Dramat Stanisława Wyspiańskiego „Wesele” to literacka wizja polskiego społeczeństwa przełomu XIX i XX wieku. Autor wzmocnił przesłanie utworu, dzięki licznym symbolom. Są to zarówno postaci, jak i przedmioty czy sytuacje. Warto przyjrzeć się szczególnie aktom II i III, które obfitują w nadprzyrodzone sytuacje, mające bogate znaczenie symboliczne. Wyspiański posłużył się nimi, aby skłonić czytelników do refleksji i w bardziej wyrazisty sposób przedstawić mocne i słabe strony bohaterów oraz ich skrywane pragnienia i obawy.
Chochoł jest postacią o bogatym znaczeniu symbolicznym. W sensie dosłownym był to po prostu snop słomy, który miał chronić rośliny przed mrozem, aby przetrwały zimę i na wiosnę ponownie rozkwitły. W dramacie Chochoł okazał się żywą istotą, którą Poeta, Rachela i Państwo Młodzi zaprosili na wesele. O dziwo, pojawił się wśród gości, a dodatkowo sprowadził za sobą cały szereg nadprzyrodzonych postaci. Ze względu na jego funkcję, Chochoł może być symbolem oczekiwania na odpowiedni moment do walki, ponieważ Polacy okazali się niegotowi na powstanie. Na niepodległość, symbolizowaną przez wiosnę, trzeba było więc jeszcze poczekać. Chocholi taniec kończący utwór stał się symbolem uśpienia narodu, ponieważ bohaterowie pogrążyli się w obłąkańczym tańcu do pieśni granej przez Chochoła.
Widmo ukazało się Marysi, ponieważ za życia był to jej ukochany - zamożny młodzieniec, którego pierwowzorem był malarz Ludwik de Laveaux. Widmo jest symbolem nieszczęśliwej miłości i marzeń o lepszym życiu, ponieważ po śmierci ukochanego dziewczyna poślubiła prostego chłopa.
Stańczyk jest w utworze symbolem patriotyzmu i troski o ojczyznę. Zjawa była nawiązaniem do obrazu Jana Matejki przedstawiającego błazna zmartwionego losami Rzeczypospolitej, podczas gdy para królewska bawi się na bankiecie.
Rycerz był inspirowany Zawiszą Czarnym, bohaterem bitwy pod Grunwaldem. Stanowi w dramacie symbol męstwa, zwycięstwa i dawnej potęgi Rzeczypospolitej. Jego zbroja okazała się jednak pusta, co ukazuje powierzchowny zapał Polaków do walki.
Pierwowzorem Hetmana był Franciszek Ksawery Branicki, zwolennik carycy Katarzyny i uczestnik konfederacji targowickiej. Jest symbolem zdrady, ponieważ odwrócił się od własnej ojczyzny. Stanowi też przykład konserwatywnego postrzegania ról poszczególnych warstw społecznych - Hetman był dumnym magnatem i wypominał Panu Młodemu ślub z chłopką, który uważał za zdradę środowiska, z którego pochodził Pan Młody.
Upiór to w rzeczywistości duch Jakuba Szeli, najsłynniejszego przywódcy rabacji galicyjskiej, podczas której chłopi dopuścili się krwawych zbrodni na swoich panach. Upiór jest więc symbolem odwiecznej niezgody między chłopami a szlachtą. Dawne wydarzenia przekładały się na wzajemną niechęć między tymi warstwami społecznymi. Można go również uznawać za uosobienie potęgi chłopów, która jeśli jest źle wykorzystana może prowadzić do tragicznych zdarzeń.
Wernyhora jest postacią legendarną, wędrownym lirnikiem kozackim, który wygłaszał przepowiednie na temat przyszłości Rzeczypospolitej. Nie ma jednak pewności, że naprawdę istniał. Wernyhora jest w utworze symbolem szansy na odzyskanie niepodległości. Dał bohaterom nadzieję na wywołanie powstania, które z czasem miało opanować całą Polskę. Niestety Polacy okazali się zbyt słabi, aby wykonać powierzone przez niego zadanie.
Znaczenie symboliczne posiada również bronowicka chata. Na jedną noc stała się symbolem Polski, autor ukazał w niej, jak w soczewce, zalety i wady narodowe Polaków. Okazja była do tego doskonała, ponieważ na weselu spotkali się chłopi i inteligencja, co pozwoliło stworzyć pełny obraz polskiego społeczeństwa.
Stańczyk wręczył Dziennikarzowi bardzo ważny przedmiot - kaduceusz. Była to laska należąca do Hermesa, posłańca greckich bogów. Symbolizowała zgodę i porozumienie możliwe nawet między największymi wrogami, ponieważ przedstawiała dwa splecione węże. Za pomocą kaduceusza, Dziennikarz miał odmienić Polaków i zmotywować ich do wspólnego działania dla dobra ojczyzny.
Bardzo ważne są również przedmioty pozostawione w Bronowicach przez Wernyhorę. Najistotniejszych z nich był złoty róg. Jego dźwięk miał dodać Polakom siły do walki i w ten sposób przyczynić się do powodzenia powstania. Złoty róg można więc uznać za symbol nadziei na odzyskanie niepodległości i mocy drzemiącej w duszach Polaków. Niestety potencjał ponownie został zmarnowany przez bierność Gospodarza i bezmyślność Jaśka.
Złota podkowa należała do konia, na którym jeździł Wernyhora. Jeden z chłopów znalazł ją na podwórzu po odejściu nieznajomego. Złota podkowa była symbolem szczęścia i mogła zwiastować powodzenie powstania i lepszą przyszłość ojczyzny. Niestety chłopi nie byli gotowi, aby zaakceptować to błogosławieństwo. Gospodyni postanowiła schować podkowę, ponieważ obawiała się ludzkiej zazdrości. Doskonale ukazuje to niedojrzałość chłopów, dla których opinia sąsiadów była ważniejsza od przyszłości narodu. Schowana w skrzyni podkowa jest symbolem uśpienia Polaków i ciągłego odkładania walki za ojczyznę na później.
Czapka z pawim piórem była najcenniejszym przedmiotem, który posiadał Jasiek. Chłopak był do niej niesamowicie przywiązany, dlatego gdy spadła mu z głowy podczas jazdy konno, schylił się po nią i w tym samym momencie zgubił złoty róg. Czapka z pawim piórem stała się więc symbolem próżności, egoizmu i przywiązania do rzeczy materialnych. Jasiek, podobnie jak wielu chłopów, marzył o bogactwie, na pierwszym miejscu stawiał opinię innych, chciał być podziwiany. Chłopak wiózł niezwykle cenny przedmiot, ale wolał martwić się o czapkę, przez co nie doszło do powstania.
Po zgubieniu złotego rogu, na szyi Jaśka został tylko sznur, co wypomniał mu w swojej pieśni Chochoł. Ten przedmiot również ma w utworze znaczenie symboliczne. Oznacza niewolę, w której tkwili Polacy. Po raz kolejny nie udało im się wywołać udanego powstania, stawić zdecydowanego oporu zaborcy. Ponownie musieli zadowolić się marzeniami o przyszłości, za którymi nie szły żadne realne plany. Jasiek to przedstawiciel pokolenia związanego, wychowanego w zniewolonej Polsce. Przyzwyczajony do niewoli, bardziej cenił sobie piękną czapkę niż sprawy narodowe.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.