Giaur to tytułowy bohater powieści poetyckiej autorstwa Georga Gordona Byrona. Zaliczany jest do tzw. bajronicznego typu bohaterów romantycznych, któremu dał główne cechy. Ten tajemniczy, budzący niepokój indywidualista łączy w sobie cechy szlachetnego i wrażliwego kochanka oraz brutalnego wagabundy, nieuznającego żadnych autorytetów. Mści się krwawo na zabójcy i zarazem mężu swojej ukochanej Leili, dokonując zbrodni będącej sprzeczną z prawami Boga i ludzi. Odrzuca przy tym możliwość skruchy i izoluje od świata, pozostając wierny jedynie swojemu uczuciu oraz przekonaniom. Giaur to szlachetny zbrodniarz doby romantyzmu, indywiduum doprowadzone do skrajności, bohater skonfliktowany ze światem.
Spis treści
Niewątpliwie bohater Byrona to postać bardzo tajemnicza. Jest obcy, co podkreśla nawet jego miano — Giaur. Nie jest to bowiem imię, a słowo w języku arabskim, którym wyznawcy Islamu określają niewiernego. Jest on więc „obcy”, a przez to budzący grozę. W tekście często nazywany jest przy tym Wenecjaninem, a jego uzbrojenie pozostaje typowe dla krajów chrześcijańskich. Tym samym wyróżnia się w imperium Osmańskim, wśród rodowitych Turków. Mężczyzna przejawia bystrość umysłu i wychowanie świadczące o przynależności do nieznanego, ale znamienitego rodu. Przeszłość Giaura jest jednak zakryta przed czytelnikiem, co jeszcze bardziej potęguje obcość bohatera.
Byron pragnął nadać Giaurowi cechy jak najbardziej tajemnicze i budzące niepokój, wykorzystując do tego również cechy fizyczne. Jest on więc przystojny i wysmukły, ale zarazem jego spojrzenie napawa grozą nawet najodważniejszych mężów. Ciemne, gęste włosy okalają twarz o smagłym czole i czarnych oczach. To w nich odbija się dzika dusza Giaura, pełna pasji, namiętności oraz brutalności wobec wrogów.
Bohater kochał żonę baszy tureckiego Hassana, Leilę. Jego miłość do gruzińskiej kochanki była bezgraniczna, przeważająca wszelkie prawo Boga i ludzi. Ta namiętność spowodowała też krwawą zemstę na Hassanie, który zgodnie ze zwyczajem muzułmańskim, utopił niewierną żonę. Dokonawszy zemsty, Giaur oddalił się od świata i ukrył w greckim klasztorze, gdzie czekał śmierci. Nie chciał przy tym przebaczenia z ręki Boga, a jedynie ponownego zjednoczenia z Leilą.
Giaur przejawia osobowość skrajnie indywidualistyczną. Tak jak inni bohaterowie romantyczni, jest jednostką wybitną i nie uznaje nad sobą żadnych autorytetów, zarówno moralnych jak też społecznych. Kieruje się jedynie własnymi uczuciami i przekonaniami, tak jak to miało miejsce w wypadku zemsty na Hassanie oraz dozgonnej wierności dla zabitej ukochanej. Uczucia Giaura są przy tym niezwykle burzliwe, to nieposkromione namiętności. Dla Leili był czułym kochankiem, dla swoich wrogów nie ma zaś litości.
Charakter Giaura ma bowiem dwoistą naturę. Z jednej strony to człowiek o rysach szlachetnych, wielce inteligentny i na swój sposób rycerski. Mszcząc się za ukochaną, nie chce szukać przebaczenia u Boga za mord, ponieważ musiałby wtedy wyrzec się miłości, jaką podyktowana była krwawa zbrodnia. Przepełnia go duma oraz wyniosłość godna ludzi dobrze urodzonych. Mimo nienawiści znajduje przy tym zrozumienie dla zabitego przez siebie baszy Hassana, który postąpił wedle zasad honorowych swojej kultury. Szanuje również jego odwagę, również okazując ją w ferworze walki. Z drugiej strony Giaur jest też brutalnym łotrem, człowiekiem o przerażającej duszy. Nie zna on ani litości, ani przebaczenia dla swoich wrogów. Gdy dochodzi do starcia między nim i Hassanem, brutalnie zabija tureckiego baszę. Giaur prezentuje wyniosłość względem konającego muzułmanina, w ponurych słowach wyjawiając mu powód przelania jego krwi. Wenecjanin prowokuje przy tym walkę w stylu zbójeckim, wynajmując do pomocy brutalnych bandytów.
Giaur jako pierwowzór bohatera bajronicznego jest przede wszystkim uosobieniem skonfliktowania ze światem i skrajnego indywidualizmu. W istocie Byron stworzył postać zromantyzowanego łotra — człowieka, który nie uznaje nad sobą żadnych autorytetów, a zarazem przejawia ogromną brutalność połączoną z bezwzględnością. Człowiek taki musi odrzucić zhierarchizowane społeczeństwo, wraz ze wszystkimi jego zasadami i nakazami postępowania.
Lord Byron poszedł jednak o krok dalej, tworząc bohatera zdolnego do zakwestionowania praw samego Boga. Nie powinno więc dziwić, że za swoich czasów dzieła tego autora uznawano za wątpliwe moralnie i niezwykle kontrowersyjne. Samego Giaura można zaś określić jako postać tragiczną. Pomimo swoich łotrowskich cech jest on bowiem postacią szlachetną, targaną przy tym wielką miłością. Wewnętrznie rozdarty między tymi dwoma dominującymi elementami swojej osobowości, musi wybierać między lojalnością względem swojej miłości i przekonań a podporządkowaniem Boskim nakazom. Cokolwiek by więc nie powiedzieć o twórczości Byrona, stworzył on bohatera o głębokiej, skomplikowanej osobowości, mającego duży wpływ na kształt europejskiej literatury.
Aktualizacja: 2023-04-04 19:15:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.