Wizja końca świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Apokalipsy św. Jana. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autor opracowania: Piotr Kostrzewski. Redakcja: Aleksandra Sędłakowska.
Autor Biblia

Chrześcijaństwo wpłynęło na cywilizację Europy nie tylko w kontekście moralności, ale również w bardziej subtelnych aspektach, takich jak pojmowanie czasu. Religie przedchrześcijańskie postrzegały świat jako cykliczny, z powtarzającymi się okresami, które odzwierciedlały wieczność wszechświata. Z kolei chrześcijaństwo wprowadziło liniowe pojmowanie czasu, zakładając, że istnieje początek i koniec wszystkich rzeczy. Ta koncepcja końca świata jest jednym z najbardziej niepokojących motywów w zachodniej sztuce. Oblicza końca świata są różnorodne i zmieniają się w zależności od epok oraz wydarzeń historycznych. 

Spis treści

Wizja końca świata – zagadnienie

Apokalipsa św. Jana

Apokalipsa św. Jana jest jedną z najtrudniejszych do interpretacji ksiąg biblijnych, pełną niepokojącej i wieloznacznej symboliki, która zainspirowała wielu artystów. Nazwa „Apokalipsa” pochodzi z greckiego słowa oznaczającego „objawienie” i potocznie stała się synonimem końca świata, a także określeniem każdej większej katastrofy. Treść Apokalipsy wymaga głębokiej wiedzy teologicznej i religioznawczej, zawiera odniesienia do Starego Testamentu oraz historii. Napisana prawdopodobnie w czasie panowania Nerona, może odnosić się do tego tyrana, ale także do historii Izraela. Apokalipsa przedstawia wizję końca czasów, zakończenia obecnego świata i powstania nowego, wolnego od zła.

Najbardziej poruszające obrazy w Apokalipsie to kataklizmy, takie jak Gwiazda Piołun, mająca skazić wodę pitną, czy żelazna szarańcza. Artyści często używają obrazu Czterech Jeźdźców Apokalipsy, symbolizujących nieszczęścia: wojnę, głód, zarazę i śmierć. Inne istotne postacie to Bestia, Babilońska Nierządnica i Antychryst, który ma zawładnąć światem przed Paruzją (powtórnym przyjściem Chrystusa) i doprowadzić do Armagedonu - ostatecznej bitwy, która zakończy istnienie świata. Apokalipsa nie jest jednak jednoznacznym obrazem końca wszechrzeczy, jej interpretacje są różne, od dosłownych po bardziej symboliczne.

Droga donikąd

Józef Mackiewicz w swojej powieści „Droga donikąd” ukazuje dosłowny obraz końca świata, przedstawiając upadek Kresów - bastionu polskości na wschodzie, znanego jako Atlantyda. Mackiewicz opisuje, jak koniec Kresów wyglądał z perspektywy zwykłych ludzi, ukazując powolne znikanie tej krainy pod wpływem radzieckich działań. W przeciwieństwie do Apokalipsy, w „Drodze donikąd” świat nie znika w katastrofie czy wojnie, ale stopniowo gaśnie, pozostając tylko jako gorzkie wspomnienie. Koniec Kresów jest przedstawiony jako powolne przemijanie, a nie dramatyczne zniszczenie.

Piosenka o końcu świata

Czesław Miłosz w Piosence o końcu świata podchodzi do tematu końca świata z perspektywy indywidualnej. Jego utwór ma wręcz sielankowy charakter, opisując zwyczajny dzień, który jednocześnie oznacza koniec świata. Miłosz nie widzi potrzeby jednego końca dla całej ludzkości; dla niego koniec świata to indywidualne zakończenie, które nie musi wiązać się z wielką katastrofą. Śmierć jednostki jest dla niego prawdziwym końcem świata, bez pompatycznych obrazów ognia czy wojny. Miłosz wprowadza koncepcję linearności czasu, w której koniec świata jest naturalnym procesem, harmonijnym elementem wszechrzeczy, a nie dramatycznym punktem zwrotnym.

Inne konteksty literackie

  • Boska Komedia” Dantego Alighieri – W części „Raj” Dante opisuje wizję końca czasów, w której ostatecznie następuje Sąd Ostateczny. Wizja ta opiera się na teologicznych założeniach o zbawieniu i potępieniu, gdzie sprawiedliwi otrzymują nagrodę, a grzesznicy są karani. Koniec ludzkiego świata, koniec życia jest więc związany z rozliczeniem postępowania człowieka od jego urodzenia po śmierć.
  • Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego – Dramat ukazuje upadek starego porządku świata, gdzie ludzkość zmierza ku nieuchronnej zagładzie. W finale arystokracja, której symbolem jest hrabia Henryk, ponosi ostateczną klęskę, a rewolucjoniści zdobywają jej zamek. Henryk, jako przedstawiciel świata dawnej szlachty i arystokracji, nie jest w stanie zaakceptować nowego porządku i kończy życie samobójstwem, rzucając się z wieży. Wizja końca świata jest związana z konfliktem rewolucji i tradycji, a także z metafizycznym wymiarem walki dobra ze złem.
  • „Ostatni człowiek” Mary Shelley – Jest to apokaliptyczna powieść science fiction opowiadająca o ludzkości zdziesiątkowanej przez zarazę. Wizja końca świata ukazana przez Shelley przedstawia samotność jednostki w obliczu zagłady, jednocześnie eksplorując bardzo różne od współczesnego autorce XIX wieku okoliczności i obyczaje.

Podsumowanie

Wizje końca świata mogą się różnić. Dla wielu z nas koniec świata kojarzy się z katastrofą, wojną i ostatecznym starciem dobra ze złem, co jest dziedzictwem wpływu Apokalipsy św. Jana na kulturę. Inne wizje, takie jak entropia czy ciche odejście, odzwierciedlają bardziej przyziemne i naturalne podejście do przemijania. Wspólnym elementem wszystkich wizji jest przemijanie, które symbolizuje nasz lęk przed końcem, przekładając go na strach przed śmiercią. Każda z wizji końca świata może być próbą zrozumienia i przetrwania tego lęku, szukając sensu i nadziei w obliczu nieuchronnego końca.


Przeczytaj także: Przeżycie czytelnicze jako doświadczenie kształtujące człowieka. W pra­cy od­wo­łaj się do: wy­bra­nej lek­tu­ry obo­wiąz­ko­wej, in­ne­go utwo­ru li­te­rac­kie­go oraz wy­bra­nych kon­tek­stów.

Aktualizacja: 2024-09-21 12:32:11.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.