Jaką rolę odegrały „książki zbójeckie” formujące duchową osobowość bohatera czwartej części Dziadów?

„Dziady” to klu­czo­wa po­zy­cja w pol­skiej li­te­ra­tu­rze. Dra­mat ro­man­tycz­ny opi­su­je losy Po­la­ków pod za­bo­ra­mi i uka­zu­je pol­ski me­sja­nizm, tłu­ma­cząc, dla­cze­go Pol­ska cier­pi z po­wo­du roz­bio­rów i w jaki spo­sób jej po­świę­ce­nie wpły­wa na losy świa­ta. Mic­kie­wicz wpro­wa­dza rów­nież po­stać ro­man­tycz­ne­go bo­ha­te­ra, Gu­sta­wa-Kon­ra­da, co ilu­stru­je, jak ów­cze­sne spo­łe­czeń­stwo po­strze­ga­ło ta­kie po­sta­cie. Klu­czo­wym elementem duchowego rozwoju Gustawa są „księgi zbójeckie” obec­ne w czwar­tej czę­ści dra­ma­tu.

„Księ­gi zbó­jec­kie” to ter­min, któ­ry Mic­kie­wicz uży­wał do okre­śle­nia li­te­ra­tu­ry wpły­wa­ją­cej na wy­obraź­nię i ma­rze­nia czy­tel­ni­ków. Uwa­żał, że ta­kie książ­ki, wpro­wa­dza­jąc w świat fan­ta­zji, mają szkodliwy wpływ na osobowość, co ilu­stru­je po­stać Gu­sta­wa. W szcze­gól­no­ści od­no­si się to do literatury z okresu wczesnego romantyzmu i „Sturm und Drang” (okres Burzy i naporu), jak „Cierpienia młodego Wertera” Goethego czy „Zbójcy” Schillera. Gu­staw, czy­ta­jąc te dzie­ła, kształ­tu­je swo­je spoj­rze­nie na mi­łość i ży­cie. Wpływ ta­kich ksią­żek nie ogra­ni­cza się tyl­ko do ro­man­ty­zmu – po­dob­ne zja­wi­ska moż­na za­uwa­żyć tak­że w „Don Ki­cho­cie” czy „Nad Nie­mnem”.

„Książ­ki zbó­jec­kie” mia­ły zna­czą­cy wpływ na Gu­sta­wa, szcze­gól­nie w jego mło­do­ści, kie­dy to ła­two przy­swa­jał wszel­kie idee i był po­dat­ny na wpły­wy. Gu­staw z IV czę­ści „Dzia­dów” to ty­po­wy przed­sta­wi­ciel bo­ha­te­rów in­spi­ro­wa­nych przez ro­man­tycz­ne utwo­ry. Jako nieszczęśliwy kochanek, bez herbu i właściwego pochodzenia, nie jest w stanie zdobyć swojej ukochanej, a idealizacja miłości i świata prowadzi go do cierpienia. Wy­ide­ali­zo­wa­ny ob­raz uko­cha­nej nie ma wie­le wspól­ne­go z rze­czy­wi­sto­ścią, w ja­kiej dla jego wy­bran­ki waż­niej­sza jest po­zy­cja spo­łecz­na i sta­tus ma­te­rial­ny. To roz­cza­ro­wa­nie jest w ży­ciu Gu­sta­wa tra­ge­dią ro­man­tycz­ną.

Za­czy­ty­wa­nie się w księ­gach zbó­jec­kich pro­wa­dzi tak­że do tra­gicz­nych konsekwencji. Bo­ha­te­ro­wie, tacy jak Wer­ter, w obliczu niespełnionej miłości decydowali się na samobójstwo, po­dob­nie jak Gu­staw. Nie po­tra­fił po­ra­dzić so­bie z cier­pie­niem i utra­tą na­dziei na przy­szłość, co pro­wa­dzi do de­spe­rac­kie­go czy­nu.

Gu­staw obwinia „księgi zbójeckie” za to, że pozbawiły go perspektyw życiowych już we wczesnej młodości. Okre­śla je jako „nie­bo i tor­tu­ry”, wska­zu­jąc na to, że choć były dla nie­go in­spi­ru­ją­cym do­świad­cze­niem, mia­ły rów­nież negatywny wpływ na jego oso­bo­wość. Książ­ki te za­in­spi­ro­wa­ły go do po­szu­ki­wa­nia wy­ide­ali­zo­wa­nej ko­chan­ki, ale kon­fron­ta­cja z rze­czy­wi­sto­ścią, któ­ra nie speł­ni­ła jego ro­man­tycz­nych ocze­ki­wań, do­pro­wa­dzi­ła do tra­gicz­ne­go roz­cza­ro­wa­nia i osta­tecz­nie sa­mo­bój­stwa.

Prze­czy­taj tak­że: Synkretyzm w literaturze i jego rola w utworach literackich. W pracy odwołaj się do: lektury obowiązkowej, innych utworów literackich z dwóch różnych epok oraz wybranego kontekstu.

Ak­tu­ali­za­cja: 2024-02-15 16:52:21.

Sta­ra­my się by na­sze opra­co­wa­nia były wol­ne od błę­dów, te jed­nak się zda­rza­ją. Je­śli wi­dzisz błąd w tek­ście, zgłoś go nam wraz z lin­kiem lub wy­ślij ma­ila: kon­takt@po­ezja.org. Bar­dzo dzię­ku­je­my.