Analizując postać Gustawa z IV części „Dziadów”, można zauważyć wiele podobieństw do najbardziej znanego bohatera Goethego — Wertera. Wykracza to znacznie poza cechy wspólne. Można wręcz odnaleźć nawiązania Mickiewicza do wcześniejszego dzieła niemieckiego pisarza. Gustaw był więc wyraźnie inspirowany najsłynniejszym z literackich romantyków.
Spis treści
Werter to młody mieszczanin, dobrze wykształcony i utalentowany. Wyraźnie odcina się na tle innych ludzi, to jednostka wybitna o niezwykłej wręcz wrażliwości. Niestety, powoduje to niezrozumienie. Bohater wyraźnie buntuje się przeciwko zastanemu porządkowi, w tym konkretnym wypadku nie podejmuje jednak walki. To z kolei prowadzi do ucieczki Wertera ku przyrodzie i poezji oraz alienacji. Jako bohater romantyczny ma również obiekt westchnień — czarującą Lottę. Werter idealizuje dziewczynę, postrzega ją jako istotę wręcz anielską. Jest ona przy tym zaręczona z innym mężczyzną. Zrozpaczony bohater, nie mogąc zapomnieć o miłości i nie chcąc niszczyć szczęścia zakochanych, popełnia samobójstwo.
Reprezentowany przez taki zestaw cech bohater romantyczny nazywany jest werterycznym, od imienia postaci Goethego.
Gustaw pojawia się w „Dziadach” jako upiór młodego człowieka, który zastrzelił się w wyniku zawodu miłosnego. Wcześniej był niezwykle wrażliwym, oczytanym mężczyzną. Stanowi przy tym wzorcowy model bohatera romantycznego — zakochany od pierwszego wejrzenia, pełen wewnętrznego niepokoju i zbuntowany wobec otaczającego świata. Jego wyobcowanie przyjmuje formę zachowania godnego szaleńca, rozemocjonowanego do granic możliwości. Ma więc nierealistyczne podejście do świata, stworzone na bazie poezji i idealizujące szczególnie miłość. Ukochana Gustawa wybiera innego mężczyznę, kierując się względami materialnymi. Widać więc wyraźnie spełnianie przez niego archetypu bohatera werterycznego.
Obaj bohaterowie to wyraźne indywidua, niezrozumiałe przez otaczający ich świat. Są przez to wyraźnie z nim skonfliktowani — Gustaw jako upiór jest „na świecie, ale nie dla świata”, zaś Werter ucieka od niego ku przyrodzie i poezji. Jeżeli chodzi o samą literaturę, następuje tu ogromne nawiązanie. Bohater Goethego powstał na bazie fascynacji twórcy dziełami Jeanem-Jacques Rousseau.
Tymczasem mickiewiczowski Gustaw oskarża książki tego pisarza oraz dosłownie „Cierpienia młodego Wertera” za swój los. Nazywa je „książkami zbójeckimi”, które wypaczyły jego pogląd na miłość i kobiety, nadmiernie rozbudzając emocje. Werter również jest osobą nazbyt uczuciową, wręcz melancholijną, która Lottę postrzega w sposób wyidealizowany. Z tego momentu łatwo znaleźć analogię również w życiu sercowym bohaterów. Nieznana z imienia ukochana Gustawa oraz Lotta Wertera zdają się duchowymi towarzyszkami bohaterów. Obie też wybierają innych mężczyzn. Różnicą jest kierujący nimi powód — Lotta dochowuje wierności statecznemu mężczyźnie, kobieta z „Dziadów” wybiera pieniądze.
Zarówno Werter jak i Gustaw targają się również na swoje życie. Co ciekawe, obaj strzelają do siebie w akcie rozpaczy. Mickiewiczowski bohater celuje w serce, werterowski zaś mierzy w głowę. Koniec obu bohaterów wskazuje wyraźnie, że polski wieszcz wzorował się na niemieckim klasyku. Był jednak oryginalny i nadał inne przeznaczenie dla swojego romantyka — Gustaw miał się bowiem stać Konradem.
Aktualizacja: 2023-04-06 20:41:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.