Epopeja Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” jest utworem wielowątkowym. Pojawiają się liczne mniej i bardziej istotne motywy. Można jednak wyróżnić kilka wątków głównych, najważniejszych dla akcji epopei.
Jednym z najistotniejszych jest wątek narodowo-wyzwoleńczy. Epopeja powstawała w latach 1832–1834, gdy Mickiewicz przebywał na emigracji w Paryżu. Akcja została umiejscowiona w latach 1811-1812. Był to trudny czas dla Polaków, których ojczyzna została pozbawiona niepodległości. Nadzieją na odzyskanie wolności były wojska napoleońskie. Ich wątek odgrywa więc bardzo ważną rolę w utworze. Wielu Polaków traktowało zbliżającą się wojnę z Moskalami, jako szansę na odzyskanie niepodległości. Mickiewicz opisał więc działania patriotów, pragnących przebudzenia szlachty i zbrojnej walki przeciwko zaborcy. Doskonałym przykładem była działalność księdza Robaka, czyli Jacka Soplicy. Pełnił on rolę emisariusza i dążył do wywołania powstania na Litwie. W ten sposób, chciał przygotować szlachtę na nadejście wojsk napoleońskich i walkę u boku Bonapartego. Jacek Soplica umarł spokojny, ponieważ dotarły do niego wieści o nadchodzącej wojnie. Udało mu się też zjednoczyć okoliczną szlachtę w imię wyższego dobra - walki z Moskalami.
Patriotyzm był też obecny w codziennym życiu bohaterów. Tradycjonaliści tacy, jak sędzia Soplica, Wojski czy Podkomorzy, pielęgnowali dawne obyczaje i tradycje. Soplicowo było więc ostoją polskości. Na ścianach wisiały portrety patriotów, a zegar wygrywał „Mazurka Dąbrowskiego”. Noszono tradycyjne, szlacheckie stroje i podawano polskie potrawy. Na przykładzie mieszkańców Soplicowa, Mickiewicz ukazał sposób na podtrzymanie tożsamości narodowej wśród młodych w ojczyźnie, rządzonej przez zaborców. Było nim pielęgnowanie dawnych obyczajów oraz przekazywanie tradycji przez przedstawicieli starszego pokolenia.
Istotną rolę odgrywa również wątek sporu o zamek. W ten sposób, Mickiewicz ukazał wieloletni konflikt między rodami Horeszków i Sopliców. Wszystkie okoliczności, związane z utratą zamku przez magnatów były kontrowersyjne. Jacek Soplica zabił Stolnika Horeszkę, przez co miał zostać nagrodzony przez Moskali, ponieważ uznano go za poplecznika zaborców. Soplica nie był jednak w stanie znieść takiego upokorzenia, dlatego udał się na emigrację. Zabił Stolnika ze względu na osobiste urazy. Część majątku Stolnika mimo wszystko trafiła do rodziny Sopliców po konfederacji targowickiej. Sędzia, który z powodu nieobecności Jacka został panem Soplicowa, zapragnął więc posiadać również zamek. Budynek był opuszczony, ponieważ Stolnik nie zostawił po sobie męskiego potomka. Ewa Horeszkówna młodo zmarła, gdy została zesłana z mężem na Syberię, przez co osierociła swoją jedyną córkę - Zosię.
Zamkiem opiekował się wyłącznie Klucznik Gerwazy, stary sługa Horeszków. Mężczyzna szczerze nienawidził rodu Sopliców, ponieważ Stolnik zmarł na jego rękach. Gerwazy doskonale wiedział, kto jest mordercą, dlatego mścił się na Soplicach. Nie chciał też dopuścić, aby zamek dostał się w ich ręce. Po latach pojawił się daleki krewny Horeszków - Hrabia. Gerwazy uznawał go za ostatniego z rodu. Starał się więc obudzić w nim dumę i skłonić go do walki o rodowe dziedzictwo.
Hrabia był sentymentalnym, zapatrzonym w zagraniczne wzorce kosmopolitą. Stare zamczysko przemówiło więc do jego wyobraźni. Konflikt stawał się coraz poważniejszy. W Soplicowie pojawił się Podkomorzy, który miał poprowadzić proces. Punktem kulminacyjnym było nakłonienie szlachty zaściankowej do zajazdu na Soplicowo. Historia zakończyła się jednak szczęśliwie. Zwaśnione rody pogodziły się, dzięki małżeństwu Tadeusza Soplicy i Zosi.
Trzecim z najważniejszych motywów jest wątek miłosny. Jego rolą było głównie rozładowanie napięcia, wynikającego z poważnej tematyki narodowo-wyzwoleńczej oraz wprowadzenie elementów komizmu. Rozterki bohaterów były raczej zabawne niż wzbudzające współczucie. Mickiewicz doskonale ukazał atmosferę dworskich flirtów i intryg. Ważną rolę odgrywa najbarwniejsza z postaci kobiecych, opisanych w epopei - Telimena. Kobieta była dojrzałą kokietką, wyróżniającą się obyciem towarzyskim. Tadeusz flirtował ze starszą od siebie kobietą, ponieważ mylnie wziął ją za ujrzaną rankiem w ogrodzie Zosię. Gdy uświadomił sobie swoją pomyłkę, miał nawet myśli samobójcze.
Ostatecznie historia zakończyła się jednak szczęśliwie, Tadeusz zaręczył z ukochaną Zosią. Telimena flirtowała również z Hrabią. Ostatni z rodu Horeszków przeżył też krótkie zauroczenie Zosią, które jednak szybko minęło, gdy dostrzegł, jak dziewczyna karmi kury. Hrabia był oddany Telimenie. Gdy jednak zaciągnął się do wojska, kobieta zaręczyła się z Rejentem. Utwór kończą zaręczyny trzech par: Tadeusza i Zosi, Telimeny i Rejenta oraz Asesora i Tekli Hreczeszanki, córki Wojskiego. Historia ma więc szczęśliwe zakończenie.
„Pan Tadeusz” to jedno z największych dzieł polskiej literatury. Mickiewicz stworzył przekonujący obraz szlachty, ukazując zarówno jej zalety, jak i wady. Podniosła tematyka przeplata się z komizmem, dzięki czemu dzieło trafia do czytelników w różnym wieku.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.