Giaur jako powieść poetycka

Po­wieść po­etyc­ka to roz­bu­do­wa­ny utwór wier­szo­wa­ny, cha­rak­te­ry­stycz­ny dla epo­ki ro­man­ty­zmu. Swój po­czą­tek bie­rze z li­te­ra­tu­ry an­giel­skiej, a za twór­cę uwa­ża się szkoc­kie­go po­etę Wal­te­ra Scot­ta. Ogrom­ny wpływ na roz­wój tego ro­dza­ju utwo­rów i osta­tecz­ny kształt ga­tun­ku miał jed­nak inny miesz­ka­niec Wysp Bry­tyj­skich — Geo­r­ge Gor­don By­ron. Sztan­da­ro­wym przy­kła­dem po­wie­ści po­etyc­kiej jest jego słyn­ny „Giaur”.

Spis treści

• Powieść poetycka — definicja
• Giaur jako powieść poetycka

Powieść poetycka — definicja

Po­wieść po­etyc­ka to wy­wo­dzą­cy się z li­te­ra­tu­ry an­giel­skiej ga­tu­nek, bę­dą­cy ro­man­tycz­ną od­mia­ną po­ema­tu epic­kie­go. Jest on for­mą wier­szo­wa­ną, o cha­rak­te­rze li­rycz­no — epic­kim. Ce­cha­mi ga­tun­ko­wy­mi po­wie­ści po­etyc­kiej są:

• Fragmentaryczna forma fabuły, zakłócona chronologia wydarzeń i luki fabularne.
• Nasycenie momentami dramatycznymi, elementami grozy.
• Występujące elementy orientalne lub archaiczne.
• Subiektywizm narratora; nikły dystans między nim i bohaterem.
• Obnażanie swojego stosunku do wydarzeń przedstawionych w powieści.
• Bohater o cechach byronicznych, będący często maską samego autora powieści poetyckiej.

Ten ga­tu­nek li­te­ra­tu­ry był nie­zwy­kle po­pu­lar­ny w okre­sie ro­man­ty­zmu i prak­tycz­nie za­nikł za­raz po jego za­koń­cze­niu. Za twór­cę po­wie­ści po­etyc­kiej uwa­ża się Wal­te­ra Scot­ta („Pieśń ostat­nie­go min­stre­la”). To jed­na Lord By­ron stwo­rzył spój­ny wzór ga­tun­ko­wy po­wie­ści po­etyc­kiej. Na pol­skim grun­cie rów­nież mo­że­my spo­tkać tego typu utwo­ry. Jest nim mię­dzy in­ny­mi „Kon­rad Wal­len­rod” Ada­ma Mic­kie­wi­cza, czy „Lam­bro” Ju­liu­sza Sło­wac­kie­go.

Giaur jako powieść poetycka

Fa­bu­ła „Giau­ra” ma cha­rak­ter nie­spo­isty. Wy­stę­pu­je tam frag­men­ta­rycz­ność i po­mie­sza­nie chro­no­lo­gii zda­rzeń. Co wię­cej, wy­da­rze­nia te opo­wia­da­ne są przez trzech in­nych nar­ra­to­rów (mu­zuł­ma­nin, prze­woź­nik na ło­dzi i sam Giaur). Po­nad­to nie są oni nar­ra­to­ra­mi wszech­wie­dzą­cy­mi, opo­wia­da­ją tyl­ko o tym co wi­dzie­li i to­wa­rzy­szą­cych temu od­czu­ciach.

Po­tę­gu­je to kli­mat ta­jem­ni­cy i gro­zy, po­dob­nie jak opis Giau­ra pę­dzą­ce­go wy­brze­żem pod­czas wzbie­ra­ją­cej bu­rzy. Jest to też su­biek­ty­wi­za­cja nar­ra­cji. Więk­sza część utwo­ru dzie­je się w Ana­to­lii, wy­ko­rzy­stu­jąc opi­sy tam­tej­szych stro­jów, na­zwy świąt oraz funk­cji po­li­tycz­nych. „Giaur” prze­sy­co­ny jest więc orien­tal­ny­mi ele­men­ta­mi. Co wię­cej, opi­su­je wy­da­rze­nia ma­ją­ce miej­sce na dłu­go przed XIX wie­kiem, mamy tu więc rów­nież do czy­nie­nia z ar­cha­iza­cją. Łatwo też za­uwa­żyć syn­kre­tyzm ga­tun­ko­wy. Ele­men­ty epic­kie łą­czą się z li­rycz­ny­mi na ła­mach po­wie­ści.

Bu­do­wa po­sta­ci głów­ne­go bo­ha­te­ra rów­nież od­po­wia­da za­ło­że­niom po­wie­ści po­etyc­kiej. Giaur to ta­jem­ni­cza, peł­na sprzecz­no­ści jed­nost­ka wy­bit­na. Skon­flik­to­wa­ny ze świa­tem, Bo­giem i pra­wem nie może li­czyć ani nie szu­ka wy­ba­cze­nia za swo­ją zbrod­nię. W isto­cie jest prze­cież pier­wo­wzo­rem bo­ha­te­ra by­ro­nicz­ne­go, któ­re­go wy­stę­po­wa­nie na ła­mach po­wie­ści po­etyc­kiej jest jed­nym z wy­znacz­ni­ków tego ro­dza­ju utwo­rów. Po­nad­to, je­że­li po­rów­na­my ży­cio­rys By­ro­na i sa­me­go bo­ha­te­ra, za­uwa­ży­my wie­le po­do­bieństw mię­dzy tymi dwo­ma. Giaur może być więc uwa­ża­ny, przy­naj­mniej czę­ścio­wo, za ma­skę tego an­giel­skie­go po­ety.

---

Prze­czy­taj tak­że: Giaur - motywy literackie

Ak­tu­ali­za­cja: 2023-03-21 19:23:11.

Sta­ra­my się by na­sze opra­co­wa­nia były wol­ne od błę­dów, te jed­nak się zda­rza­ją. Je­śli wi­dzisz błąd w tek­ście, zgłoś go nam wraz z lin­kiem lub wy­ślij ma­ila: kon­takt@po­ezja.org. Bar­dzo dzię­ku­je­my.