Powieść Stefana Żeromskiego „Przedwiośnie” skupia się na dwóch wątkach: sytuacji politycznej w odrodzonej Polsce i doświadczeniach Cezarego Baryki, który z chłopca staje się mężczyzną. Utwór przedstawia proces dojrzewania głównego bohatera, pod wpływem trudnych przeżyć, napotykanych ludzi i przemyśleń na temat otaczającej rzeczywistości.
Cezary Baryka jest bohaterem dynamicznym. Akcja powieści obejmuje około dziesięciu lat. Czytelnik obserwuje więc kolejne etapy życia głównego bohatera. Każdy z nich zmienia jego osobowość i pełni ważną rolę w procesie kształtowania własnego światopoglądu. W momencie wybuchu I wojny światowej, Cezary miał czternaście lat. Jego spokojne, dostatnie życie zakończyło powołanie ojca do wojska. Chłopak był jeszcze bardzo niedojrzały i zamiast wspierać swoją matkę, przysparzał jej dodatkowych problemów. Pozbawiony kontroli ojca, zaczął sprawiać problemy wychowawcze.
Sytuacja stała się jeszcze bardziej skomplikowana, gdy do Baku dotarła rewolucja bolszewicka. Młody i wpływowy Cezary chłonął komunistyczne hasła i idee. Przyjmował je całkowicie bezkrytycznie, nie dostrzegał, że został zmanipulowany, podobnie jak wielu innych zwolenników rewolucji. Ekscytował się przemówieniami i chętnie obserwował publiczne egzekucje. Został nawet wyrzucony ze szkoły za uderzenie dyrektora szpicrutą. W dalszym ciągu nie okazywał szacunku matce. Jadwiga nie popierała rewolucji, co wywoływało agresję Cezarego. Chłopak nie pomagał matce w pracach domowych ani nie interesował się, jak zdobywa żywność w mieście, w którym panował coraz większy głód.
Bohater w końcu zaczął rozumieć, jak bardzo Jadwiga cierpi z powodu warunków, w których się znaleźli. Dostrzegł, że matka postarzała się o kilkadziesiąt lat. Zaczął jej pomagać w codziennych obowiązkach, a nawet zapewnił miejsce w szpitalu. Cezaremu nie udało się jednak ocalić Jadwigi. Kobieta została skazana na ciężkie roboty w porcie i zmarła. Śmierć matki definitywnie zakończyła dzieciństwo Baryki. Chłopak zaczął dostrzegać okrucieństwo i niesprawiedliwość rewolucji. Wcześniej sam wskazał bolszewikom miejsce, gdzie jego ojciec ukrył kosztowności. Podczas pogrzebu zauważył, że ktoś ukradł nawet obrączkę jego matki. Przysiągł sobie, że zemści się za tę zniewagę. Z czasem sytuacja w Baku stawała się coraz trudniejsza. Walki między Tatarami i Ormianami zmieniły się w krwawą rzeź. Cezary początkowo walczył po stronie Ormian, a po ich porażce, został wcielony do tureckiego wojska, gdzie zajmował się chowaniem zwłok. Bardzo poruszył go widok martwego ciała pięknej Ormianki. Wydawało mu się, że dziewczyna prosi go, aby na zawsze pamiętał o krzywdzie niewinnych ludzi.
Kolejnym ważnym etapem w życiu Baryki była podróż do Polski. Odnaleziony ojciec namówił go do wyjazdu, mimo wątpliwości Cezarego. Seweryn opowiadał synowi o szklanych domach i cywilizacji, opartej na równości i dobrobycie. Mężczyzna zmarł w pociągu, dlatego Cezary dotarł do Polski całkiem sam. Śmierć ojca sprawiła, że mógł liczyć wyłącznie na Szymona Gajowca, dawnego ukochanego matki. W Polsce wciąż czuł się obco. Świadomość narodowa Cezarego kształtowała się stopniowo. Z czasem zaczął doceniać entuzjazm Polaków.
Gdy wybuchła wojna polsko-bolszewicka, przerwał studia medyczne, aby wstąpić do polskiego wojska. Był oddanym żołnierzem, a nawet uratował życie młodemu szlachcicowi, Hipolitowi Wielosławskiemu. Kolega odwdzięczył mu się zaproszeniem do swojego majątku w Nawłoci. Pobyt w szlacheckim dworze miał duży wpływ na dalsze życie Baryki. Po raz pierwszy zaangażował się w romanse z kobietami. Okazał się porywczym egoistą, który kierował się w życiu wyłącznie swoimi zachciankami. Nie przejął się, gdy Wanda z zazdrości otruła Karolinę. Podczas kłótni uderzył nawet swoją kochankę, Laurę, w twarz. W Nawłoci obserwował też z bliska beztroskie życie szlachty i niedolę chłopów.
Po powrocie do Warszawy, Baryka skupił się na kwestiach politycznych. Nie był już tak naiwny i wpływowy, jak podczas rewolucji w Baku. Prowadził długie dyskusje z patriotą Szymonem Gajowcem oraz komunistą Antonim Lulkiem. Cezary kształtował własne poglądy na temat odrodzenia Polski. Nie zgadzał się z Gajowcem, który uważał, że należy skupić się na regularnych reformach. Nie ufał też komunistom, gloryfikującym rewolucję i uciekającym się w swoich przemówieniach do manipulacji. Ostatnia scena powieści jest niejednoznaczna. Baryka wziął udział w manifestacji robotniczej. Miał na sobie jednak polski mundur i na widok policji odłączył się od tłumu. Jego postępowanie jest charakterystyczne dla człowieka zagubionego, ale też indywidualisty, który nie musi podążać za głosem większości. Baryka znajdował się na etapie życia, porównywanym do przedwiośnia. Był to okres przejściowy, między dzieciństwem i dojrzałością.
Aktualizacja: 2022-12-19 09:55:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.