W „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego dochodzi do spotkania dwóch światów — realistycznego i fantastycznego, które inicjuje pojawienie się Chochoła w bronowickiej. Zjawa została przywołana przez Poetę, Rachelę i Państwa Młodych. To jedna z najważniejszych i najbardziej symbolicznych postaci w dramacie.
W sensie dosłownym chochoł to słomiana osłona, którą owijano na zimę rośliny, aby uchronić je przed mrozem i ułatwić jej przetrwanie do wiosny. Chochoł był również przedmiotem ludowych wierzeń — chłopi uważali, że jeśli się go obrazi, może płatać mieszkańcom chaty rozmaite figle.
To nie pierwszy raz, gdy chochoł staje się bohaterem twórczości Stanisława Wyspiańskiego. Rudolf Starzewski (pierwowzór Dziennikarza), pisząc recenzję spektaklu, skojarzył go z obrazem autora noszącym tytuł „Chochoły”. Przedstawia on nocny pejzaż krakowskich plant, gdzie w świetle latarni odbitym w kałuży, majaczą sylwetki okrytych słomą krzewów, powyginane przez wiatr.
Zaproszenie Chochoła na wesele było pomysłem Poety i Racheli. Znudzeni zwyczajną zabawą, chcieli sprawić, aby w bronowickiej chacie zapanowała wyjątkowa atmosfera. Państwo Młodzi przystali na tę propozycję, więc Rachela zachęciła Chochoła, aby zabrał ze sobą inne zjawy. Ku zaskoczeniu wszystkich, życzenie się spełniło. Pierwszą osobą, która ujrzała Chochoła była Isia — córka Gospodyni. Dziewczynka próbowała go przepędzić, co wywołało jego gniew i dało początek kolejnym nadprzyrodzonym wydarzeniom. W chacie pojawiały się kolejne zjawy — Stańczyk, Rycerz, Hetman, Upiór i Wernyhora. Ostatni z nich powierzył Gospodarzowi misję wzniecenia powstania przeciw zaborcom, które miałoby ogarnąć całą dawną Rzeczpospolitą.
Chochoł powraca w ostatniej scenie dramatu, kiedy plany kończą się porażką. Do powstania nie doszło, gdyż Gospodarz przekazał powierzone mu zadanie Jaśkowi, który zgubił złoty róg od Wernyhory. Gdy młodzieniec wraca, widzi, jak Chochoł wprowadza bohaterów w stan zbiorowego transu, grając na skrzypcach. Taniec, który im narzuca jest odzwierciedleniem powtarzającego się w polskiej historii cyklu — marzeń o wolności, planów zrywów niepodległościowych i powrotu do bierności. Chochoł śpiewał również pieśń o bezmyślnym Jaśku, który dla czapki z pawimi piórami poświęcił przyszłość ojczyzny.
Scena chocholego tańca stanowi obraz niemocy — bohaterowie pozostają w ruchu zależnym od woli Chochoła, są niezdolni do przebudzenia, pozbawieni energii do działania. To symboliczny obraz biernego krążenia w miejscu, bez możliwości postępu ani wyjścia z trudnej sytuacji. Z drugiej strony ten moment można interpretować jako ideę odłożoną w czasie. W końcu chochoł to też symbol odrodzenia, który może przypominać, że w społeczeństwie polskim wciąż kryje się potencjał — jak róża chroniona na zimę pod słomą, aby mogła jeszcze zakwitnąć.
Chochoł w „Weselu” Wyspiańskiego jest uosobieniem narodowego marazmu, uśpienia i niezdolności do działania, ale również nadziei na przyszłe przebudzenie. Wszystko to, czyni z niego postać ambiwalentną i głęboko symboliczną.
Aktualizacja: 2024-10-15 18:46:01.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.