Istotną rolę w powieści Stefana Żeromskiego „Przedwiośnie” odgrywa motyw rewolucji. Autor przedstawia brutalny, wstrząsający obraz rebelii. W spokojnym wcześniej Baku, nastaje chaos, rozpoczyna się czas apokalipsy. Chociaż Cezary Baryka początkowo popierał rewolucję, z czasem zaczął dostrzegać jej brutalność. Bolszewicy walczyli z kontrrewolucjonistami, doszło też do starć między Tatarami i Ormianami. Po ulicach Baku płynęła krew, a morze stało się czerwone. Cezary pracował przy chowaniu zwłok Ormian. Bardzo poruszył go widok pięknej kobiety, która w innych okolicznościach miałaby przed sobą wiele lat życia. Baryka popierał komunistyczne idee, ale zdawał sobie sprawę z okrucieństwa rewolucji.
Z wątkiem rewolucji wiąże się motyw miasta. Baku było dla Cezarego małą ojczyzną. Miasto było piękne i bogate, ponieważ znajdowało się nad morzem i słynęło ze złóż ropy naftowej. Wszystko zmieniło się jednak z nadejściem rewolucji. W mieście dochodziło do krwawych walk, a turecki ostrzał obrócił je w ruinę.
Motyw matki pojawia się w powieści za sprawą obecności Jadwigi Baryki z Dąbrowskich, matki Cezarego. Kobieta była oddana synowi, idealizowała go, nawet gdy jej nie szanował i sprawiał problemy wychowawcze. Jadwiga wykonywała wszystkie prace domowe i ryzykowała życiem, aby zdobyć jedzenie. Cezary przez długi czas nie doceniał jej poświęcenia. Gdy w końcu zaczął dostrzegać trud matki, było już za późno. Życie w mieście opanowanym przez rewolucję i ciężka praca w porcie sprawiły, że Jadwiga zaczęła chorować, a wkrótce - zmarła. Cezary tęsknił za matką i odwiedzał jej grób.
Motyw ojca również odgrywa w powieści ważną rolę. Seweryn Baryka był patriotą, chociaż większość życia spędził w Rosji. Mieszkał za granicą tylko ze względu na karierę urzędniczą, ale czuł się Polakiem i w ten sposób chciał wychować syna. Ku jego rozczarowaniu, Cezary lepiej mówił po rosyjsku, niż po polsku. Seweryn zapewnił swojej rodzinie dostatnie życie i stabilizację. Po jego wyjeździe, syn zaczął sprawiać problemy wychowawcze. Cezary liczył się ze zdaniem ojca, ale nie szanował matki. Seweryn przeszedł długą drogę, aby wrócić do Baku po I wojnie światowej. Jego celem stał się powrót do Polski. Opowiadał synowi zmyślone historie o szklanych domach, aby zachęcić go do wyjazdu. Seweryn był jednak zbyt schorowany, aby przeżyć długą podróż. Jego śmierć definitywnie zakończyła dzieciństwo Czarka. Z pewnością miał dobre intencje, ale jego kłamstwa sprawiły, że chłopak nie był przygotowany na to, co zastanie w odrodzonej Polsce.
Z postacią Seweryna wiąże się motyw szklanych domów. Baryka był patriotą, a jego wizja ojczyzny wywodziła się z literatury. Fikcyjna historia szklanych domów była wytworem jego wyobraźni. Seweryn chciałby, żeby ojczyzna wyglądała właśnie w ten sposób. Dopatrywał się szansy na lepszą przyszłość w postępie technologicznym. Po przyjeździe do Polski, Cezary boleśnie przekonał się jednak, że opowieści ojca nie miały nic wspólnego z prawdą. Zamiast szklanych domów i elektryfikacji, zastał tam biedę i niesprawiedliwość.
Ważną rolę w powieści odgrywa motyw przemiany. Cezary Baryka jest bohaterem dynamicznym. Czytelnik poznaje go, jako zbuntowanego nastolatka i obserwuje proces jego dojrzewania i kształtowania własnego systemu wartości. Baryka wielokrotnie zmieniał zdanie na temat swoich rodziców, rewolucji i komunizmu. Początkowo nie szanował Jadwigi, sprawiał jej problemy, chociaż kobieta była wystarczająco przygnębiona powołaniem męża do wojska. Z czasem zaczął dostrzegać jej poświęcenie i starał się jej pomagać. Znalazł nawet miejsce w szpitalu, ale wyczerpana Jadwiga zmarła. Cezary często ją wspominał i odwiedzał jej grób.
