Seweryn Baryka to bohater powieści Stefana Żeromskiego „Przedwiośnie”. Był ojcem Cezarego, głównej postaci utworu. Mężczyzna mieszkał w Rosji, ze względu na pracę, ale pozostał patriotą i tęsknił za ojczyzną.
Seweryn Baryka urodził się w Polsce. Był wnukiem Kaliksta Grzegorza Baryki, dziedzica majątku w Sołowijówce. Wzmianka o losach jego przodka pojawiła się w pamiętniku anonimowego autora. Zapiski powstały w 1831 roku, podczas wyprawy Józefa Dwernickiego na Beresteczko i Radziwiłłów. Kalikst Baryka został ukarany przez rząd rosyjski. Majątek w Sołowijówce skonfiskowano, splądrowano, a następnie spalono. Kalikst musiał konno ruszyć w świat, aby pracować u obcych ludzi.
Pamiętnik stał się dla Seweryna świętością. Sołowijówka stanowiła symbol utraconego dziedzictwa. Seweryn miał nadzieję, że przyszłe pokolenia nie zapomną o swoim pochodzeniu. Starał się więc pilnować pamiętnika, zostawił go w walizce u swojego moskiewskiego przyjaciela, Bogusława Jastruna. Bagaż został jednak skradziony z przechowalni w Charkowie, co bardzo zasmuciło Seweryna. Mógł jedynie mieć nadzieję, że Cezary nie zapomni o historii swoich przodków.
Seweryn, jako zubożały szlachcic, nie zdobył wykształcenia. Podobnie jak jego dziadek, musiał podjąć się pracy zarobkowej. Baryka wzbogacił się, ale doszedł do wszystkiego, co ma, w uczciwy sposób. Żeby zarobić pieniądze był nawet gotowy wyjechać za granicę. Najpierw pracował pod Uralem, a następnie trafił do Baku, bogatego miasta naftowego. Pracowitość i uczciwość sprawiły, że Seweryn zrobił karierę urzędniczą.
Udało mu się osiągnąć stabilizację i dostatek. Mężczyzna postanowił więc założyć rodzinę. Chociaż mieszkał w Rosji, wyjechał na miesięczny urlop do Polski, aby znaleźć żonę. Zamożny urzędnik Baryka był doskonałym kandydatem na męża. Oświadczył się szlachciance z okolicy Siedlec - Jadwidze Dąbrowskiej i został przyjęty. Ich małżeństwo nie było wynikiem miłości, ale rozsądku. Stworzyli jednak zgodną parę. Po ślubie, nowożeńcy wyjechali do Rosji.
W Baku przyszedł na świat jedyny syn pary - Cezary Grzegorz. Chłopiec stał się oczkiem w głowie rodziców. Seweryn chciał zapewnić synowi wykształcenie, którego sam nie miał okazji zdobyć. Zatrudniał guwernerów, uczących Czarka języków obcych. Ojciec bardzo kochał syna, ale trzymał w domu dyscyplinę. Seweryn marzył o powrocie do Polski, jednak postanowił zostać w Rosji, aby zapewnić rodzinie dostatnie życie. Był jednak rozczarowany, ponieważ Czarek lepiej mówił po rosyjsku, niż po polsku.
Życie Seweryna zmieniło się w 1914 roku, gdy wybuchła I wojna światowa. Został wcielony do rosyjskiego wojska. Chociaż Baryka był Polakiem i patriotą, musiał spełnić obywatelski obowiązek. Martwił się o żonę i nastoletniego syna. Ukrył w piwnicy majątek, aby zabezpieczyć ich na przyszłość. Nie miał pewności, czy wróci z wojny. Wierzył jednak w potęgę rosyjskiej armii, dlatego był przekonany, że wojna szybko się skończy. Interesował się losem swojej rodziny. Wysyłał listy, w których pytał, czy Cezary jest posłuszny matce. Nie pisał zbyt wiele o swoich uczuciach, przekazywał tylko suche fakty. Troszczył się o Jadwigę i nie chciał jej obciążać wojennymi przeżyciami.
Baryka nie był w stanie dochować wierności krajowi, w którym od lat mieszkał. Przeszedł na stronę polskich legionów, przez co został uznany za zmarłego. Przeszedł bardzo długą drogę, aby dotrzeć z powrotem do Baku. Ukrywał swoją prawdziwą tożsamość z obawy przed prześladowaniami. Wojna zmieniła Seweryna psychicznie i fizycznie. Zdał sobie sprawę, że Polska jest najwyższą wartością. Baryka podupadł na zdrowiu, ponieważ podczas walk został ranny w głowę. Dowiedział się, że Jadwiga nie żyje, ale udało mu się odnaleźć Czarka, pracującego za miastem przy chowaniu ciał. Syn w pierwszej chwili go nie rozpoznał. Seweryn przypominał jednego z chorych psychicznie żebraków. Wciąż powtarzał jednak imię syna, dlatego mężczyźni się spotkali.
Powrót do Polski stał się obsesją Seweryna. Sytuacja w Baku była trudna, dlatego mężczyźni musieli odkładać każdy grosz, aby zebrać pieniądze na bilety. Seweryn zrezygnował nawet z wizyty u lekarza, chociaż wciąż miał problemy ze zdrowiem. Dostrzegał niechęć swojego syna wobec Polski. Za wszelką cenę starał się go przekonać, że powrót do ojczyzny jest dobrym pomysłem. Seweryn posunął się nawet do kłamstwa. Opowiedział fikcyjną historię doktora Baryki, który opracował nową technologię wytwarzania szkła i prądu, dzięki czemu w Polsce zaczęły powstawać szklane domy. Przekonywał, że ojczyźnie cywilizacja jest bardziej rozwinięta, niż w Rosji, a dodatkowo panują sprawiedliwość i harmonia. Wiedział, że w ten sposób dotrze do Cezarego, który sprzyjał rewolucjonistom.
To kłamstwo ukazało prawdziwą naturę Seweryna. Mężczyzna pozostał idealistą i romantykiem. Przedstawiał synowi wizję odrodzonej Polski, którą widział w swoich marzeniach. Nie zmienia to jednak faktu, że uciekł się do manipulacji, aby nakłonić Cezarego do przyjazdu do Polski. Chłopak rozczarował się, gdy zobaczył biedę i niesprawiedliwość. Seweryn nie przygotował go na to, co zastanie. Podróż do Polski okazała się dla Seweryna zbyt dużym wysiłkiem. Baryka zmarł w pociągu repatriacyjnym i został pochowany niedaleko polskiej granicy.
Seweryn Baryka był typowym XIX-wiecznym inteligentem. Nie przestawał marzyć o silnej, odrodzonej Polsce. Jego oczekiwania miały jednak niewiele wspólnego z rzeczywistością. Sewerynowi nie udało się dotrzeć do ojczyzny, ale przekazał wyznawane przez siebie wartości synowi. Cezary został w Polsce, a z czasem obudziły się w nim uczucia patriotyczne.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.