Johan Wolfgang von Goethe i Lord Byron odcisnęli silne piętno na kształcie europejskiego romantyzmu. Stworzyli dwóch ikonicznych bohaterów, dając początek powielanym po wielokroć archetypom: werterycznemu i bajronicznemu. Ze względu na to są one często porównywane, a Giaur i młody Werter zestawiani ze sobą jako przykłady odmiennych typów bohaterów romantycznych.
Spis treści
Stworzony przez lorda Byrona na łamach powieści poetyckiej Giaur. Jest to człowiek czynu, brutalny i mściwy wagabunda o mrocznej przeszłości. Buntuje się przeciwko zastanym prawom, przez co zostaje wyrzucony poza nawias społeczny. To zarazem jednostka wybitna, wielki duchem i odróżniający się od przeciętnego otoczenia. Jest przy tym niezwykle emocjonalny, nie wybacza wrogom oraz nie szuka przebaczenia. Zawsze przepełnia go wieczne cierpienie, którego nic nie może ukoić.
Byron w swojej powieści nigdy nie zdradza pochodzenia głównego bohatera. Samo jego miano „giaur” oznacza dla muzułmanów niewiernego, osobę obcą. Kocha on pierwszą żonę baszy Hassana, Leilę i gotów jest wyrwać ją z haremu siłą. Nie zgadza się tym samym na panujący w Turcji porządek społeczny. Gdy muzułmanin zabija niewierną małżonkę, ten mści się, przelewając jego krew. Do końca życia nie zapomina o swojej miłości, cierpi w odosobnieniu klasztoru, odrzuciwszy świat i Boga. Nie szuka bowiem rozgrzeszenia.
Najstarszy typ bohatera romantycznego. Charakteryzuje się wybujałą emocjonalnością i postawą bierności. Bohater werteryczny to miłujący naturę marzyciel, osoba zatopiona w poezji. Nie jest przy tym zdolny do podjęcia realnych działań wobec wrogiego świata. Objawia się u niego Weltschmerz, ból istnienia, który z czasem prowadzi do samobójstwa.
Werter to jednostka bardzo uzdolniona, zarazem emocjonalna. Zagłębia się w siebie, ponieważ nie może znaleźć porozumienia z otaczającym światem. Jako mieszczanin nie może znieść feudalnych stosunków społecznych, a jako zakochany w zamężnej kobiecie nie może spełnić swojej miłości. Ucieka więc przed światem w przyrodę, poezję i marzenia. Ostatecznie nie mogąc pogodzić się ze światem ani zbuntować, wybiera samobójstwo.
Pomimo przeciwstawiania sobie archetypów wytworzonych na kanwie wyżej zestawionych postaci, mają one pewne wspólne cechy. Zarówno Giaur jak i Werter są jednostkami wybitnymi, które charakteryzuje postawa buntu wobec zastanej rzeczywistości. Bohaterów przepełniają też skrajne emocje, którym towarzyszy ogromne cierpienie wewnętrzne.
Różnicą jest jednak podejście do buntu. Werter przejawia ból istnienia — Weltschmerz. Postawa ta charakteryzuje się melancholijnym wycofaniem, zagłębieniem w świat przeżyć wewnętrznym i brakiem przeświadczenia o słuszności jakiegokolwiek działania. Werter nawet w miłości nie walczy o ukochaną, wycofuje się. Poniekąd wynika to z wrodzonej szlachetności bohatera. Nie chce niszczyć małżeństwa Lotty i Alberta, zarazem jednak nie potrafi żyć bez ukochanej. Samobójstwo rozumie więc jako jedyne możliwe wyjście z sytuacji, a zarazem ostateczny akt buntu wobec świata.
Giaur z kolei od początku przedstawia postawę aktywną. Brutalnie walczy o swoje, łamiąc wszelkie zasady, również moralne. Na piedestale stawia własne przekonania, uczucia i wolę. Stojąc w opozycji do świata, nie opuszcza gardy aż do samego końca, przyjmując na siebie całe cierpienie takiego podejścia. Tym samym odrzuca ostatecznie ludzi, świat i Boga — wszystko, z czym się nie zgadzał.
Aktualizacja: 2023-03-07 22:09:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.