiarni Hopfera. Jego głównym celem nie było jednak zdobycie zawodu, ale zarobienie pieniędzy na dalszą edukację. Często odwiedzał go jednak ojciec i zabierał mu część wypłaty. W tym czasie poznał Ignacego Rzeckiego, swojego przyszłego przyjaciela i pracownika. W 1861 roku, Wokulski zrezygnował z pracy u Hopfera. Zamieszkał wtedy u Rzeckiego i całkowicie poświęcił się zdobywaniu wykształcenia. Nie przejmował się złośliwymi uwagami, chociaż wiele osób wyśmiewało jego plany.
Wokulski ukończył szkołę przygotowawczą i rozpoczął naukę w Szkole Głównej na wydziale matematyczno-przyrodniczym. Bohater poświęcił jednak marzenia o wykształceniu dla obywatelskiego obowiązku. Przerwał naukę i wziął udział w powstaniu styczniowym. Za karę został zesłany do Irkucka na Syberii. Przebywał tam przez siedem lat. Przez syberyjskie mrozy, odmroził dłonie, co wciąż wypomina mu Izabela.
Po powrocie z Rosji, Wokulski nie mógł odnaleźć się w Warszawie. Miał problemy ze znalezieniem pracy. Uczeni uważali go za kupca, a kupcy - za uczonego. Pomógł mu Ignacy Rzecki, który zapewnił Stanisławowi posadę w sklepie Jana Mincla. Wokulski wciąż był zafascynowany nauką i wynalazkami, ale musiał zatroszczyć się o swoją sytuację finansową. Życie zmusiło go do kierowania się zdrowym rozsądkiem. Po śmierci Jana Mincla, Wokulski poślubił Małgorzatę, wdowę po właścicielu sklepu.
Wtedy ujawnił się jego talent do interesów, rodzinny biznes prężnie się rozwijał. Małżeństwo nie należało do udanych. Małgorzata była dużo starsza od swojego męża, a także zaborcza i zazdrosna. Związek nie potrwał jednak długo, w piątym roku małżeństwa Małgorzata zmarła. Wokulski odziedziczył po niej sklep i kilkadziesiąt tysięcy rubli. Po śmierci żony, Stanisław ponownie skupił się na nauce. Prawdopodobnie poświęciłby swoje dalsze życie badaniom i wynalazkom, gdyby nie jedno zdarzenie, które całkowicie zmieniło jego priorytety. Wiosną 1877 roku, Wokulski zobaczył w teatrze Izabelę Łęcką i zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia.
Miłość do Izabeli Łęckiej determinuje wszystkie działania Wokulskiego. Mężczyzna pozostaje jednak realistą i zdaje sobie sprawę, że piękna i młoda Izabela prawdopodobnie nie zwróci na niego uwagi. Postanawia polepszyć swoją pozycję społeczną, aby zbliżyć się do Łęckiej. To pozwala mu przynajmniej mieć nadzieję na zdobycie ręki ukochanej. Wokulski wyjeżdża do Bułgarii na wojnę rosyjsko-turecką, aby prowadzić tam interesy i pomnożyć majątek. Zajmuje się dostawami żywności dla rosyjskiego wojska. Wokulski osiąga swój cel, dziesięciokrotnie zwiększa majątek. Przyznaje jednak, że codziennie ryzykował życiem. Bohater stopniowo coraz bardziej zbliża się do środowiska arystokracji. Rozwija swój biznes, wchodzi też w spółkę do handlu ze Wschodem. Wydaje pieniądze, aby uratować Łęckich, znajdujących się w poważnych problemach finansowych.
Miłość do Izabeli staje się obsesją Wokulskiego, z której nie potrafi się uwolnić. Kilkukrotnie zostaje ośmieszony przez Łęcką, która wypomina mu nieznajomość angielskiego i na jego oczach flirtuje z Kazimierzem Starskim. Ambitny bohater uczy się jednak języka i wszystko rozumie. Wokulski wyjeżdża do Paryża, ale gdy pojawia się okazja do spotkania z Izabelą, natychmiast podejmuje decyzję o powrocie. Wypiera ze świadomości wszystkie dowody na egoizm i nieszczerość Izabeli. Dziewczyna wciąż daje mu nadzieję, aby później traktować go w oschły sposób. Wokulski sprzedaje nawet swój sklep galanteryjny, żeby zadowolić kapryśną Łęcką, która nie chce zostać żoną kupca.
Bohater pozornie osiąga swój cel, zostaje narzeczonym Izabeli. Gdy jednak ponownie przyłapuje Łęcką na flircie ze Starskim, wpada w rozpacz. Wielka miłość Wokulskiego kończy się próbą samobójczą, co dowodzi o jego wrażliwości. Stanisław popada w przygnębienie. Zapisuje swój majątek w testamencie Ochockiemu, Rzeckiemu, Stawskiej i pracownikom, po czym znika. Jego dalsze losy są nieznane. Być może zginął w eksplozji ruin zamku, choć spekuluje się też, że wyjechał do Paryża lub Moskwy.
Wokulski posiada cechy pozytywisty i romantyka. Jest złożoną postacią, w niektórych sytuacjach przejawia się jego idealizm. Jedną z nich jest szaleńcza miłość do Izabeli Łęckiej. Wokulski przypomina bohatera romantycznego, który cierpi z powodu nieszczęśliwego uczucia, ale nie potrafi być z nikim innym. W młodości, Stanisław nie był zainteresowany kobietami. Odrzucił zaloty Kasi Hopfer, wziął ślub z rozsądku. Kocha tylko Izabelę, mimo zainteresowania ze strony Stawskiej i Wąsowskiej. Do cech romantycznych należą też udział w powstaniu styczniowym oraz tajemnicze zaginięcie.
Wokulski pod wieloma względami jest jednak pozytywistą. Fascynuje się naukami ścisłymi, przez co znajduje wspólny język z profesorem Geistem oraz Julianem Ochockim. Szczególnie interesują go maszyny latające. Wokulski potrafi myśleć racjonalnie, z powodzeniem prowadzi interesy. Często podejmuje jednak niekorzystne finansowo decyzje, kierując się miłością do Izabeli. Bohater wierzy też w ideały pracy organicznej i pracy u podstaw. Pomaga Mariannie, Węgiełkowi i Wysockim. Nie ogranicza się jednak do wręczenia pieniędzy, ale zapewnia im miejsca pracy, dzięki którym zarobią na własne utrzymanie. Wokulski angażuje się w działalność dobroczynną. Jest w tym szczery, w przeciwieństwie do arystokracji, prowadzącej zbiórki na pokaz. Bohater sprzeciwia się antysemityzmowi, szerzącemu się w Warszawie. Jest tolerancyjny i otwarty, współpracuje ze Szlangbaumami.
Stanisław Wokulski jest postacią niejednoznaczną i pełną sprzeczności. Z jednej strony nie należy do arystokracji i dostrzega jej zakłamanie, a z drugiej wśród mieszczaństwa wyróżnia się ambicją i majątkiem. Jest niezrozumiany, często uznaje się go za szaleńca. Wokulski postanawia więc porzucić Warszawę. Nie wiadomo jednak, czy umiera samobójczą śmiercią, typową dla romantyka, czy rozpoczyna nowe życie.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.