Werter i Albert z „Cierpień młodego Wertera” Johanna Wolfganga Goethego zostali przedstawieni w dużym kontraście do siebie. Nie jest to jedynie zasługa kochania tej samej kobiety. Podczas gdy główny bohater to niezwykle emocjonalne, wyobcowane indywiduum, mąż Lotty stanowi uosobienie dojrzałości wewnętrznej i życiowej. Porównanie tych dwóch postaci zdaje się nie tylko zestawieniem odmiennych charakterów, ale również konfrontacją ideałów dwóch nadchodzących po sobie epok – oświecenia i romantyzmu.
Spis treści
Werter jest postacią, która wyróżnia się na tle swojego otoczenia. Jest jednostką wybitną, odznaczającą się wyjątkową wrażliwością, intelektem i emocjonalnością. Jego skrajna indywidualność przejawia się w każdym aspekcie życia – od relacji z innymi ludźmi po sposób postrzegania świata. Werter jest pełen wewnętrznych sprzeczności i nieustannie podąża za swoim wyjątkowym spojrzeniem na życie, które jednocześnie czyni go odosobnionym i niezrozumianym. Ta wybitność staje się jednak jego przekleństwem. Werter jest uosobieniem romantycznego bohatera, którego życie wewnętrzne jest nieustannie wypełnione intensywnymi emocjami. Jego uczucia są wyjątkowo głębokie, a jednocześnie niekontrolowane, co sprawia, że staje się niewolnikiem własnych namiętności. Przeżywa od euforii po depresję, nie potrafiąc odnaleźć emocjonalnej równowagi. To prowadzi do jego konfliktu z otaczającą rzeczywistością – nie potrafi dostosować się do norm społecznych. Brak panowania nad swoimi stanami uczuciowymi stawia go w opozycji do otoczenia i czyni jego życie ciągłą walką z samym sobą.
Werter nie odnajduje swojego miejsca w świecie, odrzuca zasady społeczne i moralne. Niezgodność z otaczającym go światem jest nie tylko wynikiem jego wewnętrznych rozterek, ale także krytyką społecznej hierarchii i norm epoki, które opierały się na sztywnych zasadach feudalnych. Werter jest świadomy niesprawiedliwości i podziałów społecznych, które dominują w jego otoczeniu. Widzimy, jak jego poczucie sprawiedliwości i empatii zderza się z rzeczywistością, gdy jest wyproszony z przyjęcia u hrabiego. Chociaż Werter jest typowym romantycznym buntownikiem, zdaje sobie sprawę z bezsensu swoich działań. Jest rozdarty między pragnieniem zmiany rzeczywistości a świadomością, że ta zmiana jest niemożliwa. Ten tragiczny dualizm sprawia, że Werter staje się bierny wobec świata, a jego bunt przenosi się na sferę wewnętrzną. Zamiast działać, Werter ucieka – zarówno w świat poezji i przyrody, jak i w krainę marzeń, która wydaje się jedynym miejscem, gdzie może czuć się wolny.
Werter odnajduje ukojenie w kontakcie z naturą i sztuką, które stają się jego azylem od brutalności codzienności. Przyroda odzwierciedla jego wewnętrzne stany – gdy jest szczęśliwy, dostrzega jej piękno, a w chwilach smutku natura zdaje się współuczestniczyć w jego cierpieniu. Podobnie poezja, która jest dla niego formą wyrażenia emocji, pozwala mu choć na chwilę uciec od bólu istnienia. Stopniowo Werter oddala się od otoczenia, zatracając się w refleksji nad sensem życia. Jego rozczarowanie światem zewnętrznym narasta do tego stopnia, że staje się niemal fizycznym wstrętem. Postrzega otaczający świat jako pusty i pozbawiony wartości, czego objawem jest weltschmerz, czyli ból istnienia wynikający z głębokiego rozdarcia między pragnieniami a rzeczywistością. Jego Weltschmerz to nie tylko uczucie wewnętrznego cierpienia, ale także wyraz filozoficznego niezadowolenia z istnienia jako takiego. Jest to charakterystyczny dla romantyzmu stan, w którym jednostka nie może znaleźć swojego miejsca w świecie, a jedynym rozwiązaniem wydaje się ucieczka w nicość.
Miłość do Lotty jest dla Wertera zarówno błogosławieństwem, jak i przekleństwem. Postrzega ją jako ucieleśnienie ideału. Jednak w tej idealizacji gubi realność – nie widzi w Lotcie prawdziwego człowieka z jej wadami i ograniczeniami, lecz projektuje na nią swoje własne pragnienia i marzenia. Jego miłość staje się obsesją. Relacja Wertera z Lottą staje się destrukcyjna zarówno dla niego, jak i dla jego otoczenia. Niemożność spełnienia swojej miłości prowadzi go do frustracji, zazdrości i coraz głębszego smutku. Werter stopniowo traci kontakt z rzeczywistością, zatracając się w swoich wyobrażeniach. Świadomość, że jego uczucie do Lotty jest niemożliwe do zrealizowania, staje się dla Wertera nie do zniesienia. Ostatecznie, w pełni pogrążony w rozpaczy, dochodzi do wniosku, że życie nie ma dla niego sensu. Jego samobójstwo nie jest jednak jedynie aktem rozpaczy – jest również wyrazem buntu przeciwko światu.
