„Giaur” Georga Byrona to powieść poetycka, opowiadająca o nieszczęśliwej miłości, zemście i buncie. Na jej łamach wielki pisarz angielski stworzył podwaliny nowego typu bohatera romantycznego, zwanego od jego nazwiska byronicznym. Ładzący w sobie szlachetne i łotrowskie cechy Giaur szokował opinię publiczną czasów Byrona. Zawierał przy tym kilka istotnych dla europejskiej literatury motywów.
Giaur kocha Gruzinkę Leilę. Jego kochanka jest jednak żoną szlachetnego baszy tureckiego Hassana. Ich uczucie nie ma przy tym szczęśliwego końca — mąż zabija niewierną żonę, zaś kochanek mści się na nim. Uczucie to jest więc nieszczęśliwe, a wręcz tragiczne. Ściąga bowiem na wszystkich śmierć, a na Giaura cierpienie i samotność.
Kiedy Hassan, zgodnie z muzułmańskim zwyczajem zabija niewierną żonę, Giaur poprzysięga mu zemstę. Razem z grupą wynajętych bandytów atakuje orszak tureckiego baszy, kiedy ten wyprawia się po kolejną małżonkę. W krwawej potyczce osobiście spotyka muzułmanina i zabija go, wcześniej wypowiadając nad umierającym butne słowa zemsty. Giaur doskonale wie, że Hassan postąpił zgodnie z prawem swojej kultury, jednak on musiał postąpić zgodnie ze swoimi uczuciami do zabitej kochanki. Nie będzie więc potem szukał ani wybaczenia, ani zrozumienia dla swojego czynu.
Główny bohater jest kochankiem gruzińskiej branki i żony baszy Hassana — Leili. Ich związek zostaje jednak odkryty przez tureckiego dostojnika. Za zdradę zwyczajowe prawo muzułmanów przewiduje tylko jedną karę dla kobiety, czyli śmierć przez utopienie. Giaur próbuje ratować Leilę, nie udaje mu się to jednak. Poprzysięga więc zemstę na Hassanie, atakując jego świtę podczas poszukiwań przez niego nowej żony. Zabójstwo baszy jest zbrodnią zarówno w świetle prawa muzułmanów, postąpił on bowiem zgodnie ze zwyczajem religijnym, jak też chrześcijan. Giaur dokonał wszak zemsty — którą wiara potępia.
Giaur to pierwowzór archetypu byronicznego bohatera romantycznego. Ważnym elementem tak skonstruowanej postaci jest bunt. Giaur nie akceptuje narzucania mu żadnych praw, norm społecznych i moralnych. Jego zemsta na Hassanie jest wyrazem sprzeciwu wobec tradycji muzułmańskiej, wobec której był obcym. Zarazem jednak Giaur zabiciem człowieka występuje przeciwko nakazom Boga. Nie pragnie potem okazać skruchy, ani dostąpić wybaczenia. Okazuje więc ostateczny bunt, do końca pozostając wiernym jedynie swoim własnym przekonaniom i uczuciom.
Historia opisana przez Byrona przepełniona jest cierpieniem. Giaur pozbawiony swojej ukochanej nie może znieść świata, od którego ucieka w samotność klasztoru. Jego ból jest przeszywający, niepojęty i niemożliwy do zrozumienia dla innych ludzi. Nie jest on jednak jedyną osobą, która zostaje unieszczęśliwiona. Basza Hassan, który kocha bez wzajemności swoją żonę, również cierpi po jej zabiciu. By ukoić serce, decyduje się na pojęcie kolejnej kobiety, jednak to właśnie wtedy dopada go chcący zemsty na mordercy kochanki Giaur.
Giaur to muzułmańskie słowo oznaczające „niewiernego”. Bohater jest więc obcy dla miejscowych, a przy tym tajemniczy i straszny. Nikt nie zna jego przeszłości. Po dokonaniu swojej zemsty Giaur ucieka od świata za mury greckiego zakonu. Tam pośród mnichów cierpi dobrowolną samotność, ponieważ nawet oni nie mogą okazać mu zrozumienia. Bohater odrzuca świat i sam zostaje przez niego odrzucony. Pozbawiony kochanki, czeka jedynie na śmierć.
Wydarzenia opisane w powieści mają miejsce w Turcji, z bardzo wyraźnym zaznaczeniem odmienności muzułmańskich obyczajów. Tytułowy bohater nazwany jest giaurem, co oznacza „niewiernego”. Podkreśla to dodatkowo obcość bohatera dla miejscowych, ale też miejscowych dla czytelnika. Byron doskonale kreuje niesamowity klimat orientu, używając miejscowego nazewnictwa i barwnie opisując ubiór, broń czy zwyczaje muzułmanów. Wpisuje się to w rodzącą się wtedy fascynację kulturami wschodu — Orientu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.