„Pani Bovary” z 1857 roku to nie tylko jedno z najważniejszych dzieł w historii literatury francuskiej, ale także ważny element kultury XIX wieku jako całości. Powieść Gustawa Flauberta wywołała niemałe zamieszanie z powodu śmiałego podejścia autora do kwestii obyczajowych i społecznych. Głównym tematem utworu są losy Emmy Bovary, żony wiejskiego lekarza, która próbuje uciec od monotonii prowincjonalnego życia. W ramach portretu tej postaci pisarz zmierzył się z kilkoma motywami literackimi.
Spis treści
Kluczowym wątkiem powieści jest proces moralnej degradacji tytułowej bohaterki, Emmy Bovary. Gustaw Flaubert nie był jedynym pisarzem XIX wieku spośród tych, którzy podjęli się skonstruowania psychologicznego portretu kobiety. Zarówno przed publikacją „Pani Bovary”, jak i później, można znaleźć wiele przykładów motywu kobiecego upadku.
Problem Emmy Bovary wynika z wewnętrznej niezgody na role i normy narzucane przez ówczesne burżuazyjne społeczeństwo. W małżeństwie z Karolem oczekuje się od niej spełniania modelu żony podporządkowanej mężowi, co sprawia, że czuje się zniewolona i niezrozumiana. W głównej bohaterce Flauberta dostrzegamy desperackie próby wyzwolenia się z narzuconych ograniczeń. Poprzez romanse i obsesyjne wydatki stara się odzyskać kontrolę nad życiem. Jednak w systemie patriarchalnym jej dążenie do samodzielności jest z góry skazane na porażkę. Emma ma tego pełną świadomość, co przejawia się w jej pragnieniu, aby urodzić chłopca, wynikającym z przekonania, że tylko mężczyźni mogą cieszyć się wolnością.
Literatura, o jakiej mowa w „Pani Bovary”, to przede wszystkim romantyczne powieści, które wpłynęły na osobowość i pragnienia Emmy. Czytane w młodości historie pełne namiętności i przygód wykształciły jej wyobrażenia o miłości i szczęściu, tworząc idealistyczne i nierealne oczekiwania. Emma traktuje powieści romantyczne jako mapę, według której chce kształtować swoje życie, które niestety nie przypomina literackich fabuł. Rozdźwięk między światem powieściowym a rzeczywistością jest główną przyczyną nieustającego rozczarowania i frustracji Pani Bovary.
Flaubert podejmuje krytykę literatury romantycznej, która oferuje obraz życia pełen iluzji i fałszywych obietnic, jednocześnie wytykając powierzchowność burżuazyjnych gustów. Emma nie jest czytelniczką wykwalifikowaną, posiadającą zasób intelektualnych narzędzi do analizowania literatury. Lektury są dla niej wyłącznie przyjemnością i ucieczką od codzienności, dlatego sięga po podobne sobie tytuły.
W powieści Gustawa Flauberta nie ma szczęśliwej miłości. Emma jest romantyczką marzącą o wielkim, namiętnym uczuciu pełnym pasji i uniesień. Niestety, jej wyobrażenie stoi w sprzeczności z małżeństwem z Karolem, wiejskim lekarzem, który rządzi się monotonią i brakiem komunikacji. Mężczyzna darzy żonę ciepłymi, choć prostymi uczuciami, tkwiąc w przekonaniu, że to wystarczy, aby utrzymać małżeństwo.
Niezadowolona z relacji z mężem, Emma szuka emocji i uniesień w ramionach innych mężczyzn. Zdrada jest dla niej próbą ucieczki od rzeczywistości, ale także spełnianiem norm obyczajowych. Buntuje się przeciwko porządkowi, w którym małżeństwo widziane jest jako transakcja lub obowiązek, a kobieta ma do dyspozycji wyłącznie rolę gospodyni i matki. Niestety, zarówno romans z Rudolfem, jak i Leonem nie przynosi Emmie ani szczęścia, ani spełnienia. Pragnienie miłości przynosi cierpienie i rozczarowanie, co pogłębia jej emocjonalny kryzys.
Emma Bovary to postać osamotniona, niezrozumiana i wyobcowana ze społeczeństwa, w którym żyje. Pierwsze symptomy samotności można zauważyć już w dzieciństwie, gdy wysłana przez ojca do klasztoru, pogrąża się w świecie literatury i własnej wyobraźni.
Żadna relacja, którą nawiązuje jako dorosła kobieta, nie przynosi jej trwałego poczucia bycia zrozumianą. Zarówno małżeństwo, jak i przyjaźnie oraz romanse kończą się głębszym poczuciem osamotnienia, co wynika z faktu, że nikt nie potrafi wpasować się w wyidealizowany obrazek Emmy. Z drugiej strony bohaterka nie umie odnaleźć się w lokalnej, prowincjonalnej społeczności, wymagającej od niej odgrywania roli żony i matki, tłumiąc jej aspiracje o awansie społecznym. Często osoby, które wydają się jej bliskie, tylko udają zrozumienie, aby wykorzystać sytuację.
Największym dowodem jej samotności są chwile, gdy Emma w rozpaczy szuka pomocy, gdy cały majątek Bovarych został skonfiskowany w konsekwencji niespłacanego długu.
W literaturze drugiej połowy XIX wieku los moralnie upadłej kobiety nie może skończyć się inaczej niż śmiercią. Samobójstwo Emmy jest przypieczętowaniem jej życiowych niepowodzeń. Śmiertelność jest silnie powiązana z jej stanem emocjonalnym — cierpienia z powodu odrzucenia czy rozczarowania objawiają się u niej chorobami i dolegliwościami. Epizody pogarszania się zdrowia są zapowiedzią ostatecznego końca, który odzwierciedla wewnętrzny rozpad i stan absolutnej beznadziei.
Samobójcza śmierć Emmy może być również interpretowana jako rezultat prowincjonalnych norm i ograniczeń, które nie pozwalają na realizację własnych pragnień. Społeczeństwo, w którym żyje bohaterka, prowadzi ją do poczucia izolacji i niezadowolenia. W tym kontekście śmierć okazuje się jedyną formą ucieczki od rzeczywistości pełnej frustracji i porażek, jak też ostatecznym gestem przejęcia kontroli nad swoim losem.
Pisząc o śmierci Emmy, ważne są również jej konsekwencje dla innych bohaterów. Mąż, Karol, jest zupełnie zdruzgotany po stracie żony. Dla niego samobójstwo kobiety oznacza koniec marzeń o szczęściu i harmonii, co staje się przedmiotem ostatnich kart powieści. Jednak poza nim, a także córką Bertą, większość bohaterów szybko powraca do codzienności.
Aktualizacja: 2024-09-14 10:46:55.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.