Albert wyróżnia przy Werterze swoją stabilnością i racjonalnym podejściem do życia. W odróżnieniu od młodszego i emocjonalnie niestabilnego bohatera, Albert jest dojrzałym mężczyzną, biorącym odpowiedzialność za swoje życie i otoczenie. Jego samodzielność wynika z doświadczenia i przywiązania do obowiązków, które realizuje z pewnością siebie. Wyrasta na kogoś, kto daje oparcie zarówno Lotcie, jak i otaczającym ich ludziom, dzięki czemu zyskuje szacunek jako człowiek praktyczny i zrównoważony. Praca jest dla Alberta jednym z filarów jego codzienności, w której odnajduje sens, nie uważa jej za coś przyziemnego. W przeciwieństwie do Wertera, który ucieka od obowiązków w świat emocji i marzeń, Albert traktuje pracę jako naturalną część życia, która nadaje mu strukturę i porządek. Jest to również wyraz jego pragmatycznego podejścia do rzeczywistości, opartego na zasadzie użyteczności. Dzięki temu Albert reprezentuje bardziej ugruntowany model życia, oparty na tradycyjnych wartościach, co kontrastuje z niestabilnością Wertera.
Albert jest reprezentantem świata opierającego się na zdrowym rozsądku i racjonalnych zasadach. Nie poddaje się emocjonalnym wzlotom, a jego osądy są spokojne i wyważone. Albert, komentując temat samobójstwa, wyraża typowe dla swojego charakteru podejście – uznaje je za przejaw słabości i ucieczki od trudów życia. Dla niego życie, mimo jego trudności, jest wartością nadrzędną, a pokonywanie przeciwności świadczy o sile człowieka. W tym zdaniu ujawnia się fundamentalna różnica między Albertem a Werterem – podczas gdy Werter widzi w samobójstwie romantyczny akt buntu i ostateczną formę wyrażenia siebie, Albert postrzega je jako coś nierozsądnego i niedojrzałego. Ich odmienne podejście do tego tematu pokazuje kontrast między światem romantycznym a racjonalnym.
Albert uosabia ideał mężczyzny epoki oświecenia. Jego męskość przejawia się w odpowiedzialności, stabilności i zdolności do stawienia czoła wyzwaniom codziennego życia. Nie jest to postać tragiczna ani romantyczna, jest przeciwieństwem pełnego pasji i chaosu Wertera. Relacja Alberta i Lotty opiera się na fundamentach stabilności i praktycznej miłości. Chociaż brak między nimi intensywnego, romantycznego "pokrewieństwa duszy", ich związek jest oparty na szacunku i zaufaniu. Nie szuka w Lotcie ideału ani nie obciąża jej swoimi emocjonalnymi potrzebami, co czyni tę miłość bardziej przyziemną, ale zarazem bardziej realną i dojrzałą. Werter, swoją intensywnością emocji i wyraźnym kontrastem wobec pragmatyzmu Alberta, początkowo wzbudza w nim ciekawość, Albert jest pewny siebie, więc nie czuje chorobliwej zazdrości wobec relacji swojej narzeczonej z innym mężczyzną. Ta różnica sprawia, że Albert początkowo odnosi się do niego z szacunkiem, uznając go za kogoś odmiennego, ale wartego poznania.
Werter i Albert są inni praktycznie pod każdym względem. Jeden z nich wciela w życie ideały nadchodzącego romantyzmu, drugi zdaje się podążać za odwiecznym archetypem mężczyzny w kulturze europejskiej. Tym samym ich konfrontacja nabiera nie tylko wymiaru różnicy charakterów. Przenieść ją można na grunt walki światopoglądów nowej epoki i iście odwiecznego porządku. Jeżeli chodzi o wynik tego starcia, wydaje się jednoznaczny. Wedle swoich przekonań Werter podjął się ostatecznego buntu wobec świata. Odciął ostatnią łączącą go z nim nić - życie. Tymczasem Albert pozostał w nim i działał, aktywnie realizował swoje życie. Bunt Wertera był więc bezowocny, rozwaga Alberta miała swoiście przyziemny sens. Wiele lat później Słowacki ujmie podobną myśl słowami Kordiana siedzącego na białych klifach Dower. Chociaż duch Wertera był wzniosły, ostatecznie były też niedojrzały i jedynie rozwiał się na wietrze istnienia. Spokojny, przyziemny żywot Alberta uzyskał zaś namacalną wartość.
Aktualizacja: 2024-12-02 14:15:12.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.