Początkowo krytykował też patriotyzm ojca, ale z czasem zaczął go rozumieć i nabrał szacunku do Polaków. Baryka zmieniał też poglądy polityczne. Jako nastolatek, był bezkrytycznym wielbicielem komunizmu i rewolucji. Zaczął jednak dostrzegać jej okrucieństwo oraz doceniać zapał Polaków do odbudowy ojczyzny. Postanowił więc zaciągnąć się do polskiego wojska w wojnie polsko-bolszewickiej. Zwrócił się przeciwko Rosjanom, wśród których się wychował. Podczas pobytu w Nawłoci wciąż dostrzegał jednak wyzysk chłopstwa przez szlachtę. Po powrocie do Warszawy, prowadził długie dyskusje z zapalonym komunistą Lulkiem. Podczas zebrania miał jednak odwagę wyrazić własną opinię, niezgodną ze zdaniem zwolenników krwawej rewolucji. Powieść kończy obraz dojrzałego światopoglądu Baryki. Bohater wziął udział w manifestacji robotników, ale miał na sobie polski mundur.
W powieści pojawia się motyw Polski. Chociaż Baryka z pochodzenia był Polakiem, urodził i wychował się w Rosji. Patrzył więc na Polskę z dystansu i często negatywnie ją oceniał. Nie podzielał patriotycznej postawy rodziców, niechętnie odnosił się do planów Seweryna, który pragnął wrócić do ojczyzny. Cezary słyszał od ojca opowieści o szklanych domach i niezwykle rozwiniętej cywilizacji, dlatego był rozczarowany biedą i niesprawiedliwością, które panowały w odrodzonej ojczyźnie. Z czasem Baryka zaczął zmieniać opinię na temat Polaków. Doceniał ich zaangażowanie i waleczność. Nie był jednak zaślepionym patriotą, bezkrytycznie patrzącym na ojczyznę. Widział potrzebę zmian i miał nadzieję, że będą one gwałtowne.
Pojawia się też motyw patriotyzmu. Cezary początkowo odrzucał patriotyczne przekonania swoich rodziców. Gdy jednak zaczął dojrzewać zmienił swój stosunek do ojczystego kraju. Nie popierał poglądów Antoniego Lulka, który uważał, że należy znieść polskie granice i z niecierpliwością oczekiwał na potknięcia rządu.
Istotną rolę odgrywa również motyw dworku szlacheckiego. Trudno nie zauważyć, że Żeromski wzorował się na Soplicowie, opisanym w epopei Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”. Życie rodziny Wielosławskich było wypełnione rozrywkami. Umilali sobie czas wycieczkami, balami i uroczystymi kolacjami. Obowiązki posiadali wyłącznie parobkowie, którzy praktycznie nie mieli czasu na odpoczynek. Wielosławscy akceptowali taki stan rzeczy. Uważali, że sprawiedliwość społeczna jest niemożliwa, a los człowieka jest determinowany w momencie urodzenia. Hipolit podczas pobytu w wojsku nie wywyższał się i walczył w takich samych warunkach, jak pozostali. Gdy przyjechał do Nawłoci, chętnie wrócił do beztroskiego życia młodego magnata. Harmonię, panującą w Nawłoci, zburzyła dopiero tragiczna śmierć Karoliny.
Pojawia się także motyw nieszczęśliwej miłości. Podczas pobytu w Nawłoci, Cezary przeżył swoje pierwsze romanse. Przystojny i charyzmatyczny młodzieniec rozkochał w sobie trzy kobiety: Laurę Kościeniecką, Wandę Okszyńską i Karolinę Szarłatowiczównę. Chłopak wdał się w romans z Laurą, młodą wdową zaręczoną z Władysławem Barwickim. Wciąż jednak flirtował z Karoliną, dając jej nadzieję na związek. Wywołało to zazdrość Wandy, bez wzajemności zakochanej w Cezarym. Okszyńska otruła Karolinę, ale Cezary zbytnio się tym nie przejął. Jego romans z Laurą również źle się skończył. Barwicki przyłapał go w pałacu narzeczonej. Między mężczyznami doszło do bójki i Baryka uderzył Laurę w twarz. Cezary wyjechał, a Kościeniecka wyszła za Barwickiego. Nieszczęśliwą miłość przeżyła również Jadwiga. W młodości zakochała się w ubogim urzędniku, Szymonie Gajowcu. Była jednak posłuszna rodzicom i wyszła za zamożnego Seweryna Barykę. Jadwiga miała wyrzuty sumienia, a Gajowiec nigdy nie założył własnej rodziny.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.