Dramat J. W. Goethego „Faust” należy do czołowych dzieł okresu „burzy i naporu”. Stanowi ważne dzieło preromantyczne, które ukształtowało późniejszy okres wraz z jego motywami oraz charakterystykami bohaterów.
Spis treści
W dramacie Goethego fantastyczne istoty i zjawiska odgrywają kluczową rolę. Pojawiają się w nim liczne postacie, takie jak diabły, demony i duchy, a także Bóg wraz z aniołami. Faust jest świadkiem mrocznych działań Mefistofelesa.
W dramacie występuje diabeł Mefistofeles. Jowialny, wygadany fircyk zdaje się usłużny i miły. Jego celem jest jednak szerzenie zła – doprowadzenie człowieka do potępienia. Diabeł zakłada się nawet z Bogiem, że uda mu się posiąść duszę Fausta. Ostatecznie jednak jego działania doprowadzają do zbawienia bohatera. Dlatego też Mefistofeles sam siebie określa: „Jam jest tej siły cząstką drobną, co zawsze złego chce i zawsze sprawia dobro”.
Stwórca jest najwyższym dobrem, bezgranicznie wierzącym w człowieka. Wszystkowiedzący i wszechmocny Bóg wie, że: „dopóki dąży, błądzi człowiek”.
Tytułowy bohater dał początek nowemu rodzajowi bohatera literackiego. Jest to bohater romantyczny, postać aktywnie dążąca do odnalezienia sensu życia. W tym celu bohater gotów jest poświęcić wszystko, łącznie ze swoją duszą. Bohater faustyczny nie uznaje ograniczeń ludzkich, w swoich poszukiwaniach łamie wszystkie zasady.
Dwiema najważniejszymi kobietami dramatu są Małgorzata i Helena. Pierwsza to uosobienie niewinności, naiwności i cnoty. Uwiedziona przez Fausta, słusznie oskarżona o zabójstwo matki oraz utopienie nieślubnego dziecka, zostaje skazana na śmierć. Od potępienia ratuje ją jedynie szczery żal za grzechy.
Helena to z kolei wytwór wyobraźni Fausta. Według mitologii greckiej najpiękniejszą kobieta świata rodzi bohaterowi syna i żyje z nim szczęśliwie wiele lat. Przestaje jednak istnieć, gdy ich wspólny potomek umiera.
Małgorzata jest zakochana w Fauście, jednak to uczucie sprowadza na nią cierpienie. Naiwna dziewczyna daje się uwieść i zachodzi z nim w ciążę. Jej brat ginie, gdy chce bronić czci Małgorzaty. Dziewczyna przypadkowo truje zaś matkę, chcąc ją uśpić przed spotkanie z kochankiem. Ostatecznie nieszczęsna topi dziecko, a wyrzuty sumienia doprowadzają ją do szaleństwa. Zostaje uwięziona i skazana na śmierć.
Zło jest spersonifikowane w dramacie pod postacią Mefistofelesa. Diabeł kusi głównego bohatera, pragnąc doprowadzić do jego zguby. Zło zostało przez Goethego przedstawione jako prowadzące do nicości, odciągające od rzeczy wzniosłych i niszczące wszystko wokół.
Oczekująca na egzekucję Małgorzata przeżywa cierpienie i wzywa miłosierdzia Boga. Według Mefistofelesa za zabicie matki i utopienie dziecka zostanie potępiona. Ufność w miłość Stwórcy przynosi jej jednak zbawienie.
Fausta z rąk szatana ratuje zaś stojący za poszukiwaniami bohatera motyw. Ostatecznie bowiem doktor zrozumiał, że sednem ludzkiego życie jest czynienie dobra. Został więc zbawiony, chociaż wiele przed tym błądził.
Podczas swoich poszukiwań sensu życia, Faust zwiedza wiele niesamowitych miejsc. Odwiedza między innymi chatę wiedźmy, czy sabat podczas Nocy Walpurgii. Przenosi się również do epoki antyku. Wędrówka odmienia Fausta, pozwala mu odnaleźć upragniony cel istnienia.
Główny bohater to średniowieczny doktor – człowiek uczony. Posiadł wielką wiedzę, a nawet sięgnął po tajemnice czarnej magii. Ta książkowa nauka nie przynosi jednak Faustowi spełnienia. Zamknięty we własnej pracowni rozumie, że ludzkie ograniczenia nie pozwolą nawet tak wybitnemu uczonemu pojąć sedna bytu.
Na rozkaz Mefistofelesa, wiedźma sporządza dla Fausta magiczny napój. Stary doktor zostaje przez niego odmłodzony, zyskuje możliwość czerpania z życia do woli. W wyniku swoich działań Faust ulega również przemianie wewnętrznej – dawniej zrezygnowany starzec odnajduje ostatecznie sens ludzkiego bytu.
Mefistofeles przyjmuje wobec Fausta rolę mistrza, który pragnie go nauczyć korzystania z życia. Diabeł pragnie, by bohater zanurzył się w ziemskich uciechach, nie dążąc już więcej do wyższych celów. Faust wyciąga jednak z tych nauk zupełnie inne wnioski. Odnajduje sens życia w pomaganiu innym.
Faust czuje się winny losowi, który spotkał Małgorzatę. Ona z kolei zostaje doprowadzona do szaleństwa przez wyrzuty sumienia, gdy nieopatrznie zabija matkę i topi własne dziecko. Poczucie winy towarzyszy również Faustowi, gdy doprowadza do śmierci dwojga staruszków, podczas budowy idealnego państwa.
Prolog do „Fausta” przedstawione są trzy podejścia do sztuki. Z perspektywy poety powinna być ona natchnionym dziełem stworzenia. Dla aktora liczy się jedynie poklask publiczności, gdy występuje na scenie. Dyrektor myli najbardziej przyziemnie, ponieważ dba tylko o sprzedanie jak największej liczby biletów.
Aktualizacja: 2024-08-05 19:07:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.