Cierpienia młodego Wertera to najsłynniejsze dzieło Goethego, a zarazem czołowy utwór okresu „Burzy i naporu” w Niemczech. Zaliczana do preromantyzmu, powieść wykreowała między innymi wzór bohatera, zwanego od imienia głównego bohatera werterycznym. Głównym wątkiem utworu jest nieszczęśliwa miłość Wertera do zamężnej Lotty, zakończona jego samobójczą śmiercią. Oprócz tego na łamach powieści odnaleźć możemy kilka wątków pobocznych, takich jak konkretne historie przedstawicieli niższych klas społecznych i ich stosunki z arystokracją. Istotnym jest również problematyka samobójstwa, ukazana przez Goethego.
Wrażliwy i utalentowany Werter przyjeżdża do miasteczka Waldheim, gdzie na zabawie tanecznej poznaje Lottę — córkę książęcego komisarza. Dziewczyna robi na nim ogromne wrażenie swoją osobowością oraz zamiłowaniem do literatury. Werter odnajduje w niej bratnią duszę, ona traktuje go jak przyjaciela. Mężczyzna zakochuje się, jednak Lotta jest już zaręczona z nieobecnym Albertem. Kiedy ten wraca, nie okazuje bohaterowi wrogości, Werter czuje jednak zmianę sytuacji i opuszcza miasteczko. Po pewnym czasie wraca, jednak młodzi są już wtedy sobie poślubieni. Bohater nie potrafi zrezygnować ze swojej miłości, często gości w domu Lotty i Alberta. Popada przy tym w coraz większą melancholię, ból spowodowany nieszczęśliwą miłością. Początkowo przychylny mu Albert również zaczyna niechętnie widzieć go w obecności żony. Wtedy ta prosi Wertera o zachowanie dystansu. Bohater popełnia samobójstwo.
Goethe oparł ten wątek na własnych doświadczeniach miłosnych z lat 1772-1774. Pierwowzorem Lotty była niejaka Charlotte Buff — sympatyczna młoda dama, w której Goethe się zadurzył.
Goethe w swojej powieści nawiązał do problematyki społecznej, która stała się jednym z głównych elementów okresu „Burzy i naporu”. Werter to przedstawiciel klasy mieszczańskiej, jest jednak niezwykle inteligentny, utalentowany i oczytany. Mimo tego nie znajduje poklasku wśród wyższych warstw społeczeństwa. Kiedy wyjeżdża z Waldheim i podejmuje pracę na placówce dyplomatycznej, poznaje hrabiego C. Arystokrata okazuje przychylność Werterowi, ten zaś niezwykle szanuje inteligentnego przedstawiciela klasy wyższej. Jednak to właśnie w jego domu bohater doznaje śmiertelnie poważnego afrontu. Kiedy wychodzi na jaw, że ma mieszczańskie pochodzenie, zostaje wyproszony ze spotkania. Inni arystokraci nie chcą bowiem przebywać w jednym pomieszczeniu z osobą o niższym statusie społecznym. Jedyną osobą, która ujmuje się za Werterem jest Panna von B. - arystokratka lubiąca bohatera i nieszanująca konwenansu. Po tym wydarzeniu Werter porzuca pracę i wraca do Waldheim.
Dzieło Goethego uważane jest za pierwszą powieść mieszczańską. Krytykuje wyniosłość i dumą arystokracji oraz jej obojętność na problemy niższych klas. Obrazuje przy tym bezsilność wzrastającego w Niemczech mieszczaństwa wobec przeżytków systemu feudalnego.
Celowe odebranie sobie życia Werter wspomina w listach do Wilhelma na długo przed istotnym popełnieniem tego czynu. Analizuje przy tym jego naturę, rozumiejąc ją zgoła odmiennie od ogólnie przyjętej recepcji samobójstwa. Werter widzi w nim bowiem ostateczne udowodnienie samowystarczalności człowieka, podkreślenie wolności jednostki w decydowaniu o sobie. Dla niego śmierć to wybawienie od cierpień. Kłóci się o to potem z Albertem, będącym obrońcą klasycznego stanowiska co do samobójstwa. Ostatecznie Werter istotnie je popełnia, pchnięty do tego niemożliwym do spełnienia uczuciem względem Lotty.
Goethe nadał śmierci bohatera wygląd łudząco podobny do tego, jaki miało samobójstwo jego kolegi — Karla Wilhelma Jerusalema. Dodają dwanaście godzin konania i krew chciał obedrzeć taki czyn z resztek romantyzmu, co miałoby odrzucać od jego popełnienia. Powieść wywołała jednak zgoła odmienny skutek. Tak zwana „gorączka werteryczna” (efekt Wertera) pchnęła wielu młodych ludzi do samobójstwa.
Parobek pracuje u bogatej wdowy. Kobieta traktuje go bardzo dobrze, okazując swoją przychylność. Parobek wkrótce zaczyna pałać do niej uwielbieniem i gorącym uczuciem miłości. Nie podoba się to jednak bratu wdowy, który widzi w kolejnym małżeństwie siostry zagrożenie dziedziczenia po niej jego własnych dzieci. Pewnego dnia parobek wyznaje kobiecie swoje uczucia w sposób niezwykle porywczy i spontaniczny. Zostaje za to wyrzucony ze służby, nie potrafi się jednak pogodzić z losem. Dowiaduje się, że ma ona poślubić nowego służącego, którego w przypływie zemsty zabija. Werter nie dostrzega w tym czynie zbrodni w ścisłym rozumieniu tego słowa. Podobnie jak szaleńca, odnajduje w nim odbicie własnych przeżyć wewnętrznych. Parobek to dla niego istota nieszczęśliwa, godna współczucia. Wątek ten staje się przyczynkiem do kolejnych rozważań na temat ludzkiej natury, szczęścia i cierpienia.
Goethe przedstawił obraz szaleńca w młodym chłopaku, którego Werter spotyka podczas przechadzki po górach. Włóczy się on po skałach, zrywając kwiaty dla ukochanej. Okazuje się nią miłość Wertera — Lotta. Henryk, bo tak nazywa się chłopak, był ongiś pisarzem ojca dziewczyny. Kiedy jednak wyznał swoje uczucia córce pracodawcy, został wyrzucony ze stanowiska. Spowodowało to melancholią, która z czasem pomieszała młodzieńcowi zmysły. Werter dostrzega w tym szalonym chłopaku obraz samego siebie. Dochodzi do wniosku, że niedługo też wpadnie w sidła obłędu. Nie mogą zarazem być z ukochaną kobietą i jej porzucić, ma wrażenie pomieszania zmysłów, powolnego odrywania od rzeczywistości.
Córka nauczyciela to zamężna kobieta, samotnie wychowująca trójkę synów. Werter poznaje ją i niezwykle podoba mu się towarzystwo dwóch najmłodszych chłopaków. Sporządza nawet portret całej latorośli kobiety. Mąż córki nauczyciela wyjechał do Szwajcarii w sprawie uzyskania mu należnej części pewnego spadku. Po miesiącu wraca jednak bez pieniędzy i w dodatku schorowany. Najmłodsze z dzieci pary umiera niedługo potem.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.