Arystoteles określił samotną egzystencję jako zarezerwowaną jedynie dla zwierząt i istot boskich. Jako ludzie potrzebujemy życia w grupie, w jakiejś podstawowej jednostce społecznej, do jakiej zalicza się rodzina. Nasza skłonność do kwestionowania rzeczywistości sprawiają, że stosunki między członkami tego konglomeratu nie zawsze bywają poprawne. Szczególnie mocno widać to na płaszczyźnie pokoleniowej. Konsekwencje różnic światopoglądów między młodszymi a starszymi członkami rodziny to interesujący temat do rozważań. W poszukiwaniu przykładów warto zajrzeć do literatury, która niekiedy naśladuje rzeczywistość.
Spis treści
Warto na wstępie nakreślić samą kwestię powstawania konfliktów pokoleniowych. Człowiek jako istota myśląca podlega kształtowaniu przez swoje otoczenie tylko do pewnego stopnia. Tym samym wychowanie nie ma decydującego wpływu na jego poglądy. Niezależnie od filozoficznych poglądów na temat wolnej woli, wykazujemy pozory pewnej autonomii, a tym samym możemy nie zgadzać się ze zdaniem naszych najbliższych. Wydaje się, że emocjonalny ładunek takiej różnicy zdań jest wprost proporcjonalny do więzi łączących członków rodziny. Nie ulega przy tym wątpliwości, że relacja rodziców z dziećmi należy do relatywnie mocnych. Rodzice wychowują, a więc przekazują dzieciom pewien ustalony światopogląd i sposób myślenia. Kiedy ich latorośl odrzuca go lub działa niezgodnie z jego wytycznymi, stanowi to niejako atak na autorytet starszego pokolenia.
Niszczycielską moc rodzinnego konfliktu pokoleń, a zarazem potrzebę istnienia tego zjawiska obrazuje „Antygona” Sofoklesa. Kreon reprezentuje tutaj podwójny autorytet: władzy oraz wieku. Z tego względu wszelkie argumenty, jakie przedstawia Antygona, obrończyni praw moralnych, są przez niego z góry traktowane jako atak na jego koronę. Widać to doskonale podczas rozmowy, kiedy mężczyzna traktuje słowa dziewczyny jak rodzaj dziecięcej pyskówki. W czasach Sofoklesa krytyka ze strony młodszej osoby, szczególnie kobiety, stanowiła poważny afront. Dlatego też, chociaż racja zdecydowanie stoi po stronie Antygony, Kreon nie może się z nią zgodzić. Podobnie postępuje z własnym synem, Hajmonem, który popełnia samobójstwo w akcie niezgody na wolę ojca. Ratując własny autorytet i światopogląd, doprowadza do rozpadu jedności rodziny. Dopiero pod wpływem wieszcza Tyrezjasza, Kreon dostrzega możliwe konsekwencje swojej postawy. Jest już jednak za późno - Antygona umiera, w ślad za nią idzie Hajmon i żona Kreona. Stanowisko Antygony i Kreona były nie do pogodzenia, co stanowiło źródło tragizmu w dramacie.
O wiele powszechniejsze problemy na łonie rodziny przedstawia Molier w „Skąpcu”. Nic bowiem nie dzieli bliskich tak, jak pieniądze. Dla Harpagona są one nawet ważniejsze od dzieci, przez co zamienia on życie własnej latorośli w koszmar. Wedle ówczesnych standardów posiada on przy tym niepodzielną władzę nad Kleantem i Elizą. Spór przybiera więc poważne rozmiary, chodzi bowiem o przyszłość młodszego pokolenia. Rozsadza przy tym i tak wątłe relacje między domownikami, anihilując samą rodzinę i przenosząc się na służbę. Dzieci Harpagona muszą się zdecydować na bunt przeciwko rodzicowi, jeżeli pragną własnego szczęścia i niezależności. Tym samym konsekwencją konfliktu na łonie rodziny jest emancypacja dzieci względem rodzica - naturalny, choć bolesny element dorastania. Kiedy, dzięki odpowiednim zabiegom fabularnym Moliera, przechodzi on pomyślnie, pokój i szczęście staje się udziałem wszystkich.
Rodzina to zbiór bliskich sobie, a jednocześnie autonomicznych jednostek. Więzy krwi i wychowania nie mogą przez to ustrzec jej przed konfliktami. Najmocniej odczuwalne są te między pokoleniem rodziców i dzieci. Doprowadzić one mogą do tragedii w postaci rozpadu relacji rodzinnych. Osłabienie podstawowej komórki społecznej nigdy zaś nie przechodzi bez echa w społeczności, której częścią jest dana rodzina. Należy jednak pamiętać, że konflikt pokoleń to naturalny element procesu emancypacji dzieci względem rodziców. Kwestią nie jest więc samo istnienie różnicy zdań, a stopień jej zaognienia. Ostatecznie w rodzinie można się ze sobą czasami nie zgadzać, należy się jednak zawsze kochać.
Aktualizacja: 2024-10-16 12:53:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.