W bogatym dorobku pisarskim Fiodora Dostojewskiego wyróżnia się między innymi powieść zatytułowana „Idiota”. Opowiada ona o losach niejakiego księcia Myszkina, który po latach spędzonych na leczeniu w Szwajcarii powraca do rosyjskiego Petersburga. W dziele tym pojawia się wiele motywów literackich.
Spis treści
W tekście Dostojewskiego bardzo wyraźny jest motyw miłości. Dotyczy on przede wszystkim romantycznego trójkąta księcia Myszkina, Agłaji Jepanczyn, a także Nastazji Filipowny. Książę Myszkin żywi uczucia do obu kobiet, ale każdą z nich kocha inaczej. Relacje z nimi reprezentują zatem różne aspekty miłości i przywiązania. Pojawia się też aspekt szaleńczej miłości, która prowadzi do tragedii. Obrazuje to relacja Nastazji z Rogożynem, który w afekcie morduje swoją ukochaną. Miłość ma zatem w powieści rozmaite oblicza i potrafi prowadzić do bardzo zaskakujących sytuacji. Miłość oznacza też konieczność wyboru, przed jakim staje Myszkin, decydując się ostatecznie na ślub z Nastazją.
W powieści Dostojewskiego pojawia się także motyw małżeństwa. Jepanczynowie mają trzy córki na wydaniu, a Tocki szuka dla Nastazji, którą się opiekuje, bogatego męża. Małżeństwo może tu wynikać z uczucia, ale równie często staje się ono narzędziem do osiągania konkretnych celów, przykładowo finansowych. Książę Myszkin z kolei planował małżeństwo z miłości, ale nie mógł się zdecydować między Agłają a Nastazją, co ostatecznie doprowadziło do tragedii. Małżeństwo jest zatem istotnym aspektem życia bohaterów.
W dziele Dostojewskiego motyw pieniędzy jest bardzo ważny. Rządzą one bowiem ludzkim życiem, a bohaterowie starają się je zdobyć na różne sposoby. Między innymi w tym celu zawierane są małżeństwa, gdyż można wówczas zyskać posag narzeczonej. Długi to również zwykła część życia bohaterów opisanych w „Idiocie”. Myszkin ma nadzieję na duży spadek, ale okazuje się on niewielki, przez co przestaje on być tak atrakcyjny jako kandydat na męża.
Dostojewski wykorzystał także motyw śmierci. Pojawia się ona wielokrotnie na kartach „Idioty”. Może być rozciągnięta w czasie, jak w przypadku Hipolita, który jej oczekuje, mówi o niej, a nawet spisuje ostatnią wolę i przekazuje pośmiertnie swoje szczątki akademii medycznej. Bywa ona jednak również gwałtowna, tak jak w przypadku Nastazji, która zostaje zamordowana przez ukochanego Rogożyna w afekcie. Jej życie kończy się zatem przedwcześnie i niespodziewanie.
Autor wykorzystuje także motyw choroby. Książę Myszkin choruje bowiem na epilepsję i miewa jej ataki. Z tego powodu leczył się w Szwajcarii i pozostawał pod opieką lekarza. Chorował także Hipolit, który zmagał się z gruźlicą, a ostatecznie choroba doprowadziła do jego śmierci. Choroba ma tu zatem ogromną moc kształtowania ludzkiego życia.
W dziele warto wyróżnić również motyw rodziny. Dostojewski ukazuje różne rodziny, przykładowo Jepanczynów. Opisuje relacje panujące między ich członkami oraz to, w jaki sposób wpływały one ostatecznie na ich życie.
W powieści pojawia się też motyw morderstwa, jakiego dokonano na Nastazji Filipownie. Zbrodni tej dokonano w afekcie, a morderca został schwytany i osądzony.
Za pośrednictwem postaci Myszkina Dostojewski wykorzystuje motyw idealizmu oraz ukazuje jego wpływ na ludzkie życie, niekiedy również negatywny.
Aktualizacja: 2025-12-29 15:23:20.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.